Streszczenie
Czym jest streszczenie?
- Zamianą tekstu w inny tekst. Dlaczego? Ponieważ streszczenie to wynik pewnego zabiegu stylistycznego polegającego na przekształceniu tekstu wyjściowego w inny tekst – w tym wypadku tekst jest znacznie krótszy od oryginału.
- Praktycznym tekstem służącym do przekazania, skrótu, zapamiętania istotnych treści, czyli należy do grupy gatunków praktyczno-użytkowych.
Gdzie streszczasz?
Otóż nie tylko na polskim i nie tylko lekturę. Również:
- w tekstach oficjalnych (np. w liście do administracji streszczamy opis naszych problemów z wiecznie popsutym domofonem).,
- w tekstach nieoficjalnych (w e-mailu do koleżanki streszczamy film, który ostatnio widzieliśmy),
- w żywej mowie (podczas plotek z przyjaciółką streszczamy historię znajomości wspólnych kolegów),
- w formie pisanej – w liście do przyjaciela streszczamy sztukę teatralną.
Zakazane w streszczeniu:
- Nie pisz kiedy i gdzie utwór powstał – tylko kiedy i gdzie rozgrywa się akcja.
- Nie pisz o autorze i cechach jego twórczości. To nieistotne.
- Nie pisz o odczuciach własnych przy czytaniu – streszczasz, nie recenzujesz.
- Nie pisz, jak rozumiesz te zdarzenia, daruj sobie interpretację.
- Nie staraj się analizować przyczyn lub ciągu dalszego, streszczasz tylko to, co faktycznie jest w tekście.
- Co się zdarzyło?
- Gdzie i kiedy?
- Jak się zakończyło?
- Kim jest bohater?
- Co się dzieje w jego życiu?
- Jak to się kończy?
Jeśli jest to artykuł publicystyczny lub naukowy to:
- Czego dotyczy?
- Jaką stawia tezę?
- Czym ją popiera?
- Jaki wniosek końcowy stawia?
Pamiętaj!
Streszczający powieść powinien umieć odpowiedzieć sobie na pytania:
- Który wątek (miłosny, wojenny itd.) jest w niej najbardziej wyeksponowany?
- Które wydarzenia miały największy wpływ na życie bohaterów?
- Które z nich można nazwać przełomowymi?
W streszczeniu powinniśmy podać czas (niewymagana jest wielka dokładność, wystarczą określenia typu: XIX wieku,
za panowania Zygmunta III Wazy, podczas II wojny światowej) oraz zaznaczyć, jak kończą się streszczane dzieje.
Cechy streszczenia
- Zwięzłość
Najważniejszą cechą streszczenia jest to, że musi być krótkie i zwięzłe, prezentować tylko najważniejszych bohaterów (książki, filmu itd.) i kluczowe momenty ich życia. Najczęściej to tylko kilka – kilkanaście zdań, które musimy jak najlepiej wykorzystać do przedstawienia treści powieści liczącej kilkaset stron czy filmu trwającego ponad dwie godziny.
- Wybór
Bardzo ważna jest w tym wypadku umiejętna selekcja, to że wybierasz kluczowe zdarzenia, a poboczne pomijasz.
- Rozmiar
To, że streszczenie powinno być znacznie krótsze od streszczanego dzieła, wydaje się być oczywiste – absurdem przecież byłoby streszczenie np. Potopu Henryka Sienkiewicza, które liczyłoby kilkaset stron. Bywa jednak tak, że gdy zadaniem uczniów jest streszczenie opowiadań, nowel czy pojedynczych rozdziałów powieści, ich streszczenia są niewiele krótsze od danych dzieł.
Jak streszczać?
- Szukaj esencji
Streszczenie powinno zawierać esencję treści dzieła. Te wydarzenia, które przykuły Twoją uwagę swoim liryzmem czy mistrzowskim ukazaniem, niekoniecznie muszą być najważniejszymi (a raczej najważniejszymi z najważniejszych) wydarzeniami.
Streszczający powinien umieć odpowiedzieć sobie na pytania:- Który wątek (miłosny, wojenny itd.) jest najbardziej wyeksponowany?
- Które wydarzenia miały największy wpływ na życie bohaterów?
- Które z nich można nazwać przełomowymi?
- Podaj czas zdarzeń – tak najłatwiej zacząć.
W streszczeniu trzeba podać czas (niewymagana jest wielka dokładność, wystarczą określenia typu: XIX wieku, za panowania Zygmunta III Wazy, podczas II wojny światowej) oraz zaznaczyć, kiedy kończą się streszczane dzieje. Jeśli streszczasz artykuł, akapit, tekst naukowy, który nie rozgrywa się w czasie – podaj główny temat. Czyli zacznij tak:
– Rzecz rozgrywa się w XIX wieku, w Warszawie.
– Akcja powieści ma miejsce w…
– Utwór dotyczy zdarzeń sprzed stulecia.
– Rok 2006. Poznań. Tu zaczyna się akcja.
Albo tak:
– Istotą tematu jest zjawisko emigracji młodych.
– Autor podejmuje temat dojrzewania…
– Akapit dotyczy walki partii politycznych.
– Temat główny polemiki to stosunek do Holokaustu…
- Rozwijaj
Czyli krótko opisuj akcję, zdarzenia z życia, poglądy autora artykułu. Używaj sformułowań łączących i porządkujących.
Przy streszczaniu akcji:
- wszystko zaczęło się od;
- na początku zdarzeń;
- zdarzeniem, które zapoczątkowało akcje;
- impulsem zdarzeń późniejszych było;
- przyczyną (motorem) akcji okazała się…
- następnie; drugim punktem zdarzeń;
- wówczas; po pewnym czasie;
- po krótkim czasie; po kilku latach…
- w konsekwencji;
- zdarzenia te pociągnęły za sobą następne…
- w końcu; w finale; na koniec…
Przy charakterystyce:
- poznajemy go w chwili gdy;
- na początku utworu jest rycerzem;
- początkowo bohater realizuje model, postawę;
- kiedy wszystko się zaczyna; mamy do czynienia z…
- następny etap jego życia to;
tu dokonuje się przemiana;
bohater ulega metamorfozie;
następne zdarzenie w jego życiu to… - kluczowym momentem tej biografii stał się;
najważniejszym punktem życiorysu jest;
zdarzeniem które zmieniło jego życie jest;
to spotkanie zadecydowało o dalszych losach - koniec dziejów bohatera to;
na koniec utworu żegnamy go jako;
finał dzieła pozostawia bohatera zupełnie innego;
tak oto zakończyło się jego życie (etap życia).
Przy artykule:
- autor buduje następującą tezę;
- rozpoczyna swój wywód od;
- we wstępie zarysowuje wątpliwości;
- już na początku ujawnia twardy pogląd
- przytacza następujące argumenty:pierwszy, drugi, trzeci;
- jego tok myślenia; oto kolejne tezy
- dowodem jego poglądu ma być;
- dowodzi swoich tez poprzez przywołanie
- na koniec konkluduje;
- artykuł kończy konkluzją;
- potwierdza wniosek;
- weryfikuje swoje poglądy;
- dochodzi do następującego wniosku
Zobacz: