Kalendarium twórczości Juliusza Słowackiego
- I Wczesna twórczość (do roku 1829)
– Arab, Jan Bielecki (powieść poetycka)
– Maria Stuart (dramat)
- II Poezja powstańcza (1830)
– Hymn (Bogarodzica)
– Oda do wolności
– Kulik
– Lambro (powieść poetycka)
- III Genewa (1832-1836)
– Kordian
– Balladyna
– Horsztyński (dramat)
– Rozłączenie
- IV Podróż na Wschód (1836-1837)
– Hymn (Smutno, mi Boże)
– Grób Agamemnona
– Anhelli (poemat)
– Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu (poemat dygresyjny)
- V Paryż (1838-1849)
– Lilla Weneda
– Beniowski
– Ksiądz Marek
– Sen srebrny Salomei
– Fantazy
– Genezis z Ducha (traktat filozoficzny)
– Samuel Zborowski
– Zawisza Czarny
– Król-Duch (epos historyczny)
I. Litwa
Romantyczna biografia Słowackiego rozpoczyna się 4 września 1809 r., gdy przyszedł na świat w Krzemieńcu, w zasobnym domu państwa Słowackich. Ojciec, profesor literatury, szybko go osierocił (1814), a matka – piękna pani Salomea z Januszewskich – wyszła za mąż za Augusta Bécu, profesora medycyny. To ona wychowywała syna, który otoczony niezwykle czułą opieką rósł w cieplarnianej atmosferze. W salonie państwa Bécu bywali przedstawiciele intelektualnej elity Wilna i Krzemieńca. Ukończył gimnazjum w Krzemieńcu i za radą matki studiował prawo na Uniwersytecie Wileńskim. Dwa wydarzenia tego okresu wstrząsnęły poetą. Nieszczęśliwa miłość do Ludwiki Śniadeckiej, córki profesora Śniadeckiego, która lekceważąco potraktowała młodszego od niej, romantycznego konkurenta, i samobójstwo przyjaciela Ludwika Spitznagla. Studentów łączyła romantyczna pogarda dla świata, artystyczne zainteresowania, pesymizm. Po ukończeniu studiów Spitznagel zastrzelił się. Obie tragedie Słowacki przeżył głęboko i obie znalazły odzwierciedlenie w jego późniejszej twórczości.
II. Warszawa
Poeta po ukończeniu studiów podjął pracę urzędniczą w Warszawie (Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu – 1829). Praca w biurze nie była jego powołaniem. Czyta Byrona i Szekspira. Sam także, uciekając od monotonii życia, tworzył – utwory tego czasu to m.in. Arab, Jan Bielecki, Maria Stuart. Silny wpływ na charakter jego twórczości wywarło powstanie listopadowe. Nie wstąpił wprawdzie, ze względu na zdrowie, do wojska, ale prowadził walkę słowem poetyckim jako twórca wierszy patriotycznych, przedrukowywanych w prasie powstańczej. Twórczość powstaniowa to Hymn (Bogarodzica), Oda do wolności, Kulik. W marcu 1831 roku opuścił Warszawę.
III. Emigracja
Wyjechał Słowacki z misją dotarcia do Londynu i stał się jednym z tułaczy Wielkiej Emigracji. W Paryżu opublikował swoją młodzieńczą twórczość – nie zaś utwory powstańcze, bo liczył się z powrotem do kraju, gdzie oczekiwała go rodzina. Czyn ten spotkał się z bardzo złą oceną wśród emigrantów, którzy uważali, że potrzeba chwili żąda utworów aktualnych, patriotycznych. Wyjechał w 1832 r. do Szwajcarii, i tu w Genewie mieszkał do r. 1836. Próbował naprawić swój błąd i opublikował powstańcze utwory (Poezje i Lambro – 1833). W 1833 r. powstał słynny dramat romantyczny – Kordian, w 1834 Balladyna, a w 1835 – Horsztyński. Szwajcaria w życiu Słowackiego stanowi odrębny rozdział. Jest to kontakt z krajobrazem Szwajcarii, zachwyt pięknem Alp, co znalazło swój wyraz w poezji.
IV. Romantyczna podróż na Wschód
Wyruszył Słowacki ze Szwajcarii w 1836 r. Ta ważna wędrówka objęła Rzym, Neapol, Grecję, Egipt, Palestynę. Podróż przyniosła mu znajomość z Zygmuntem Krasińskim. Eskapada określiła twórczość Słowackiego – w tym okresie powstały słynne utwory: Hymn (Smutno, mi Boże…), Grób Agamemnona, Anhelli. Po powrocie poeta mieszkał dwa lata we Florencji (1837-1838).
V. Paryż – 1838
Słowacki powrócił do Paryża, w którym autorytetem i wzorem poety był Mickiewicz. Twórca „nowy” i młody, posługujący się inną poetyką i głoszący pesymistyczną wizję przyszłości nie znalazł uznania. Czuł się więc samotny, nierozumiany, opuszczony. Pesymistyczny nastrój wyraźnie określił wymowę utworów tego okresu, takich jak Lilla Weneda (1840) i Beniowski (1841). Zetknął się także Słowacki z Kołem Towiańczyków, do którego nawet przystąpił, lecz w rezultacie nie utożsamił się z towianizmem, lecz stworzył własną koncepcję historiozoficzną – tzw. filozofię genezyjską. W tym czasie powstały:
- Ksiądz Marek (1843),
- Sen srebrny Salomei (1844),
- Fantazy, Genezis z Ducha (1844),
- Samuel Zborowski (1844),
- Zawisza Czarny (1844),
- Król-Duch (1846).
VI. Wyjazd do Poznania i Wrocławia
Był to rok 1848, doba Wiosny Ludów i wybuch antypruskiego powstania w Wielkopolsce. Wyruszył tam Słowacki, by wspomóc walczących, lecz misja ta niezbyt się powiodła. Spotkał się nareszcie z matką – nie było to jednak to, czego poeta oczekiwał. Powrócił zatem do Paryża, gdzie spędził ostatnie lata życia. Trawiony chorobą (gruźlicą) zmarł w kwietniu 1849 r. W okresie międzywojennym (1927) sprowadzono prochy Słowackiego do kraju i złożono na Wawelu.
Miłosz o młodym Juliuszu Słowackim:
…był kruchym chłopcem o wątłym zdrowiu, świetnie uzdolnionym, wyniosłym i o niepohamowanych ambicjach. Typowa postać melancholijnego romantyka, introwertyka, oczytany w literaturze polskiej, francuskiej i angielskiej, całe życie miał pozostać człowiekiem samotnym.
Zobacz: