Trzej elektrycerze
Określ czas i miejsce akcji
- Miejsce akcji: wymyślona przez autora planeta Kryonia.
- Czas akcji: daleka przyszłość.
Co jest tematem opowiadania?
Próba zdobycia bogactw krainy Kryonii. Była to planeta utworzona z lodu – piękna i kusząca swymi bogactwami. Jednak były to bogactwa pozorne – pod wpływem ciepła lodowe klejnoty roztapiały się. O zrabowaniu klejnotów myślało wielu śmiałków. Klęska elektrycerzy to przestroga dla awanturników, którzy chcą niszczyć bogactwa, nie zdając sobie sprawy z tego, że są to bogactwa pozorne, nietrwałe.
Trzej elektrycerze – wydarzenia w skrócie
1. Powstanie planety Kryonia.
2. Plany zdobycia Kryonii przez awanturników.
3. Przybycie rycerza Mosiężnego.
4. Porażka Mosiężnego.
5. Przybycie rycerza Żelaznego.
6. Porażka Żelaznego.
7. Przybycie rycerza Kwarcowego.
8. Walka Kwarcowego z Borealem i Albucydem Białym – porażka obrońców Kryonii.
9. Pojawienie się mędrca Baryona.
10. Tajemnicze znaki pokazywane przez Baryona.
11. Klęska Kwarcowego.
12. Wyjaśnienie sensu znaków.
Do jakich utworów nawiązuje autor w Trzech elektrycerzach?
Do legend o rycerzach oraz do baśni i średniowiecznych moralitetów opowiadających o walce dobra ze złem. Tak jak w baśni, w Trzech elektrycerzach jest zawarty wyraźny morał: bezrozumna siła przegrywa z wiedzą, bogactwo nie przynosi szczęścia, jest chwilowe, ulotne.
Kto jest bohaterem opowiadania?
Rycerze – Mosiężny, Żelazny i Kwarcowy oraz mieszkańcy planety Kryonia. Rycerze nie wzbudzają sympatii – pragną jedynie zdobyć bogactwa Kryonii, nie rozumieją, że jej piękno to tylko lodowa iluzja, której nie można zabrać ze sobą. Wszystkich trzech elektrycerzy spotyka podobny los. Najdłużej z Kryonidami walczył rycerz Kwarcowy – jego siła polegała na tym, że rozgrzewał się tylko wtedy, kiedy myślał. Wykorzystał to mędrzec. Pokazywał Kwarcowemu niezrozumiałe dla niego znaki. Kwarcowy, chcąc je pojąć, zaczynał intensywnie myśleć. To go zgubiło. Lód wokół niego gwałtownie roztopił się i Kwarcowy wpadł do wody.
Elektrycerze są podobni do siebie – owładnięci chęcią zdobycia bogactw Kryonii gubią samych siebie. Przypominają z pewnością Don Kichota walczącego z wiatrakami, ale nie kieruje nimi idea walki ze złem, tylko chęć wzbogacenia się i zdobycia sławy.
Z kolei Kryonidzi to spokojni domatorzy wiodący ustabilizowane życie na pięknej planecie. Wiedzą, że piękno ich planety jest ulotne, że ich bogactw nie można zabrać, a jedynie zniszczyć.
Pytania z gwiazdką
- Jaką metodą Kwarcowy przebił mury miasta na Kryonii?
Zaczął myśleć. Dzięki temu mózg Kwarcowego się rozgrzał i mógł on głową przebić mur.
- Jaki znaki pokazał Kwarcowemu Baryon?
Pokazał mu trzy znaki: dwa palce (teraz jest nas dwóch), jeden palec (za chwilę będzie jeden), palec w kółku (za chwilę wpadniesz do przerębli).
- Czym były sepulki?
Tego dokładnie nie wiadomo, były jednak czymś wstydliwym, o czym Enteropianie nie chcieli rozmawiać z Tichym.
- Czym był strum?
Strum to strumień meteorytów nawiedzający czasem Enteropię.
Kto jest bohaterem Dzienników gwiazdowych?
Ijon Tichy – narrator Dzienników gwiazdowych, wędrowiec, odkrywca, obserwator, astronauta włóczący się po bezkresach kosmosu i odwiedzający liczne cywilizacje będące często karykaturą ziemskiej kultury.
Co jest tematem Podróży czternastej?
Ijon Tichy odwiedza odległą planetę – Enteropię. Podróż czternasta to dziennik podróży – Tichy opisuje przygotowania do wyprawy, poszczególne etapy lotu rakietą oraz pobyt na Enteropii, podczas którego bohater znajduje się w niezwykłej sytuacji. Od czasu do czasu Enteropię nawiedza strum, czyli strumień meteorytów. Meteoryty niszczą prawie całą planetę, ale mieszkańcy Enteropii nie przejmują się tym. Potrafią bowiem błyskawicznie naprawiać wyrządzone szkody. O ile jednak ekspresowe odbudowywanie domów wzbudza podziw dla technicznych umiejętności, o tyle „odbudowywanie” ludzi ze specjalnie utworzonych rezerw jest mocno szokujące. Tichy podczas wizyty w teatrze ginie trafiony meteorytem. Po kilku jednak minutach ożywa na nowo, odtworzony bowiem został ze specjalnej rezerwy. Banalność, z jaką na Enteropii traktuje się śmierć i powtórne narodziny, jest nieco przerażająca – dlatego Tichy ucieka z tej niezwykłej planety, kończąc przed czasem swój wypoczynek.
Podróż czternasta – wydarzenia w skrócie
1. Przygotowania do podróży
a) naprawa rakiety
b) kupno mózgu elektrycznego
2. Podróż
a) zmiany czasu
b) postój na stacji paliwowej na Stroglonie
3. Przybycie na Enteropię
a) odprawa na stacji kosmicznej
b) pobranie próbek niezbędnych do wytworzenia rezerw
4. Pobyt na Enteropii
a) próba zdobycia sepulek
b) wizyta w teatrze
c) śmierć i powtórne narodziny
d) nieudana wizyta u profesora Zazula
5. Ucieczka z Enteropii
Jaki problem został poruszony w liście Ratujmy kosmos?
Ratujmy kosmos ma formę listu otwartego. Nie znamy jego adresata. Ale w przypadku listu otwartego adresatem są wszyscy zainteresowani ludzie – w tym przypadku wszyscy mieszkańcy kosmosu, którym zależy na ochronie środowiska. W liście Tichy porusza ważny problem – ekologię. Apeluje o zaprzestanie fatalnych w skutkach działań turystów, zwraca uwagę na tragiczną sytuację środowiska kosmicznego. Gdyby nie kosmiczne sformułowania, wymyślone nazwy zwierząt i roślin oraz realia nieprzystające do dzisiejszych czasów, Ratujmy kosmos można by uznać za wzór odezwy ekologicznej, jakiej nie powstydziliby się dzisiejsi członkowie partii „zielonych”. Na takim właśnie efekcie zależało Lemowi – schemat sytuacji jak najbardziej aktualny, a jedynie szczegóły futurystyczne.
Wyjaśnij pojęcie „fantastyka naukowa”
- Fantastyka naukowa (inaczej: science fiction) to rodzaj literatury ukazujący świat przyszłości na podstawie prognoz dotyczących rozwoju techniki i sposobów jej wykorzystania. Fantastyka naukowa odwołuje się często do pojęcia utopii i antyutopii społecznych oraz technologicznych.
- Utopia – wyobrażenie świata idealnego, idealnej, nieistniejącej społeczności żyjącej gdzieś na nieodkrytych jeszcze lądach lub w odległych czasie i przestrzeni.
Z twórczością Stanisława Lema związane jest też pojęcie groteski
Groteska – przedstawianie rzeczywistości w krzywym zwierciadle, upodobanie do fantastyki, dziwaczności, karykatury, brzydoty, form wyolbrzymionych i zdeformowanych.
W jaki sposób Stanisław Lem uzyskuje efekty groteskowe?
Elementy groteskowe w twórczości Lema uzyskiwane są na ogół poprzez zestawienie poważnych sformułowań z różnych dziedzin nauki z komicznymi lub banalnymi sytuacjami. Przykładowo:
Sytuacja 1
Konieczność naprawy pojazdu.
- W życiu normalnym, np. samochodu. Powód: stłuczka, obtarcie lakieru.
- U Lema – rakiety kosmicznej. Powód: zbytnie zbliżenie się do słońca.
Sytuacja 2
- Oczekiwanie na opóźniające się przedstawienie teatralne.
- W życiu normalnym – powód opóźnienia: nieprzygotowana scena, spóźnienie aktora.
- U Lema – powód opóźnienia: całkowite zniszczenie budynku przez meteoryt. Prawdopodobnie także śmierć wielu aktorów.
Praca domowa
Napisz fantastyczne opowiadanie, którego bohaterowie walczą w obronie swojej planety.
Zobacz:
Konwencje literackie w Trzech elektrycerzach Stanisława Lema
Napisz fantastyczne opowiadanie, którego bohaterowie walczą w obronie swojej planety.
https://aleklasa.pl/liceum/c250-motywy-do-prac-pisemnych/groteska-w-literaturze-3