- Kartezjusz tak naprawdę był filozofem XVII w., ale dopiero w oświeceniu jego poglądy zyskały tak wielką rangę, że zostały uznane za podstawę ideową nowej epoki. Wszyscy filozofowie epoki rozumu wywodzą się w pewnym stopniu od Kartezjusza.
Choć Kartezjusz jest o wiele starszy od swoich oświeceniowych kontynuatorów, to właśnie jego uznaje się za ojca racjonalizmu.
- Francuz – Wolter. Na tle osiemnastowiecznej filozofii wybitna, wyraźna indywidualność i osobowość, twórca wolterianizmu.
- Ciekawą koncepcję prezentuje angielski myśliciel John Locke. Jest twórcą słynnego hasła „tabula rasa”, co znaczy „czysta tablica”. Chodzi o to, że w myśl tej koncepcji człowiek rodzi się jako „czysta tablica”, i że dopiero w trakcie rozwoju, życia, poprzez doświadczenie i wychowanie – tablica człowiecza zapisuje się cechami osobowości, kształtuje rozum, charakter i działanie człowieka.
- Wracając do Francji, należy wyeksponować grupę filozofów, zwaną encyklopedystami. Pisarze, myśliciele stworzyli Wielką Encyklopedię Francuską – najważniejsze, pomnikowe dzieło oświecenia, wyrażające ducha i atmosferę epoki.
Do grona encyklopedystów zaliczamy: Woltera, Monteskiusza, Rousseau, Diderota i d’Alemberta.
- Wśród nich odrębną indywidualnością, ojcem sentymentalizmu, głoszącym potrzebę bliskości człowieka, natury i uczuć – jest Jean Jacques Rousseau.
- Do filozofów oświecenia zalicza się też geniusz z Królewca – Immanuel Kant. Jego teorie w filozofii są czymś na wzór przewrotu kopernikańskiego, miały ogromny wpływ na rozwój myśli Zachodu. Kant był naukowcem, moralistą, wykładowcą. Kant uważał, że człowiek jest wolny i sam w sobie nosi prawo moralne. To on rzekł „Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”. Twierdził: „Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby stała się powszechnym prawem”. Inaczej mówiąc – aby funkcjonowała również wobec ciebie samego i byłbyś z tego zadowolony.
Zobacz:
Koncepcje ludzkiego losu w literaturze od starożytności do oświecenia
Jakie cenne i przydatne człowiekowi współczesnemu myśli zawiera filozofia oświecenia?
Wolter, Jan Jakub Rousseau – dwa wielkie umysły epoki oświecenia