Tag "oświecenie w Europie"
Klasycyzm to jednak nie tylko kontynuacje. Powstał w tym nurcie jeden z najbardziej charakterystycznych i oryginalnych gatunków literackich oświecenia: powiastka filozoficzna. Powiastka filozoficzna jako odrębny gatunek literacki powstała we Francji w osiemnastym wieku i z powodzeniem była uprawiana przez najświetniejszych pisarzy francuskiego oświecenia, szczególnie przez Diderota i Woltera. Mimo że pisana jest prozą i dużo obszerniejsza – może kojarzyć się z bajką. Każdy z tych gatunków to swoista przypowieść, w której zdarzenia – w powiastce najczęściej sensacyjne lub
Francja Wolter – Kandyd Denis Diderot – Kubuś Fatalista i jego pan Charles de Montesquieu (Monteskiusz) – O duchu praw Jean d’Alembert redaktor Wielkiej encyklopedii francuskiej Jaan Jacques Rousseau – Nowa Heloiza Anglia Daniel Defoe – Przypadki Robinsona Crusoe Jonathan Swift – Podróże Guliwera Henry Fielding – Historia życia Toma Jonesa Laurence Sterne – Podróż sentymentalna Niemcy Prekursorzy romantyzmu: Johann Wolfgang Goethe – Faust, Cierpienia młodego Wertera Friedrich Schiller – Zbójcy, Intryga
Monteskiusz (1689-1755) uważany jest za ojca socjologii Dokonał on rozróżnienia między prawidłowościami sterującymi życiem społeczeństw a prawami ustalonymi przez władze. Pierwsze z nich określił mianem socjologicznych i uznał, że są poznawalne naukowo, podobnie jak prawa fizyczne. Jednocześnie odrzucił pojmowanie historii jako rozumnego procesu mającego określony cel i stwierdził, że losy państw i społeczeństw są w pewnym stopniu przewidywalne i powtarzalne, i mogą być przedmiotem, jak na owe czasy wręcz przyrodniczych, badań naukowych. Monteskiusz jest dla nas bardzo ważny
Ten prąd narodził się w dojrzałym oświeceniu. Epoka zdążyła już okrzepnąć. Racjonalizm i libertynizm coraz mniej szokowały, a klasycyzm ujawnił swoje słabe strony: jego dydaktyzm i sztywne reguły formalne ograniczały literaturę pod względem artystycznym. Nic dziwnego, że następne generacje twórców zwróciły się ku innym wartościom. Dostrzeżono jednostkę i jej problemy ze sobą (uczucia!) i światem (to, że normy społeczne niszczą ludzką indywidualność, często unicestwiają miłość). Kluczowymi pojęciami sentymentalizmu stały się: serce, uczuciowość, czułość i natura, którą otoczono
Określenie to dobrze charakteryzuje nową epokę, gdyż podstawowym jej pojęciem był racjonalizm – to znaczy wiara w rozum (ratio), w to, że jest on najistotniejszą cechą i siłą człowieka. Racjonaliści odwoływali się do słynnego twierdzenia Kartezjusza: „Myślę, więc jestem”. Ów filozof jedyną pewność tego świata upatrywał właśnie w myśleniu człowieka. W dobie oświecenia zmalał religijny wymiar ludzkiego istnienia, natomiast nastąpił rozwój nauk przyrodniczych, matematyki, fizyki, chemii. Określa tę dobę potęga myśli ludzkiej. Francja stała się
Były to czasy, kiedy Francja jako potężna monarchia dominowała w Europie. Jej władcami byli kolejno: Ludwik XIV (Król Słońce), Ludwik XV, Ludwik XVI. Pierwszy z nich rozpoczął tworzenie silnej, absolutnej władzy królewskiej, lecz również jego dziełem był rozkwit dworu i przepych stylu życia arystokracji, który musiał odbić się niekorzystnie na innych grupach społecznych. Dwór królewski kwitł – lecz rosły także podatki nakładane na niższe stany. W tym samym czasie nastąpił wzrost ludności, mieszczaństwo francuskie
Dlaczego oświecenie nazywane jest wiekiem powieści? Ponieważ właśnie wówczas, w XVIII wieku, rozkwitła powieść angielska. Dało to początek burzliwej karierze gatunku – wiemy przecież, że w XIX wieku wykrystalizuje się powieść realistyczna, że do dziś rodzi się wiele odmian – tradycyjnych i nowatorskich. Był to, jest i chyba jeszcze jakiś czas będzie gatunek bardzo poczytny: od dzieł Balzaka po eksperymenty Joyce’a czy nawet niewysokiego lotu romansidła. Powieść wyparła dawny epos, który dziś jest właściwie
Autor Wolter (François Marie Arouet) Racjonalista, dobrze urodzony, syn notariusza. Urodzony w Paryżu, kształcony u jezuitów. Stworzył wolterianizm. Za najwyższą wartość uważał rozum i wiedzę. Człowiek epoki – wolnomyśliciel – erudyta, wróg Kościoła i niektórych władców. Wielki krytyk i szyderca. Stworzył gatunek literacki – powiastkę filozoficzną. Pracował nad Wielką Encyklopedią Francuską. Pochowany w Panteonie obok Rousseau. Jego miejsca Paryż – miasto narodzin i śmierci. Anglia – tu znalazł schronienie po wygnaniu z Francji. Cirey we Francji, siedziba markizy du Châtelet,
Wszyscy filozofowie epoki rozumu wywodzą się w pewnym stopniu od Kartezjusza. Dlatego mówiąc o filozofii oświecenia, nie można zapomnieć o ojcu racjonalizmu, mimo że Kartezjusz jest o wiele starszy od swoich oświeceniowych kontynuatorów. Na tle osiemnastowiecznej filozofii odznacza się jako oddzielna, wyraźna indywidualność i osobowość Francuz – Wolter. Ciekawą koncepcję prezentuje także angielski myśliciel John Locke. Jest twórcą słynnego hasła „tabula rasa”, co znaczy „czysta tablica”. Chodzi o to, że w myśl tej koncepcji człowiek rodzi się
Wolter Był synem paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to aby uatrakcyjnić swą biografię, czy też aby wyjaśnić patronat, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Był więźniem Bastylii (za przekonania), faworytem monarchów: przyjacielem pruskiego Fryderyka Wielkiego. Autorytetem doby oświecenia, ważną postacią, od jego nazwiska wywiedziono
Wolter Syn paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, zresztą utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to dla uatrakcyjnienia swej biografii, czy też dla wyjaśnienia patronatu, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Najprawdopodobniej nie był lubiany – skoro potrafił docinać, a nawet ostro krytykować dokonania swoich kolegów. Sam miał podobno powiedzieć, że twórca,
