Charakterystyka Edypa na podstawie przytoczonych fragmentów tekstu.
Przypomnij sobie schemat charakterystyki
- prezentacja postaci
- wygląd zewnętrzny
- cechy charakteru
- stosunek do otoczenia
- własna opinia o bohaterze
Kim był?
Potomkiem rodu Labdakidów – synem Lajosa, dzieckiem porzuconym w górach z okaleczonymi nogami. Kiedy poznajemy go w Królu Edypie – jest szczęśliwym mężem i ojcem – panuje w Tebach i ma sporo powodów do dumy.
Król zaczyna mieć kłopot – bo na jego miasta spada szereg klęsk. Pytia każe pomścić śmierć poprzedniego króla Lajosa – Edyp postanawia, że odkryje prawdę o mordercy króla i wymierzy mu karę. Nie zdaje sobie sprawy, że wydaje wyrok na samego siebie…
Cechy zewnętrzne
Sofokles ich nie określa. Możemy mniemać ze jako król i mężczyzna, który bez problemu zdobył Jokastę raczej cieszył się przyjemna powierzchownością.
Cechy charakteru
Zrezygnuj z dociekań na temat wyglądu, Sofokles nie opisuje sylwetki Edypa. Skup się na poszukaniu fragmentów tekstu, które pośrednio lub bezpośrednio charakteryzują bohatera.
- Odpowiedzialny, cieszący się poważaniem władca:
Ja Edyp sławą cieszący się ludzi (Prolog).
- Dumny, pewny siebie – wydając wyrok, jest pewien własnej doskonałości (hybris)
- Inteligentny, wyjątkowy, człowiek czynu – wyzwolił miasto, odgadując zagadkę Sfinksa, tylko on wymyślił rozwiązanie:
Tyś bo przybywszy stary gród Kadmisa
Od strasznych ofiar dla sfinksa wyzwolił (Prolog – słowa kapłana)
- Wierny bogom, pobożny, posłuszny wyroczni:
Lecz skoro wróci – to byłbym przewrotnym,
Gdybym za głosem nie postąpił boga (Edyp, Prolog)
- Jako sprawiedliwy i zapobiegliwy władca wydaje wyrok na zabójcę Lajosa, ma na uwadze dobro miasta.
- Gwałtowny, podejrzliwy, porywczy i uparty – oskarża Tejrezjasza i Kreona o zdradę. Chór mówi:
Nam mowa starca wydała się gniewna
I twoja także, Edypie, a przecież
To nie na czasie.
Kreon zaś zwraca mu uwagę:
Ale nie rzucaj niepewnych podejrzeń
Bo się nie godzi złych mienić prawymi
Ni prawych złymi bez wszelkiej przyczyny.
Cały dialog Edypa z Tejrezjaszem, a potem z Kreonem, jest dowodem gwałtowności, dumy i uporu króla. Także zabójstwo napotkanego na drodze Lajosa potwierdza porywczość i gwałtowny charakter Edypa.
- Uparty, taki zarzut stawia mu Kreon:
Jeśli mniemasz, że upór jest skarbem
Choć bezrozumny, to mniemasz przewrotnie.
- Odpowiedzialny, sprawiedliwy – sam wymierza sobie karę, wykłuwa oczy, prosi o wygnanie.
- Kochający ojciec, martwi się o los swoich dzieci, błaga Kreona o opiekę nad córkami:
O dziadki! gdzież wy? nie strońcie ode mnie,
Niech was obejmę w miłosnym uścisku!
Stosunek Edypa do otoczenia
- Dba o miasto i podwładnych.
- Kocha rodzinę.
- Nie umie przyjąć krytyki.
- Podejrzliwy wobec Kreona.
- Wybuchowy – zabija Lajosa w wyniku sprzeczki na drodze.
Opinia o Edypie
Bohater należy do grona ludzi porywczych, pewnych siebie i gwałtownych. Fakt, że usiłował uciec wyroczni, która skazała go na straszny los – może budzić szacunek. Bywa denerwujący w swoich kłótniach i uporze. Bohater nosi cechy i pozytywne, i negatywne, co także czyni go prawdziwszym, bliskim odbiorcy. Współczucie budzi bezradność Edypa wobec losu, jego klęska, która tak naprawdę jest udziałem nas wszystkich. Jest postacią szlachetną, ale też jest pyszny – postrzega siebie jako wzór – zbawcę Teb, ufa tylko sobie. Jest nim, ale zarazem staje się też przyczyną nieszczęść miasta. To także ironia tragiczna.
Dodaj własną opinię, na przykład taką
Mimo wszystko Edyp wydaje mi się postacią pełną heroizmu. Na przekór bogom stara się uniknąć zła. Wypełnia swoje obowiązki, a potem sam wymierza sobie karę, mimo że niczym nie zawinił. Jego życie jest walką o godność człowieka. Edyp buntuje się przeciw niesprawiedliwości losu. Ponosi klęskę, ale jego postawa to heroiczny humanizm.
Zobacz:
Król Edyp – winny czy niewinny? Oceń tytułowego bohatera tragedii Sofoklesa.