Średniowiecze w Europie
Oczywiście, że nie tylko literatura współczesna zainteresowała się zamierzchłą epoką wieków średnich. Która z epok ukochała średniowiecze najbardziej? Romantyzm! To romantycy czerpali pełną garścią ze skarbów literatury ludowej, średniowiecznych podań, legend, kronik. To cały prąd w romantyzmie nazywa się gotycyzmem. To romantycy wskrzeszali średniowiecznych bohaterów i w tejże scenerii umieszczali fabułę. Ruiny zamczysk romańskich, gotyckie katedry inspirowały romantyczną wyobraźnię. Oto dowody: Katedra Marii Panny w Paryżu – Victor Hugo, Poezja ruin
Omów problematykę średniowiecznej literatury o charakterze świeckim. Zacznij od legendy o Tristanie i Izoldzie, która jest przykładem średniowiecznego utworu o tematyce miłosnej. Tristan, osierocony przez rodziców, przebywał na dworze swego wuja – króla Marka. Otrzymał od niego misję przywiezienia mu żony – irlandzkiej królewny Izoldy Złotowłosej. Gdy Tristan i Izolda wsiadali na statek, matka królewny powierzyła służącej (Brangien) flakon z napojem miłosnym. Tajemniczy eliksir przeznaczony był dla narzeczonych – Marka i Izoldy. Jednak na skutek pomyłki
Jeśli chodzi o literaturę powszechną, do kanonu arcydzieł należą: Pieśń o Rolandzie – epos rycerski, Francja XI w. Dzieje Tristana i Izoldy – romans rycerski, Francja XII w. Złota legenda Jakuba de Voragine – popularny zbiór żywotów świętych, Francja XIII w. Romans o róży – zwany czasem francuską „Iliadą”! Poemat o miłości, część I napisał Guillaunie de Lorris (XII w.), po jego śmierci kontynuował Jean de Meung. O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu – ballady bretońskie,
Trudność tego pytania polega na tym, że musisz wyrazić swoją opinię na temat świętości, stosunku do Boga i ludzi. Od czego zacząć? Od przybliżenia postaci św. Franciszka – człowieka dobrze i bogato urodzonego, który potrafił zrezygnować z wygodnego życia: rozdał majątek ubogim i postanowił nieść pomoc i wsparcie wszystkim potrzebującym. Od wskazania postawy franciszkańskiej we współczesności. Tu koniecznie przywołaj postać św. Teresy z Kalkuty, która do końca życia zadziwiała świat swoją pokorą, otwartością wobec ludzi chorych
Święty Augustyn w założeniach swojej filozofii ukazuje dramat człowieka umieszczonego między niebem a ziemią, między aniołami a zwierzętami. Dramat człowieka polega na ciągłym rozerwaniu, szamotaniu się pomiędzy pragnieniem zwykłego, ludzkiego szczęścia na ziemi a tęsknotą za wiecznością i ideałem nieba. Życie pomiędzy trwogą a nadzieją staje się koszmarem. Jest to życie w świecie dualistycznym – czyli jakby dwoistym, podwójnym, złożonym z przeciwstawnych wartości: dobro-zło, niebo-piekło, zbawienie-potępienie, dusza-ciało. Człowiek musi wybierać, pomiędzy tymi wartościami, nie ma drogi pośredniej. Oczywiście
Powszechnie wiadomo, że na tak sformułowane pytanie należy odpowiedzieć coś w rodzaju: „Nie, w średniowieczu nie starano się zniszczyć antycznego dziedzictwa kulturowego, wiele ze starożytnych myśli i założeń było tu kontynuowanych, modyfikowanych i wykorzystywanych”. Tak też w rzeczywistości było. Postarajmy się jednak wyjaśnić to dokładniej i mniej stereotypowo. W czasach tuż po upadku cesarstwa rzymskiego, w wyniku wędrówki ludów, w Europie w sferze kultury ścierają się ze sobą tradycje samodzielnych plemion germańskich oraz cesarstwa wschodnio- i zachodniorzymskiego. Okres ten trwa
Scharakteryzuj postać Karola Wielkiego jako wzór doskonałego władcy. Karol Wielki to potężny władca i prawdziwy patriota, ma na swoim koncie mnóstwo sukcesów militarnych i wciąż gotowy jest do podejmowania kolejnych wypraw mogących przysporzyć jemu i „słodkiej Francji” sławy i bogactw. Po drugie to pobożny król chrześcijański, pogromca pogan. Jako obrońca krzyża i zapamiętały krzewiciel wiary – Karol Wielki mógł w trudnych momentach liczyć na wsparcie Stwórcy. Na przykład na prośbę Karola ścigającego pogan, którzy rozgromili oddział
Rycerz Roland jako jeden z wzorców epoki średniowiecza. Dlaczego tak popularyzowano tę postać? Bo znakomicie nadawał się na ideał, na wzór do naśladowania, na osobę będącą pokazowym przykładem pożądanych w średniowieczu postaw. Ogólnie uważano wówczas, że trzeba być pobożnym, szerzyć wiarę chrześcijańską i walczyć o nią. Średniowiecze to przecież doba wypraw krzyżowych, całe rzesze rycerstwa wyruszają do Jerozolimy bronić Jezusowego grobu. Wyprawy ogłasza papież, biorą w nich udział królowie i książęta. Pożądane jest zatem, by
Czym charakteryzuje się styl gotycki? Gotyk jest to styl w architekturze i sztuce dojrzałego i późnego średniowiecza. Cechy charakterystyczne gotyku to m.in. krzyżowo-żebrowe sklepienia, łuk ostry, wielkie witrażowe okna. Budowano wówczas wielkie katedry i strzeliste kościoły gotyckie. Początkowo „gotyk” była to nazwa pogardliwa, używana w okresie renesansu jako określenie stylu barbarzyńskich Gotów. Dopiero w czasie romantyzmu uznano ten styl za arcydzieło sztuki. Słynne przykłady budowli gotyckich to wielkie katedry we Francji: Paryż, Amiens, Reims, Chartres. W Polsce
Ten wczesny styl w średniowiecznej architekturze pochodzi od słowa „Roma”, czyli Rzym, choć bynajmniej nie oznacza rzymskiej architektury. Obejmuje gmachy, które wznoszono na terenach prowincji rzymskich od zarania średniowiecza do XIII wieku: zamki warowne, kolegiaty, kościoły. Charakteryzują się ciężką budową, przysadzistymi kopułami, grubymi murami i małymi okienkami. Cechy – styl romański: masywność, prostota form, grube mury, małe wąskie okna, wieże i przybudówki półokrągłe jako urozmaicenie bryły budynku, półkoliste łuki, sklepienia kolebkowe („połowa walca”).
Średniowieczne opowieści o rycerzach układają się w dwa główne cykle: cykl arturiański: Opowieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu. Król Artur panował zapewne ok. V lub VI wieku (postać legendarna). Osoby: rycerze Lancelot, Gowen, Parsifal, królowa Ginewra, czarnoksiężnik Merlin. Miejsce: Bretania – kraj mityczny, prawdopodobnie leżący częściowo we Francji i Anglii. cykl karoliński: Chansons de geste (pieśni o czynach) – w tym Pieśń o Rolandzie Król Karol Wielki panował na pewno w VIII wieku, został nawet cesarzem i założycielem
Można spotkać się z opinią, że jest to jedyny w swoim rodzaju, nigdy potem nie powtórzony obraz społeczeństwa ukazany w literaturze. Choć moglibyśmy dyskutować o tym, czy powtórzony, czy nie – jest faktem, że Geoffrey Chaucer, czternastowieczny pisarz angielski, dał potomnym świetną, pełną humoru panoramę swoich współczesnych. Oto trzydziestu pielgrzymów wybiera się w podróż do grobu św. Tomasza w Canterbury. W gospodzie „Pod Kaftanem” organizują coś w rodzaju konkursu literackiego: przez cały czas podróży snuć będą opowieści. Za
Poemat złożony ze 173 ośmiowierszy z wplecionymi weń balladami i sądami to najważniejszy utwór Villona. Jest parodią testamentu, bo i nie miał za bardzo co rozdawać pierwszy poeta przeklęty. Gdy pisał te strofy, był chory i biedny, rozdaje więc swoje strofy, pieśni i książki, a chude ciało („robactwo się ta nim nie naje”) zapisuje ziemi. Interesujące są ballady – bo zawierają refleksje umierającego Villona (lat zaledwie trzydzieści) nad kwestiami, które ludzkość trapiły na długo przed nim, i trapią
Okazuje się, że ów wdzięczny temat bardzo się w epoce podobał, a w następnych latach nie stracił na popularności. Na przykład średniowieczna Pieśń o Róży dwóch autorów (de Lovrisa i Jana Clopinela) była hitem przez długi czas. Szczególnie część I wierna jest tematowi miłości – pewien młodzieniec wkracza do zaczarowanego ogrodu w poszukiwaniu ukochanej. Wiele się nauczy – bo cała część to pouczenie na temat sztuki miłości, włącznie z wykładem samego Amora. A ukochana? Tak jak lubiło średniowiecze,
Słynny średniowieczny romans to francuskie Dzieje Tristana i Izoldy. Tristan i Izolda po dziś dzień są symbolem cierpień i zarazem szczęścia miłości. Tristan był posłańcem króla Marka i miał przywieźć mu narzeczoną Izoldę. Wraz z nimi wsiada na statek wierna służąca Brangien, która przez omyłkę podaje Tristanowi i Izoldzie napój miłosny, przeznaczony dla Izoldy i króla Marka. Od tej chwili tematem historii jest już tylko ślepa miłość Tristana i Izoldy,
Jest to chyba jedno z bardziej krwawych dzieł w historii literatury. Mniej więcej co stronę dochodzi do dramatycznego pojedynku, co dwie zaś spada jakaś głowa. Bohaterscy rycerze prześcigają się w coraz to wymyślniejszych sposobach uśmiercania przeciwnika, cios spada za ciosem, brzękają miecze i topory, walka trwa bez chwili wytchnienia. Germańscy wojownicy posługują się magią, zawiązują spiski, trują, zdradzają i przekupują się. Jednym z głównych bohaterów jest Zygfryd, syn króla Zygmunta z Xanten, odważny zabójca smoka i zdobywca skarbu
Ze starego bretońskiego cyklu Opowieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu. Król Artur, który założył stolicę w mieście Camelot (dziś Winchester), nie chcąc wyróżnić żadnego ze swych wojowników, a przeciwnie – podkreślić ich równość, kazał zbudować okrągły stół. Przy takim stole miejsca są równoważne, choć rycerzy było aż stu pięćdziesięciu. Przeżywali niezwykłe przygody, poszukiwali św. Graala, gromadzili się w Camelocie co rok, by opowiadać swoje rycerskie przygody. Bohaterowie legendy spełniają wszelkie wymogi ideału rycerskiego:
Chansons de geste to dosłownie „pieśni o czynach”. Są to średniowieczne poematy epickie, nazywane także eposami rycerskimi. Gatunek ten opowiada o czynach bohaterskich z epoki Karola Wielkiego. Przykładem chansons de geste jest Pieśń o Rolandzie. Do eposu rycerskiego należą także romanse rycerskie. Przykłady chansons de geste: O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu (Anglia), Dzieje Tristana i Izoldy (Francja), Pieśń o Nibelungach (Niemcy), Pieśń o Cydzie (Hiszpania). Średniowieczne opowieści o rycerzach układają się w dwa główne cykle: cykl arturiański: Opowieści o królu
Pieśń o Rolandzie opowiada o rycerzu, który dowodził tylną strażą króla Karola Wielkiego. Roland jest właśnie wzorem rycerza chrześcijańskiego, stał się nawet najbardziej bohaterską postacią, legendarną osobowością literatury średniowiecznej. W skrócie można przedstawić jego dzieje następująco: gwardia dowodzona przez Rolanda została otoczona przez Saracenów (muzułmanów, wrogów chrześcijan). Unosząc się honorem, Roland nie chce zadąć w czarodziejski róg, który wzywa na pomoc armię królewską. Kiedy decyduje się na to pod koniec bitwy, jest już za
Na podstawie poznanej literatury średniowiecza możemy mówić o trzech wzorcach parenetycznych – czyli ideałach, wzorach do naśladowania propagowanych w tej epoce. Ideał rycerza – wzorem takim jest np. Roland ze słynnej francuskiej Pieśni o Rolandzie. Ideał władcy – tu za przykład może nam posłużyć portret Bolesława Chrobrego i Bolesława Krzywoustego, jaki kreśli Gall Anonim w Kronice polskiej. Ideał świętego (ascety), a przykładem takiego wzoru osobowego może być św. Aleksy z Legendy o św. Aleksym. Oprócz tych podstawowych propozycji