Charakterystyka oświecenia Nazwa – oświecenie Ogólnie oświeceniem nazywamy osiągnięcia kultury i nauki wieku XVIII. Po raz pierwszy użyto tej nazwy w Niemczech. Sugerowano w ten sposób, iż po wieku ciemnoty i zacofania nowa myśl wnosi światło rozjaśniające noc baroku. Uwierzono bowiem w siłę nauki i wiedzy. Mówiono też o tej epoce: wiek rozumu lub wiek filozofów. Nazwa wywodzi się zatem od światła, inaczej niż poprzednia – od klejnotu (barok), a
Filozofia sentymentalizmu Rousseau. Wstęp I Sentymentalizm jest to prąd literacki i kulturowy, który rozwijał się w oświeceniowej Europie w II połowie XVIII w. Nazwa – pochodząca od angielskiego słowa „sentiment” (uczucie) – została spopularyzowana dzięki tytułowi powieści Laurence’a Sterne’a Podróż sentymentalna. Za jednego z czołowych przedstawicieli i mózg tego kierunku uważa się Jeana Jacquesa Rousseau. Wstęp II Jean Jacques Rousseau, uważany za jednego z głównych przedstawicieli sentymentalizmu, był autorem Nowej Heloizy, powieści epistolarnej zainspirowanej dziejami średniowiecznych
Natura ludzka w literaturze oświecenia. Wstęp I Czy człowiek jest z natury dobry czy zły? To pytanie nurtuje pisarzy i filozofów od czasów najdawniejszych. Twórcy literatury i kultury oświecenia nie byli zgodni w tej kwestii. W epoce rozumu człowiek znów stał się ośrodkiem zainteresowania myślicieli i pisarzy, dlatego w oświeceniowych utworach, takich jak „Kandyd” Woltera znajdziemy wiele refleksji dotyczących ludzi i stworzonego przez nich świata. Wstęp II Gdy myślałam o tym, jakie utwory wykorzystać w tej pracy, przyszedł mi do głowy
NATURA – stała się jednym z pojęć hasłowych klasycyzmu. Twórcy tego prądu, zwracając się ku osiągnięciom starożytnych, przejęli pogląd Arystotelesa dotyczący natury jako wartości stałej, posiadającej odwieczne, powtarzalne prawa, niezachwiany, odwieczny porządek, jako centrum istniejącego świata. Natura w tym ujęciu stała się pewnym punktem odniesienia i miarą wartości: np. podstawowe prawa człowieka i jego dążenie do szczęścia uznawano za zgodne z naturą. Teoretykiem „natury” był słynny myśliciel francuski Jean Jaques
SENTYMENTALIZM – kierunek literacki i umysłowy w drugiej połowie XVIII wieku, którego patronem był słynny Jean Jacob Rousseau. Głównym hasłem sentymentalizmu, pojęciem-kluczem stało się uczucie i natura. Literatura według tego ujęcia ma być ukazaniem wewnętrznego życia człowieka, jego prawdziwych uczuć, a także więzi międzyludzkich. Prąd ukształtował nowy typ bohatera literackiego: czułego, skłonnego do autoanalizy, przeciwstawiającego się mieszczańskiej moralności. Sentymentalizm charakteryzuje tkliwość, melancholia, nastrojowość, odrzucenie przesady i dekoracji a w jej
Przedstaw wielkie idee myślicieli oświeceniowych (Rousseau, Wolter) i omów ich echa w wybranych dziełach literatury polskiej. Zacznij: Twórczość i myśli obu filozofów spotkały się w Polsce z dużym oddźwiękiem. Klasycyści cenili zwłaszcza Woltera – podziwiano jego polemiczny temperament, umiejętność krytycznego myślenia, prosty, żywy i jasny styl. Rousseau ceniony był przez sentymentalistów, którzy głosili hasło powrotu do natury i pierwotnych, autentycznych uczuć. Rozwiń: Ignacy Krasicki (pisząc powieść o dziejach Mikołaja Doświadczyńskiego) przejął z Kandyda Woltera pewne cechy bohatera,
Kartezjusz tak naprawdę był filozofem XVII w., ale dopiero w oświeceniu jego poglądy zyskały tak wielką rangę, że zostały uznane za podstawę ideową nowej epoki. Wszyscy filozofowie epoki rozumu wywodzą się w pewnym stopniu od Kartezjusza. Choć Kartezjusz jest o wiele starszy od swoich oświeceniowych kontynuatorów, to właśnie jego uznaje się za ojca racjonalizmu. Francuz – Wolter. Na tle osiemnastowiecznej filozofii wybitna, wyraźna indywidualność i osobowość, twórca wolterianizmu. Ciekawą koncepcję prezentuje angielski
Romantyzm angielski – przewrót w pojmowaniu wyobraźni twórczej James Macpherson – zasłynął jako autor Pieśni Osjana. Utwór ten wywołał w Europie ogromne poruszenie, gdyż Macpherson ogłosił, iż jest to rzeczywisty zabytek literatury celtyckiej pochodzący z III w., odnaleziony przez poetę. W rzeczywistości opowieści barda Osjana były utworem Macphersona, przenosiły zaś czytelnika w krąg średniowiecznego rycerstwa, opowiadały o przodkach Szkotów, o walkach dawnych Celtów. (Ulubiona lektura młodego Wertera.) George Byron – jego słynne powieści poetyckie: Giaur, Korsarz, dramaty:
Główny nurt oświecenia to myśl filozoficzna. Dlatego podstawowe pojęcia, za pomocą których można by scharakteryzować epokę, wywodzą się z filozofii. Krytycyzm był postawą myślicieli nowej epoki wobec tradycyjnych instytucji politycznych i religijnych, takich jak Kościół, władza monarsza itp. Zostały poddane krytyce stare ideały, ich miejsce zajął nowy ideał – wiedza. Racjonalizm wywodzi się od Kartezjusza i eksponuje rolę rozumu w dochodzeniu do prawdy i wiedzy. Najistotniejszą cechą i siłą człowieka według
Klasycyzm Racjonalizm jako podstawowy punkt ideologii. Sztuka ma realizować prawdę i piękno, istotna kategoria mimesis (wierność, naśladowanie, rzeczywistość). Twórcy klasycyzmu nawiązują do antyku i starożytnych ideałów. Uznają normy w literaturze i sztuce wyznaczone przez Arystotelesa (Poetyka) i Boileau (Sztuka poetycka). Obowiązują jedność czasu, miejsca, akcji, zasada decorum, jednolitość stylu itp. Twórcy klasycyzmu: Nicolas Boileau, Wolter, Daniel Defoe, Denis Diderot. Sentymentalizm Ośrodkiem nurtu jest uczucie, wrażliwość, serce i natura – w opozycji do klasycznego rozumu i nauki. Ojcem sentymentalizmu
Wszyscy filozofowie epoki rozumu wywodzą się w pewnym stopniu od Kartezjusza. Dlatego mówiąc o filozofii oświecenia, nie można zapomnieć o ojcu racjonalizmu, mimo że Kartezjusz jest o wiele starszy od swoich oświeceniowych kontynuatorów. Na tle osiemnastowiecznej filozofii odznacza się jako oddzielna, wyraźna indywidualność i osobowość Francuz – Wolter. Ciekawą koncepcję prezentuje także angielski myśliciel John Locke. Jest twórcą słynnego hasła „tabula rasa”, co znaczy „czysta tablica”. Chodzi o to, że w myśl tej koncepcji człowiek rodzi się
Jean Jacques Rousseau Nastrojowy sentymentalista, plebejusz. Urodzony w Genewie, syn zegarmistrza. Stworzył sentymentalizm. Za najwyższe wartości uważał uczucia i naturę. Jednostka wbrew epoce – krytyk cywilizacji. Stworzył podwaliny pod powieść sentymentalną. Pracował nad Wielką encyklopedią francuską. Pochowany w Panteonie obok Woltera. Jego miejsca Genewa – tu przyszedł na świat. Turyn – tu zmienił wyznanie z protestanckiego na katolicyzm. Chambery – ukochane miejsce we Francji, często pojawia się w dziełach. Paryż – tu pracował i mieszkał. Ermenonville
Wolter Był synem paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to aby uatrakcyjnić swą biografię, czy też aby wyjaśnić patronat, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Był więźniem Bastylii (za przekonania), faworytem monarchów: przyjacielem pruskiego Fryderyka Wielkiego. Autorytetem doby oświecenia, ważną postacią, od jego nazwiska wywiedziono
Filozofia oświecenia Jean Jacques Rousseau Jeden z najsławniejszych filozofów epoki oświecenia. Uczestniczył w pracach nad pomnikowym dziełem epoki, Wielką Encyklopedią Francuską. Nie był entuzjastą postępu, rozumu i cywilizacji. Uważał, że rozwój nauki, rzemiosła, rolnictwa i techniki nie przyczynił się do powszechnego szczęścia, lecz upadku moralnego społeczeństwa. Współczesne mu objawy moralnej degrengolady – zdaniem myśliciela – były skutkiem porzucenia przez człowieka stanu naturalnego. W przeciwieństwie do uspołecznionych filozofów, Hobbesa i Locke’a, uważał, że przed wykształceniem się