Na podstawie przedstawionego fragmentu oraz znajomości powieści ukaż dramatyzm decyzji Tomasza Judyma oraz motywy jego wyboru.
Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni
W miejscu rozdarcia widać było pręgi piachu siwe i jasnożółte. Naokół stały karłowate, nędzne sosny.
Jedna z nich rosła na samym brzegu zawaliska. Oberwana ziemia ściągnęła w głębinę prawy jej korzeń, a lewy został na twardym gruncie. Tak ją dzieje kopalni rozdarły na dwoje. Pień jej stał jedną połową swoją w górze, a drugą szedł wraz z zawaliskiem, niby istota ludzka, którą na pal wbito. Tamten, z bryłami ziemi w dół ściągnięty, prężył się jak członki na torturach. Wczepione w glebę pazury górne trzymały się z całej siły.
Judym zsunął się w zawalisko, żeby go nikt nie widział. Rzucił się na wznak. Pod sobą w głębi ziemi słyszał od czasu do czasu huk wystrzałów dynamitu i prochu. W górze widział obłoki sunące po niebie lazurowym.
Obłoki jasne, święte, zaczerwienione obłoki…
Tuż nad jego głową stała sosna rozdarta.
Widział z głębi swojego dołu jej pień rozszarpany, który ociekał krwawymi kroplami żywicy. Patrzał w to rozdarcie długo, bez przerwy.
Widział każde włókno, każde ścięgno kory rozerwane i cierpiące. Słyszał dookoła siebie płacz samotny, jedyny, płacz przed obliczem Boga.
Nie wiedział tylko, kto płacze…
Czy Joasia? Czy grobowe lochy kopalni płaczą?
Czy sosna rozdarta?
Konspekt:
Wstęp
- Krótkie przypomnienie historii Judyma. Doktor Tomasz Judym był synem ubogiego warszawskiego szewca. Aby zdobyć wykształcenie, musiał pokonać wiele przeszkód. Kiedy został lekarzem i wrota kariery stanęły przed nim otworem, nie zapomniał o tym, w jakich warunkach żyją ludzie. Chciał poprawić ich los. Ważnym wydarzeniem w życiu bohatera było spotkanie z nauczycielką Joasią Podborską, w której się wkrótce (z wzajemnością) zakochał. Jednakże przekonany, że gdy obarczy się rodziną, nie będzie mógł realizować swojego posłannictwa, odrzucił miłość Joasi.
- Interpretacja symbolu rozdartej sosny, która wyraża rozterkę doktora Judyma pomiędzy altruizmem, pragnieniem poświęcania się dla dobra ogólnego a pragnieniem miłości, szczęściem osobistym.
Rozwinięcie
Zebranie argumentów
- popierających zachowanie bohatera: konieczność troszczenia się o dobro rodziny niejednokrotnie przeszkadzałaby doktorowi w realizacji jego szczytnych zamierzeń. Nie mógłby całego swojego czasu poświęcić na darmowe leczenie najuboższych; gdyby Judym założył rodzinę, skazałby się na wieczne rozdarcie, nieustanne usiłowanie pogodzenia obowiązków rodzinnych i społecznych. Na pewno mnóstwo cennej energii zużywałby codziennie na wewnętrzną, jałową szarpaninę. Rozstając się z Joasią, z dwóch rzeczy ważnych, a pozostających w sprzeczności, wybrał tę, która wydała mu się ważniejsza.
- podważających decyzję Judyma: człowiek, który zrezygnował z własnego szczęścia, nie będzie potrafił skutecznie zabiegać o dobro innych; Judym, odrzucając miłość Joasi, skazał się na wewnętrzną pustkę, wyjałowienie emocjonalne.
Warianty zakończenia
- Ocena bohatera. W kilku podsumowujących słowach napisz, do jakiego wniosku doszedłeś.
- Próba uwspółcześnienia rozterek Judyma. Jakie postawy człowiek może przyjmować, a jakie przyjąć powinien wobec zła, wobec cudzej krzywdy? Tak dużo mówi się dzisiaj o obojętności na los bliźniego, nieczułości na cudze nieszczęście. Może problem bierze się stąd, że zabrakło wśród nas tych nudnych i szlachetnych aż do obrzydzenia judymów…
Zobacz:
Jak rozumieć tytuł powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni
Bohaterowie Ludzi bezdomnych w zderzeniu z brutalnością życia.