Tag "motyw wsi w literaturze"
Materiał – różne wizje wsi w literaturze Oto przegląd materiału: Obrazy wsi (różne wizje wsi) w polskiej literaturze od renesansu po współczesność. Obyczajowość społeczności wiejskiej utrwalona w literaturze polskiej. Wieś a sprawa polska (chłopi wobec powstań i zagadnień patriotycznych). Pisarze opiewają piękno wsi polskiej, walczą z jej zacofaniem, zastanawiają się nad awansem społecznym… Miasto i wieś jako przestrzenie literatury polskiej. Dziecko wiejskie bohaterem literatury polskiej. Wieś polska odrysowana z humorem, z sentymentem, wiernie lub w krzywym zwierciadle. Którą z nich
Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które zmieniało stan bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko, lecz przecież nie był to krótki i bezbolesny proces – cała ta powojenna przemiana wsi i mentalności chłopa polskiego.
Głównym bohaterem Konopielki, a zarazem jej pierwszoosobowym narratorem, jest Kaziuk Bartoszewicz, mieszkaniec Taplar – zapadłej wsi koło Białegostoku. Operując własnym „tutejszym” językiem (często zapisywanym fonetycznie), opowiada Kaziuk najpierw o całym dniu żywota chłopów w Taplarach, od świtu po zmierzch. Potem zaś opisuje zdumiewające dla niego zdarzenia związane z nadejściem do Taplar cywilizacji, która niszczy stare przyzwyczajenia, mity, przesądy, obyczaje. Oto przybysze z miasta chcą osuszyć bagna, doprowadzić prąd, uczyć dzieci wiejskie, kosić kosą, a nie sierpem…
Wieś stała się istotnym tematem w polskiej literaturze współczesnej, i to do tego stopnia, że mówi się nawet o nurcie literatury chłopskiej, a termin ten obejmuje nie tylko utwory o wsi, o chłopach i sferze zagadnień wiejskich, lecz przede wszystkim oznacza dorobek literacki twórców wywodzących się ze wsi, pochodzenia chłopskiego. Zauważmy, że rok 1945 przyniósł ogromne przemiany polskiej wsi, a jej mieszkańcom możliwości kształcenia i awansu społecznego. Ten swoisty przewrót, a zarazem bagaż tradycji stał się materiałem wielu literackich dociekań
Motyw krajobrazu wiejskiego, sielsko-anielskiej atmosfery, jaką stwarza wieś, „ciągnie się” w polskiej literaturze od Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego. I międzywojnie nie jest wolne od tego sentymentu. Julian Tuwim w wierszu Sitowie rysuje krajobraz wsi z dzieciństwa, miętę nad wodą, zioła, łąki i kwiaty – które są tu słodkimi wspomnieniami z lat beztroski, wolności od „poetyckiego tworzenia”. Józef Czechowicz – jest piewcą wsi lubelskiej, ujmuje jej krajobrazy w sennych wizjach, płynność zdań i słów oddaje nastrój i przywołuje elementy
Przestrzeń Dwór to centrum małego świata. Przy nim wieś, kościół obowiązkowo murowany, młyn przy wsi, folwark, browar, karczma, ogród, pastewnik, dookoła lasy… Nieopodal rzeka, a przy niej skład, by móc handlować zbożem. Bowiem popyt na zboże w Europie wieku XVI to tajemnica szlacheckiej zamożności. Jakub Ponętowski – szesnastowieczny autor – tak pisał: Niechby nasz szlachcic miał jednę wieś, ale dobrą, sto w niej kmieci a rządnych na dziedzinie zrodzonych (…) kościół w niej murowany, młyn
Zainteresowanie romantyków wsią zapowiadał już jeden z oświeceniowych nurtów: sentymentalizm. Sentymentalni twórcy na bohaterów swych utworów wybierali postacie z ludu i usiłowali zwrócić uwagę na ich przeżycia. I bohaterowie, i ich problemy wydawały się jednak zbyt sielankowe, nieprawdziwe. Inaczej u romantyków. Fascynuje ich: sposób postrzegania świata przez lud – magiczny, tajemniczy, niewytłumaczalny, ludowa moralność opierająca się na prostej zasadzie: zło musi być ukarane, a dobro nagrodzone. Wiele utworów romantycznych swoje źródła ma w ludowym folklorze, ale celem romantyków
Począwszy od twórczości Mikołaja Reja, obserwujemy, iż konflikty społeczne były w renesansie jednym z głównych tematów literatury. W przypadku Mikołaja Reja mowa o utworze pt. Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Rozmowa między tymi reprezentantami różnych stanów obnaża ich wady społeczne. Widać także, że niechęć i konflikty stanów możnych: szlachty i kleru odbijają się na stanie najniższym: chłopstwie. Innym dziełem podejmującym temat konfliktów społecznych jest antysielanka Mikołaja Szymona Szymonowica pt. Żeńcy. Widać tam
Tematyka utworu Żeńcy Szymona Szymonowica – schyłkowego przedstawiciela epoki odrodzenia – przedstawiają scenkę z życia wiejskiego – obraz pracujących w polu żniwiarzy. W trakcie pracy rozmawiają trzy osoby: łagodna Oluchna, sprytna i cięta Pietrucha oraz okrutny Starosta dozorujący pracę. Oluchna i Pietrucha narzekają na ciężar pracy i na srogość Starosty, który nahajką pogania pracujących. Pietrucha śpiewa nawet pieśni, które możemy nazwać oskarżeniem lub przekleństwem pod adresem Starosty. Pietrucha, choć odważna, złorzeczy dozorcy tylko wtedy, gdy jest
Kochanowski napisał Pieśń świętojańską o Sobótce już po osiedleniu się w Czarnolesie, uformował ją w pieśni dwunastu panien, które tańcząc wokół ogniska, kolejno się prezentują. W całości dwunastu pieśni jawi się nie tylko wizja wsi, obserwujemy opiewanie własnych uczuć, przymiotów „nieprzepłaconej” Doroty (narzeczonej Kochanowskiego), a nawet ślady podań i legend ludowych, obfitujących w krwawe i makabryczne wydarzenia. Obrazu wsi dotyczą przede wszystkim pieśni panny pierwszej, szóstej i dwunastej. Są to pieśni, które ukazują wieś sielankowo – czyli prezentują wizję
W piętnastowiecznym wierszu pt. Satyra na leniwych chłopów. Utwór jest bardzo ważny w polskiej literaturze, bowiem daje potomnym realistyczny wizerunek życia wiejskiego z XV wieku. Portret wieśniaka ma być reprezentatywny dla całego stanu: przedstawia osobnika chytrego, wciąż usiłującego oszkapić swojego pana i wykpić się z pańszczyźnianych obowiązków. Zamiast pracować – tylko patrzy, czy nikt nie pilnuje, i wtedy odpoczywa. Chłopi symulują rozmaite naprawy sprzętu, narzekają, że niezdatny („rzekomoć mu pług orać nie chce”), a w ogóle
Tematy literatury współczesnej Wojna zdominowała literaturę XX wieku. Podejmowano tematy związane z II wojną zaraz po jej zakończeniu, i dużo później – np. Miron Białoszewski napisał Pamiętnik z powstania warszawskiego dopiero w roku 1970, a Początek Andrzeja Szczypiorskiego powstał w roku 1984. II wojna światowa była apokalipsą naszego stulecia – nic zatem dziwnego, że tak silne piętno odcisnęła na literaturze. Pisarze w twórczości swojej zapragnęli dać świadectwo tym strasznym czasom, pokazać, do czego zdolny jest człowiek, utrwalić
Żeńcy Szymona Szymonowica – schyłkowego przedstawiciela epoki odrodzenia – przedstawiają scenkę z życia wiejskiego – obraz pracujących w polu żniwiarzy. W trakcie pracy rozmawiają trzy osoby: łagodna Oluchna, sprytna i „cięta” Pietrucha oraz okrutny Starosta dozorujący pracę. Oluchna i Pietrucha narzekają na ciężar pracy i na srogość Starosty, który nahajką pogania pracujących. Pietrucha śpiewa nawet pieśni, które możemy nazwać oskarżeniem lub przekleństwem pod adresem Starosty, np. słynne i komiczne dziś słowa – Babę, boś tego godzien, babęć
Wieś zajmuje ważne miejsce wśród renesansowych tematów. Wydaje się, że właśnie w tej epoce tworzy się popularny w Polsce mit sielskiej, spokojnej wsi, szczęśliwego dworku, mit podjęty później przez Mickiewicza w Panu Tadeuszu, przez Orzeszkową w Nad Niemnem itd. Nie jest to jednak jednolite oblicze wsi. Jej obraz kształtują: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego i Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Jan Kochanowski – Pieśni (Pieśń świętojańska o sobótce) Szymon Szymonowic –
