- Manieryzmem określa się przejściowy etap pomiędzy renesansem a barokiem. Wykwitł we Włoszech, w XVI wieku, w kulturze dworskiej. To manieryzm (czy to w opozycji, czy w pragnieniu doprowadzenia do doskonałości renesansowego umiłowania formy) zaproponował bogactwo w dekoracyjności, wyrafinowanie formy, ekspresję uczucia. Wprowadza wątki fantastyczne, zaskakujące pomysły. Przykładem manieryzmu w literaturze są dzieła Tassa.
- Rokoko to ostatnia, późna faza baroku – jego rozkwit przypada na lata 1720-1780. Określa się tak styl w sztukach plastycznych, w literaturze, architekturze, dekoracji wnętrz, a nawet jest to moda, która wkradła się do stylu życia ówczesnych (już 20. lata XVIII wieku) Europejczyków. Nazwa rokoko pochodzi od rocaille – ozdobnej, oryginalnej muszli. Charakteryzowało się rokoko (podobnie jak owa muszla) lekkością, falistą linią, płynnością form, upodobaniem do egzotycznych, np. chińskich motywów. W literaturze styl ten objawił się w sympatii do form ulotnych, uderzających pointą, „lekkich” – jak np. anakreontyk.
- Marinizm jest kierunkiem w poezji barokowej zapoczątkowanym i utworzonym przez włoskiego poetę Giambattistę Marina, i od jego nazwiska pochodzi nazwa. Inaczej mówimy też „konceptyzm”, bo główne założenie tej poezji brzmi: zaszokować odbiorcę nowym konceptem (pomysłem). W zakresie formy poeci mariniści używali dużo rozmaitych chwytów poetyckich: anafor, antytez, paradoksów, inwersji, gdyż chcieli zaprezentować się jako mistrzowie sztuki poetyckiej. W zakresie treści często podejmowali „dworskie” tematy – np. miłość. Maniera twórcza Marina znalazła wielu naśladowców, w Polsce np. Jana Andrzeja Morsztyna.
- Gongoryzm to nazwa kierunku w barokowej poezji hiszpańskiej – od najważniejszego jej twórcy Luisa de Góngory. Można spotkać inną jeszcze nazwę tego kierunku: kultyzm. Kultyzm w pewnej mierze podobny jest do marinizmu – także dąży do zaszokowania odbiorcy, posługuje się skomplikowanymi konstrukcjami składniowymi i metaforycznymi. Do tego dochodzi poważne, czasem trudne do rozszyfrowania przesłanie, aluzje do antyku, neologizmy itp.
Zapamiętaj!
baroku ma swoistą złożoność stylu:
- manieryzm – ornamentyka, wyrafinowana forma
- barok – dysharmonia, kontrast, bogactwo formy
- rokoko – piękno, lekkość, wdzięk małych form
Zobacz: