Metryczka bohatera
Lektura: mitologia grecka
Pochodzenie: tytan; syn tytana Japeta i morskiej nimfy Klimeny (lub Tetydy), brat m.in. Atlasa (tego, który dźwigał świat na ramionach i Epimeteusza (męża Pandory).
Cechy charakteru: dobry, szlachetny, prawy, życzliwy, przyjazny ludziom, ofiarny, dobroczynny, bezinteresowny, filantropijny, altruistyczny, uczynny, pomocny, wspaniałomyślny, wielkoduszny, kochający ludzi.
Zasługi dla ludzkości: stworzenie człowieka oraz przygotowanie go do życia.
Najważniejsze wydarzenie w jego życiu: gdy bogowie próbowali osłabić możliwości ludzi, Prometeusz pomagał im przetrwać. Zeusowi i innym bogom najbardziej nie spodobał się fortel Prometeusza z ofiarą dla bogów oraz kradzież ognia i podarowanie go ludziom. Za swą miłość do ludzi Prometeusz został ukarany przykuciem do skał Kaukazu.
Motywy egzaminacyjne, przy których może pojawić się ta postać
Bunt
Prometeusz kilkakrotnie sprzeciwił się bogom, by pomóc człowiekowi. Miarka się przebrała, gdy Prometeusz pozbawił bogów ofiary z lepszej części zwierząt hodowlanych. Podzielił wołu ofiarnego na dwie części – mięso owinął skórą, a kości przykrył tłuszczem – i kazał Zeusowi wybrać tę część, którą bogowie woleliby dostawać od ludzi w ofierze. Zeus połakomił się na część z tłuszczem, co oznaczało, że odtąd ludzie mogą składać bogom w ofierze gorszą część zwierząt. Za karę Prometeusz został przykuty do skał Kaukazu. Codziennie wygłodniały orzeł (w innych wersjach mitu – sęp) wydziobywał mu wciąż odrastającą wątrobę.
Stworzenie
Prometeusz był stwórcą człowieka, podobnie jak chrześcijański Bóg uznawany jest za Stwórcę pierwszych ludzi. Człowiek stworzony przez Prometeusza fizycznie podobny był do bogów, ale słabszy od nich, pozbawiony siły i nieśmiertelności. Został ulepiony z gliny i łez. Prometeusz obdarzył go duszą złożoną z kilku iskier wykradzionych z rydwanu słonecznego.
Dobro
Prometeusz pokazał, jak być dobrym i szlachetnym, nawet gdy nie podoba się to innym. Bycie dobrym w towarzystwie złośliwych i zepsutych bogów wcale nie było takie proste. Dlatego Prometeusz czuł się wyobcowany wśród bogów, a w końcu został przez nich odrzucony i ukarany.
Zemsta
Zachowanie Prometeusza nie podobało się Zeusowi, który poczuł się zagrożony rosnącymi w siłę i mądrość ludźmi. By osłabić ludzki ród, Zeus uciekł się do fortelu z… puszką Pandory. Przepiękną Pandorę boginie i bogowie przygotowali do zniszczenia ludzi zmyślną intrygą. Imię Pandory znaczyło tyle, co dar dla ludzi od wszystkich bogów. Pandorę wraz z dziwną beczułką wprost pod drzwi Prometeusza sprowadził Hermes. Mądry Prometeusz zwietrzył podstęp bogów i odprawił Pandorę. Ale przyjął ją do siebie brat Prometeusza – Epimeteusz, który dał się namówić żonie do otwarcia puszki. Wtedy uleciały z niej na ziemię cierpienia, choroby, smutki i nieszczęścia.
Człowiek
Dzięki pomocy Prometeusza ludzie mogli przetrwać ciężkie czasy, rozwinąć się, poznać świat i nauczyć się z niego korzystać.
Oto niektóre zasługi Prometeusza
- dał ludziom ogień,
- pokazał im, jak budować domostwa,
- pokazał im, jak bronić się przed zwierzętami i innymi niebezpieczeństwami,
- nauczył ludzi wielu rzemiosł przydatnych w walce i pracy,
- pokazał ludziom, jak przystosować się do zmian pór roku i dnia,
- nauczył ich liczyć, pisać, porozumiewać się ze sobą,
- pomógł oswoić zwierzęta,
- pokazał, jak pokonywać przestrzenie morskie (zbudował statki),
- zapoznał ludzi z podstawami medycyny (pokazał, jak korzystać z leków i ziół),
- nauczył ludzi korzystania z surowców mineralnych,
- przekazał tajniki wróżbiarstwa (odwoływał się do snów, zachowań zwierząt i odgłosów przyrody),
- dowartościował ludzi i pokazał im, że są najsilniejszymi istotami w przyrodzie.
Literaccy krewniacy Prometeusza
Chrystus
Prometeusza łączą z Chrystusem miłość do ludzkości i poświęcenie się dla niej.
Bóg
Biblijny Stwórca pierwszych ludzi – Adama i Ewy.
św. Franciszek
Średniowieczny święty, który własnym życiem dał przykład, jak kochać innego człowieka – biednego, chorego, bezdomnego, odrzuconego przez innych.
Don Kichot
Ten bohater poświęcił swoje życie na wypełnianie kodeksu rycerskiego. Wmówił sobie, że jego misją jest poszukiwanie ludzi potrzebujących pomocy. Pomagał im nawet wtedy, gdy nikt tego nie oczekiwał, więc często było to przyczyną zabawnych nieporozumień i perypetii.
Stanisława Bozowska
Tytułowa bohaterka Siłaczki Stefana Żeromskiego poświęciła życie na edukację ludzi z najniższych warstw społecznych i bezinteresowną pomoc najuboższym.
Wiktor Frankenstein
Bohater powieści Mary Shelley Frankenstein (kilkakrotnie sfilmowanej). Naukowiec, któremu udało się stworzyć potwora i ożywić go (ale tym razem nic dobrego dla ludzkości z tego nie wynikło).
Bohaterowie lektur licealnych
Poznacie ich w liceum. Łączy ich z Prometeuszem chęć działania dla dobra ludzi. Konrad z III części Dziadów, który „cierpi za miliony”, Kordian z dramatu Słowackiego, który dla dobra społeczeństwa chce zabić króla, Hrabia Henryk z Nie-Boskiej komedii Krasińskiego, któremu wydaje się, że walczy dla dobra całej grupy społecznej – arystokracji.
Skojarz pojęcia!
- ogień prometejski – ogień, który tchnął Prometeusz w człowieka ulepionego z gliny (nie mylić z ogniem, który później Prometeusz wykradł dla ludzi). W znaczeniu przenośnym: ogień życia, dusza, natchnienie.
- puszka Pandory – źródło nieszczęść, zła, kłopotów; wszelkie nieszczęścia
- prometejski = śmiały, heroiczny, tytaniczny, bohaterski, buntowniczy, występujący w obronie człowieka i jego praw
- prometejski poryw, czyn, bunt – czyn śmiały, buntowniczy, czyn w obronie praw ludzkości
- prometejskie dzieło – dzieło pomocne, przydatne człowiekowi
- prometejskie cierpienia – heroiczne, pełne poświęcenia cierpienia
- prometejskie cechy charakteru – bunt, odwaga, duma, nieugiętość, filantropia, altruizm, bezkompromisowość, dobroczynność, charytatywność, miłosierdzie, ofiarność, dobroć, szlachetność
- prometejska postać, prometejski bohater – altruista, filantrop, dobroczyńca, samarytanin, społecznik, tytan, męczennik
Uwaga!
Prometeizm to takie działanie jednostki, które ma na celu dobro ludzkości lub większej grupy społecznej, postawa poświęcenia się dla ludzi. Szczęścia ludzi chcieli bohaterowie romantyczni.
Zobacz:
Kim był Prometeusz i co o znaczy określenie ogień prometejski?
Odys i Prometeusz – jedni z najważniejszych bohaterów mitologicznych