Scharakteryzuj pokrótce tendencje naturalistyczne w prozie Młodej Polski.
Zacznij:
Naturalizm to prąd wywodzący się z Francji – jego duchowym ojcem był filozof Hipolit Taine. Przeniósł on darwinowskie koncepcje ewolucjonizmu, doboru gatunków, walki o byt i selekcji naturalnej na… ludzkie społeczeństwo. Do literatury naturalistyczne idee wprowadził zaś Emil Zola, który postulował opisywanie „bez ogródek” rzeczonych zjawisk w powieściach i dramatach. Naturalistyczne pisarstwo cechuje się ostrością opisu, skłonnością do scen brutalnych i obscenicznych. Przede wszystkim jednak ludzkie działania są w nim motywowane przez jedną nadrzędną siłę – zasadę bezwzględnej walki o byt.
Rozwiń
W Polsce raczej rzadko (poza Chłopami) pojawiały się utwory ewidentnie naturalistyczne – wyraźne elementy naturalizmu bez problemu odnajdziemy jednak w co najmniej kilku dziełach.
- I tak na przykład opisu łupienia zwłok powstańca w Rozdzióbią nas kruki, wrony… Stefana Żeromskiego nie powstydziłby się sam Zola. Pazerni lekarze i goniąca za każdym groszem biedota w Ludziach bezdomnych to z kolei doskonała ilustracja zasady walki o byt.
- Ta właśnie reguła jest także naczelnym nakazem organizującym działania i decyzje Dulskiej. Wampiryczny babsztyl w papilotach dąży przede wszystkim do pomnażania majątku – a tym samym wywyższenia się ponad sąsiadów, zapewnienia bytu rodzinie i samej sobie.
- Swoistym arcydziełem polskiego naturalizmu są jednak Chłopi Reymonta. Biologia reguluje niemal całkowicie życie bohaterów powieści. Cykl przyrody porządkuje rytm pracy i świętowania, popęd płciowy – działania Jagny, ale także obydwu Borynów. Nie brakuje też scen drastycznych – choćby słynna samoamputacja nogi przez Kubę…
Zakończ:
Warto wspomnieć, że techniki naturalistyczne nie poszły do lamusa wraz z końcem epoki. Dziś odnajdziemy je bez trudu w wielu utworach postmodernistycznych, a także w sztukach przedstawicieli nurtu dramatycznego nazywanego brutalizmem.
Najważniejsze teksty:
- Emil Zola – Nana,
- Stefan Żeromski – Rozdzióbią nas kruki, wrony…, Zmierzch, Ludzie bezdomni,
- Gabriela Zapolska – Moralność pani Dulskiej,
- Władysław Reymont – Chłopi.
Zobacz:
Przedstaw założenia, twórców i przykłady naturalizmu w Europie
Odwołując się do Chłopów Reymonta i utworów Żeromskiego, wyjaśnij pojęcie naturalizmu.