Średniowiecze w Europie

Wyjaśnij pojęcie parenezy i literatury parenetycznej

Pareneza dosłownie oznacza pouczenie. Literatura parenetyczna to literatura propagująca wzory postępowania, ideały modne i uznawane w danej epoce. Wzorce parenetyczne to wzory osobowe, postacie godne naśladowania, skupiające cechy wzorowe, pożądane, idealne. Literatura średniowieczna zarysowuje portrety: idealnego władcy, rycerza i ascety. To utwory parenetyczne decydują o dydaktycznym charakterze epoki, lecz nie są charakterystyczne tylko dla epoki średniowiecza. W renesansie spotkamy następne wzorce: dworzanina, ziemianina, patrioty, późniejsze epoki także obfitują w dzieła pouczające odbiorcę, jak ma postępować. Późniejsze

Jak rozumiesz pojęcie ars moriendi?

Ars moriendi znaczy po łacinie dosłownie „sztuka umierania”. Motyw ars moriendi był swego rodzaju przepisem dotyczącym sztuki dobrego umierania. Autorzy popularnych podręczników „dobrego umierania” zawierali w nich praktyczne porady jak chrześcijanin powinien odpowiednio przygotować się do śmierci – a więc pożegnać się z bliskimi, wydać ostatnie zalecenia dotyczące majątku i przyszłości dzieci, oczyścić swą duszę z grzechów. Czy przypominasz sobie dziwnie rozwlekły opis śmierci Rolanda? Zamiast, jak we współczesnym filmie, po straszliwym ciosie

Na czym polega alegoryczność średniowiecznej literatury?

Alegorią nazywamy obrazowe przedstawienie jakiegoś pojęcia za pomocą umownych i stałych motywów. Umownych i stałych – to bardzo ważne – bo to przede wszystkim odróżnia alegorię od symbolu. Alegoria opiera się na skojarzeniu możliwie oczywistym i jednoznacznym, np. paw, przedstawiający, czyli alegoryzujący pychę. Alegoria nie podlega interpretacji – można najwyżej jej nie zrozumieć na skutek braku zdolności autora bądź niedostatków własnej wiedzy i wyobraźni. Przykładem alegorii może być choćby owa rozkładająca się pani owinięta

Jakie ideały propagował św. Franciszek z Asyżu?

Św. Franciszek z Asyżu stworzył pogląd zwany franciszkanizmem, stanowiący niezwykłą, radosną filozofię wiary. Głosił wszechogarniającą miłość do świata, braterstwo wszelkich żyjących istot, uwielbienie świata i jego piękna, radosną wiarę w Boga oraz ideał ubóstwa. Występował przeciw okrucieństwu, nienawiści, zabijaniu i chciwości. Stworzył zakon wędrujący, a legendy dotyczące jego życia zawierają Kwiatki św. Franciszka z Asyżu – zbiór opowieści o świętym, jego życiu i nauce, przekazanych przez anonimowego autora. Poznajemy Kwiatki… w tłumaczeniu Leopolda Staffa, i choć mają zupełnie inną wymowę

Porównaj filozofię św. Augustyna z myślą św. Tomasza

Ci dwaj najwybitniejsi filozofowie średniowiecza stworzyli dwa, zupełnie różne, ale tak samo uznawane przez Kościół systemy. Różnił się charakter ich filozofii, u Augustyna bardziej mistyczny, mroczniejszy, u Tomasza zaś uporządkowany i racjonalny. Różnicę tę widać już, gdy spojrzymy na popularne określenia ich systemów doktryna Augustyna nazywana jest filozofią dramatyczną, doktryna Tomasza zaś – filozofią harmonijną. Różnice: Różniły się ich teorie poznania: Augustyn nie wierzył zmysłom i sądził, że prawdy postrzegamy dzięki boskiej iluminacji, Tomasz

Przedstaw podstawowe założenia filozofii św. Tomasza z Akwinu

Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274) to drugi, największy obok Augustyna filozof średniowiecza. Swój system stworzył na podstawie myśli Arystotelesa, Plotyna i swego bezpośredniego mistrza, Alberta Wielkiego. Najbardziej chyba znane są jego dowody na istnienie Boga. Tomasz uważał bowiem, że istnienia Stwórcy należy dowodzić aposteriorycznie – czyli nie przez wiarę, ale za pomocą rozumu, wyprowadzać je nie z samej istoty Boga, lecz z Jego dzieł. Pięć dowodów na istnienie Boga: w świecie istnieje ruch, ktoś

Co możesz powiedzieć o systemie filozoficznym św. Augustyna i jego roli w średniowieczu?

Św. Augustyn (354-430) urodził się w Tagasta, w Afryce, jego ojciec był poganinem, matka zaś chrześcijanką. Do badań filozoficznych skłoniły go pisma Cycerona. Nie od razu jednak filozofował w duchu chrześcijańskim, najpierw był wyznawcą manicheizmu. Dopiero pod wpływem lektury dzieł Platona i żarliwych kazań biskupa Ambrożego nawrócił się do kościoła. Filozofia Augustyna stała się podstawą dla całej późniejszej myśli katolickiej, była doktryną, której Kościół nigdy się nie wyrzekł, co najwyżej

Przedstaw najważniejszych filozofów średniowiecza

Filozofia dramatyczna św. Augustyna Św. Augustyn (354-430) urodził się w Tagasta, w Afryce, jego ojciec był poganinem, matka zaś chrześcijanką. Do badań filozoficznych skłoniły go pisma Cycerona. Nie od razu jednak filozofował w duchu chrześcijańskim, najpierw był wyznawcą manicheizmu. Dopiero pod wpływem lektury dzieł Platona i żarliwych kazań biskupa Ambrożego nawrócił się. W wieku dojrzałym, już jako biskup Hippony (także w Afryce), stał się fanatycznym wręcz obrońcą chrześcijaństwa, słynnym „młotem na heretyków”. Uważał, że prawdziwie wierzącym

Średniowiecze – skąd wywodzi się nazwa epoki średniowiecza i jak określisz czas jej trwania?

Średniowiecze – czyli wieki średnie to nazwa, którą wprowadzili twórcy renesansu, określając w ten sposób epokę poprzednią. W renesansie uznawano średniowiecze za okres przestoju, przejście między świetną epoką antyku a czasami nowożytnymi – czyli wieki średnie. Nazwa ta miała odcień lekceważący, ludzie odrodzenia zarzucali poprzednikom odejście od wartości starożytnych, ciemnotę i zacofanie. Później pogląd ten zmienił się, szczególnie gdy badacze wgłębili się w analizę dorobku epoki. Średniowiecze w Europie trwało ponad 10 stuleci! Początek umieszcza się

Gatunki literackie epoki średniowiecza

Do gatunków nowych zaliczymy m.in.: żywoty świętych, dramaty religijne misteria, dramat liturgiczny, moralitet. Szczególnie ciekawym gatunkiem wytworzonym w średniowieczu był moralitet – sztuka dydaktyczna. Jej słynnym bohaterem był Everyman, czyli Człowiek-Każdy, ktoś, kto symbolizował każdą istotę ludzką. Everyman spotykał na swojej drodze alegorie – uosobione cnoty lub grzechy, np. Czystość, Męstwo, Chciwość. Cnoty te roztrząsały abstrakcyjne kwestie moralne, obrazowały pokusy czyhające na człowieka, a także drogi wzorcowe, te, które wiodą do zbawienia.

Średniowiecze – skąd wywodzi się nazwa epoki i jak określisz czas jej trwania?

Średniowiecze – czyli wieki średnie to nazwa, którą wprowadzili twórcy renesansu, określając w ten sposób epokę poprzednią. W renesansie uznawano średniowiecze za okres przestoju, przejście między świetną epoką antyku a czasami nowożytnymi – czyli wieki średnie. Nazwa ta miała odcień lekceważący, ludzie odrodzenia zarzucali poprzednikom odejście od wartości starożytnych, ciemnotę i zacofanie. Później pogląd ten zmienił się, szczególnie gdy badacze wgłębili się w analizę dorobku epoki. Uwaga! Średniowiecze w Europie trwało ponad 10 stuleci! Początek umieszcza

Jakie znasz cechy charakteryzujące epokę średniowiecza?

Średniowiecze charakteryzują: uniwersalizm, teocentryzm, dwujęzyczność, anonimowość literatury. Uniwersalizm czyli jednolitość epoki polegał na tym, że państwa Europy były podporządkowane jednej władzy kościelnej i świeckiej. W całej Europie dominował Kościół, wszystkie państwa uznawały zwierzchnictwo papieża. Z kolei władzę świecką sprawował cesarz – władca Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, wyrosłego na gruzach Imperium Rzymskiego. W konsekwencji urzędowym językiem państw europejskich była łacina, a poszczególne państwa dopiero zaczynały się wyodrębniać. Fakty te spowodowały, iż Europa była uniwersalną całością –

Dlaczego Roland nie chciał użyć czarodziejskiego rogu? Oceń jego decyzję.

Z ocenami bohaterów literackich zawsze jest ten kłopot, że są subiektywne. W tym przypadku jeszcze dodatkowo zmienione przez upływ czasu. Zapewne zupełnie inaczej oceniałby Rolanda średniowieczny czytelnik, inaczej człowiek współczesny. Trudno pochwalić rycerza, który dla własnego honoru naraża na śmierć przyjaciół, pozwala, by wybito ich w pień, dopuszcza do przegrania bitwy i sam ginie. Można jednak tego rycerza zrozumieć – honor to przecież główna wartość kodeksu rycerskiego, splamić honor to w przypadku rycerza stokroć

Co zwraca uwagę w kompozycji Pieśni o Rolandzie?

Epos dzieli się na trzy części – sama bitwa i śmierć Rolanda to punkt kulminacyjny. Wcześniej dochodzi do zawiązania spisku przez zdrajcę Ganelona, natomiast po śmierci Rolanda król Karol Wielki mści się i zwycięża Saracenów. Osoba Rolanda jest kreacją idealnego rycerza, ale nie tylko w ukształtowaniu tej postaci zastosowano zabieg idealizacji – występuje on wszędzie tam, gdzie mowa o pobożnych chrześcijanach i ich czynach, dotyczy również króla, rycerzy Rolanda oraz opisu samej bitwy z niewiernymi. Zabieg

Czym jest motyw danse macabre w literaturze i sztuce średniowiecznej?

Danse macabre oznacza taniec śmierci. Jest to bardzo popularny w średniowieczu motyw, który pokazuje, iż śmierć jest wszechobecna, wszechwładna i dotyczy każdego człowieka – bez względu na jego stanowisko, pochodzenie czy majątek. Przedstawia śmierć, która zaprasza do tańca przedstawicieli różnych stanów. Motyw ten może być ukazany za pomocą rysunku lub słowa – np. dialog śmierci ze zwykłym człowiekiem. W polskiej literaturze przykładem jest Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Śmierć ukazywana była różnie –