Zygmunt Krasiński, poeta, dramaturg, powieściopisarz, filozof, zapewne, najwybitniejszy polski epistolograf, był w XIX wieku zaliczany do trójcy wieszczów narodowych jako twórca równy Mickiewiczowi, a wybitniejszy od Słowackiego. Dziś ważny przede wszystkim jako autor dwóch dramatów: Nie-Boskiej komedii i Irydiona, poematu Przedświt oraz arcydzieła romantycznej epistolografii – setek listów adresowanych do różnych osób. Również jego życie może być czytane jako swoisty tekst kultury. Genialne dziecko – poważną działalność pisarską rozpoczął bardzo wcześnie, już w wieku 13 lat – poszukujący wartości młodzieniec, emigrant, podróżnik, uczestnika ważnych dyskusji politycznych, odbywanych w środowisku Wielkiej Emigracji, szczęśliwy kochanek i nieszczęśliwy mąż, gruźlik cierpiący od wczesnej młodości na nawracającą, poważną chorobę oczu: to typowy romantyk. Jako autor najważniejszego – a może i europejskiego – dramatu o rewolucji, był wielbiony przez konserwatystów i atakowany przez ludzi rewolucji.

Na tle epoki

Młodszy o 14 lat od Mickiewicza i o 3 lata od Słowackiego, z kolei starszy o 9 lat od Norwida, był Zygmunt Krasiński jednym z najważniejszych twórców polskiego romantyzmu. Zajmował w nim miejsce szczególne. Po pierwsze pochodził z arystokratycznej rodziny, której wielki majątek pozwalał mu na życie pozbawione trosk materialnych; po drugie – w polskim romantyzmie był wyrazicielem poglądów konserwatywnych. W twórczości Mickiewicza i Słowackiego pojawiała się idea rewolucji (bardzo różnie zresztą rozumianej) – Krasiński był jej zdecydowanym przeciwnikiem. Tak jak inni poeci romantyczni pojmował historię jako proces budowania Królestwa Bożego na ziemi, a w owej wędrówce ku celom ostatecznym prowadzić miał naród polski, zasłużony wielką przeszłością i obecnym cierpieniem, jednak narodem kierować powinny reprezentujące najwznioślejsze tradycje stare rody szlacheckie. Uwidocznia się tu więc mesjanizm, ale jest to wyraźnie konserwatywna wersja tej romantycznej koncepcji.

Biografia

Zygmunt Krasiński urodził się 12 lutego 1812 roku w Paryżu, a do chrztu trzymał go sam cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte, na którego cześć nadano nowonarodzonemu pierwsze imię – nigdy zresztą nieużywane. Był potomkiem zasłużonych rodów szlacheckich – matka jego, Maria Urszula, która umarła w 1822 roku, pochodziła z Radziwiłłów; ojciec, generał Wincenty Krasiński, był oficerem napoleońskim, dowódcą pułku szwoleżerów Gwardii Cesarskiej, wsławionej szarżą w wąwozie Somosierra w Hiszpanii. Ten bohater czasów napoleońskich po klęsce Francji został carskim dygnitarzem w Królestwie Polskim. Jego poglądy polityczne były skrajnie prorosyjskie, co dla Zygmunta, bardzo silnie związanego z ojcem, było źródłem rozmaitych problemów duchowych i ideowych.

Przyszły poeta, od wczesnego dzieciństwa zdradzający symptomy geniuszu, odebrał znakomite wykształcenie domowe. Uczył się m.in. historii, literatury, geografii, języków: francuskiego, niemieckiego, arabskiego, greki, łaciny. Najmłodsze lata swojego życia spędził w majątku rodzinnym w Opinogórze, a w 1826 roku przyjęty został do ostatniej klasy liceum w Warszawie i po roku, z wynikiem celującym, zdał egzamin maturalny. Tego samego roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Najważniejsze wydarzenia tego okresu łączyły się jednak z działalnością polityczną ojca. Otóż generał ściągnął na siebie potępienie opinii publicznej, kiedy 1828 roku jako jedyny członek Sądu Sejmowego głosował przeciw uniewinnieniu uczestników tajnego stowarzyszenia patriotycznego, zaś w 1829 roku Krasiński jako jedyny student prawa nie wziął – z woli ojca – udziału w pogrzebie powszechnie szanowanego senatora Piotra Bieleńskiego. Następnego dnia po uroczystościach pogrzebowych został publicznie spoliczkowany przez swojego przyjaciela, studenta prawa Leona Łubieńskiego. W efekcie tego incydentu obu młodzieńców wydalono z uczelni. Skandal stał się jednak tak głośny, że Zygmunt musiał opuścić Polskę.

Jesienią 1829 roku udał się na dalsze studia do Genewy, gdzie poznał Henryka Reeve, angielskiego arystokratę, przez wiele lat najbliższego przyjaciela, z którym podróżował po ­Europie. W Szwajcarii poznał Adama Mickiewicza, w którego towarzystwie odbył wędrówkę w Alpy.

Po wybuchu powstania listopadowego kolejny raz podporządkował się woli ojca i wbrew własnym zamiarom nie dołączył do powstańców. Do Polski wrócił – na krótko – w 1832 roku. Niedługo potem został przedstawiony w Petersburgu Cesarzowi – generał marzył o karierze dworskiej dla swojego syna. Jednak gwałtowny atak choroby oczu – wzmożony zapewne przez silne przeżycia wywołane niechęcią do planów ojca – umożliwił mu otrzymanie paszportu i wyjazd za granicę, co też stało się w 1833 roku. Od tego czasu Krasiński już na stałe zamieszkał na zagranicą: przez resztę życia krążył pomiędzy Francją, Włochami, Niemcami, Szwajcarią, spędzając czas głównie w uzdrowiskach, gdzie próbował wyleczyć swoje choroby, a przede wszystkim rozwijającą się powoli, acz nieuchronnie, nieuleczalną podówczas gruźlicę. Do kraju – Warszawy, Opinogóry i Złotego Potoku – przyjeżdżał rzadko. Pierwsze lata pobytu za granicą były czasem intensywnej pracy literackiej. Wtedy właśnie – anonimowo, by nie zamknąć sobie powrotu do Polski – publikuje swoje arcydzieła dramatyczne: Nie-Boską komedię (1835) i Irydiona (1836).

Ale kuracje i praca twórcza nie pochłonęły go bez reszty. Był Krasiński człowiekiem kochliwym i wikłał się w głośne i gorące romanse. Pierwszą jego wielką miłością była piękna Joanna Bobrowa, którą poznał w Rzymie w 1834 roku. W 1839 roku głośny już wtedy poeta poznał Delfinę Potocką, której pozostał wierny właściwie do końca życia. Miłości tej nie przeszkodziło nawet małżeństwo z Elizą Branicką, którą w 1843 roku poślubił zmuszony do tego przez despotycznego ojca. Krasiński po ślubie nie zmienił sposobu życia – nadal wiele podróżował, ale teraz wędrówki te umożliwiały mu dłuższe spotkania z Delfiną. Ulubionym ich miejscem stała się Nicea, gdzie Delfina posiadała dom ofiarowany jej przez Krasińskiego. Okresy rozstania stwarzały z kolei okazję do pisania długich listów, które złożyły się na opublikowany współcześnie ogromny tom – arcydzieła romantycznej epistolografii.

Krasiński pragnąc, aby jego żona i jego kochanka zaprzyjaźniły się, doprowadził do ich spotkania, a na przełomie 1845 i 1846 roku cała trójka spędziła wspólnie kilka miesięcy w Nicei.

Krasiński na emigracji prowadził intensywne życie towarzyskie. Obracał się również pośród polskiej emigracji. Znał przecież Mickiewicza, którego twórczość niezwykle wysoko cenił, jednak krytykował zarówno jego związek z Towiańskim, jak i inicjatywę powołania we Włoszech w 1848 roku, w czasie Wiosny Ludów, Legionu Polskiego. W Rzymie w 1838 roku poznał Słowackiego, z którym zaprzyjaźnił się blisko na wiele lat. W 1841opublikował rozprawę Kilka słów o Juliuszu Słowackim, która była pochwałą geniuszu przyjaciela. Jednak w 1845 roku więzy te uległy rozluźnieniu, a wkrótce doszło do gwałtownej polemiki między dawnymi przyjaciółmi (Psalmy przyszłości Krasińskiego i Słowackiego Odpowiedź na Psalmy przyszłości).

W rozprawie o Słowackim zinterpretował Krasiński współczesną sobie poezję w kategoriach filozofii Hegla: Mickiewicz miał być tezą (siłą dośrodkową), Słowacki antytezą (siłą odśrodkową), syntezę zaś miał stworzyć w przyszłości on sam.

Do najbliższego kręgu przyjaciół należeli jednak Konstanty Geszyński, poeta i przyjaciel jeszcze z czasów liceum i studiów prawniczych, a także August Cieszkowski, filozof, uczeń Hegla, adresat wielu listów poety. Może właśnie Cieszkowskiemu zawdzięcza Krasiński ujawniające się w jego twórczości inspiracje heglowskie?

Wreszcie, w 1848 roku, w czasie Wiosny Ludów, w Rzymie poznał Norwida, z którym ruszył bronić papieża Piusa IX przed zrewoltowanym tłumem.
W istocie jednak, jak się wydaje, był raczej typem samotnika, do czego zapewne przyczyniły się powtarzające się stany melancholii i pogłębiająca się z czasem nerwica, której przyczynę widział m.in. w despotyzmie ojca.

Na ukształtowanie się osobowości Zygmunta największy wpływ miały jego relacje z ojcem. Stosunek poety do ojca można opisać niemieckim terminem Hassliebe (miłość i nienawiść). Generał Wincenty Krasiński, człowiek niewątpliwie odważny, o bardzo silnym charakterze, stale ingerował w jego życie: podejmował decyzje o przerwaniu romansów, nakazał mu małżeństwo, zabraniał udziału w ruchach niepodległościowych, narzucał mu poglądy polityczne. Ale równocześnie to jego majątek pozwalał poecie na życie w luksusie. Krasiński wielokrotnie próbował wyzwolić się spod kurateli ojca – i nigdy mu się to nie udało. Ba, nawet w poglądach ideowych poety można znaleźć piętno ojcowskie: Zygmunt nigdy nie pogodził się z serwilistyczną wobec cara postawą generała, ale w jego własnych poglądach odnaleźć można, związany niewątpliwie z oddziaływaniem ojca, motyw feudalny, tzn. przypisywanie arystokracji przywódczej roli w rozwoju życia społecznego. Wpływ generała widać również w ostatecznym odrzuceniu przez poetę hasła wszelkiej walki zbrojnej, w tym i niepodległościowej.

Ostatnie lata życia Krasińskiego to stale pogarszające się zdrowie, pogłębiające się zainteresowanie mistyką, magnetyzmem, symboliką snów, spirytyzmem – brał nawet udział w eksperymentach z wirującymi stolikami – a zarazem zmiany w życiu osobistym: rozluźnienie związków z Delfiną Potocką, zbliżenie się do tak niechętnie przyjętej z początku żony, narodziny czworga dzieci. Tej względnej stabilizacji sytuacji życiowej towarzyszy jednak pesymizm światopoglądowy, którego świadectwem jest m.in. napisany 1852 roku wiersz Nim słońce wejdzie, rosa wyżre oczy. W wierszu poeta stwierdza, że jego romantyczne pokolenie nie doczeka wolnej Polski.

Tylko o 4 miesiące przeżył Krasiński ojca – dobroczyńcę i przekleństwo zarazem. Zmarł w Paryżu 23 lutego 1859 roku. Jego prochy sprowadzono do Opinogóry i pochowano w rodzinnym grobowcu.

Najważniejsze wydarzenia

  • 1812 – narodziny w Paryżu i chrzest (ojcem chrzestnym Napoleon Bonaparte).
  • 1828 – debiut drukiem: powieść historyczna Grób rodziny Reichstalów.
  • 1829 – wyjazd z Warszawy spowodowany skandalem z Leonem Łubieńskim.
  • 1835 – publikacja Nie-Boskiej komedii, najważniejszego dzieła literackiego.
  • 1836 – druk Irydiona – wielka wizja upadku Rzymu i narodzin chrześcijaństwa.
  • 1838 – poznanie Delfiny Potockiej, największej miłości całego życia.
  • 1843 – ślub z niekochaną Elizą Branicką, którą wybrał ojciec. Krasiński nie był – w żadnym razie – dobrym mężem!
  • 1843 – druk poematu Przedświt, jednego z najważniejszych dzieł polskiego mesjanizmu.
  • 1845 – publikacja Psalmów przyszłości, programu solidaryzmu narodowego („z polską szlachtą polski lud”), spór ze Słowackim.
  • 1859 – śmierć.

 

Twórczość

Twórczość Zygmunta Krasińskiego nie jest – szczególnie współcześnie – oceniana jednoznacznie. Obok utworów, które przetrwały – w szczególności Nie-Boskiej komedii i listów – znajdziemy tam wiele utworów, kiedyś uznanych za arcydzieła – np. Trzy myśli pozostałe po śp. Henryku Ligenzie, dziś niewątpliwie znalazło swoje miejsce na niższych półkach muzeum literatury polskiej. Pamiętając o tej nierównej wartości dorobku poety, warto jednak dokonać ogólnej charakterystyki jego dorobku pisarskiego.

Najważniejszym tematem jego twórczości była historia.

Krasiński, podobnie jak i inni wielcy polskiego romantyzmu, pokusił się o stworzenie systemu historiozoficznego, który tłumaczyłby przeszłość, diagnozował współczesność i przepowiadał przyszłość. Już w pierwszym znaczącym utworze poety, powieści historycznej z czasów wojen polsko-moskiewskich w XVII w. zatytułowanej Agaj-Han (1833), pojawiają się motywy kluczowe w jego pisarstwie, a mianowicie zderzenie kultur (tutaj cywilizacji Wschodu z cywilizacją Zachodu), ścieranie się wielkich sił historycznych i ukrytych za nimi namiętności indywidualnych, także rozmaitego rodzaju kataklizmy dziejowe i sytuacja jednostki w takim burzliwym świecie. Krasińskiego interesują momenty przesileń historycznych: koniec jakiejś epoki, który stanowi jednocześnie bolesne narodziny nowych czasów.

W swoich poglądach historiozoficznych nawiązywał do idei takich znaczących myślicieli swojej epoki jak Piere – Kimon Ballanche, Joseph de Maistre, Jules Michelet, Joann Gotfried Herder, Friedrich Wilhelm von Schelling czy August Cieszkowski, za którego pośrednictwem poznawał filozofię Hegla.

  • Szukał u nich odpowiedzi na pytania o sens historii, próbował rozpoznać uniwersalne prawa dziejowe.
  • Badał rolę przeznaczenia i opatrzności w dziejach, związków przeszłości z przyszłością.
  • Pytał o ciągłość w dziejach i zastanawiał się nad przyczynami i skutkami zerwania tej ciągłości.

Wszystkie te dociekania doprowadziły go do wypracowania systemu historiozoficznego, którego główne zasady z jednej strony uwzględniały nieuchronność zmian historycznych – zatem i upadku „przeżytych” form społecznych i kulturowych – a z drugiej strony przyznawały Opatrzności główną rolę w dziejach (prowidencjalizm). To właśnie Boska dominacja umożliwiła rozpoznanie praw rządzących całą historią świata, dawała wgląd w przyszłość i była warunkiem dziejowego optymizmu, który wykraczał jednak ponad ludzką możliwość kreowania. Krasiński pisał: „W historii powszechnej (…) wszystkie znaczenia rodu ludzkiego odbijające się jak słoneczna jasność w płynącym potoku”.

Widać w tych ideach trud pogodzenia myślenia historycznego z potrzebami wiary religijnej. Świat jest możliwy do zrozumienia tylko wtedy, gdy sam Bóg ustanowił najogólniejsze prawa nim rządzące; i możliwy do zniesienia tylko pod warunkiem sprawowania przez Opatrzność władzy nad nimi. Historia byłaby zatem dla Krasińskiego procesem stopniowego stawania się woli Bożej, jej ujawnienia się, co powinno przybrać formę ustanowienia bezpośredniej władzy Boga nad światem. Widać tu wyraźnie nawiązanie do popularnej, szczególnie we francuskiej myśli filozoficznej tego okresu, idei millenaryzmu, według którego Sąd Ostateczny poprzedzi epoka tysiącletniego (łac. millenarium – tysiąclecie) panowania Królestwa Bożego na ziemi.

Dla filozofii Krasińskiego kluczowe było przyjęcie istnienia zarówno Boga osobowego i transcendentnego, jak i Opatrzności wcielonej w historię jako jej prawo rozwojowe. Logikę dziejów w Nie-Boskiej komedii można więc przedstawić następująco: świat tworzony w zasadniczej mierze przez człowieka ma swój punkt szczytowy w epoce średniowiecza, w okresie panowania arystokracji, która – w zgodzie z zasadami religii – stworzyła europejską cywilizację chrześcijańską. Jednak, jak by powiedział Norwid, „piętnem globu tego – niedostatek”, i wszystko, co ludzkie, podlega przemianom, a zatem i degeneracji. Tak więc arystokracja uległa zepsuciu, zapomniała o swych szczytnych ideałach, albo uczyniła z nich wyłącznie martwe hasła. Kryzys – religijny, ideowy, społeczny i polityczny – przybiera formę rewolucji. Jest ona co prawda siłą wyłącznie destrukcyjną, jednak jest również niezbędną formą rozwojową dziejów. Niezbędną do tego, aby doprowadzić ludzkość na skraj przepaści – zepsucia, zdziczenia, upadku. I wtedy w ludzką historię wstąpi Opatrzność: w ostatniej scenie Nie-Boskiej komedii wódz rewolucji Pankracy ujrzał Chrystusa – Zwycięzcę, Pantokratora – Wszechwładcę, surowego sędziego ludzkich niepewności, ale zarazem Tego, który umożliwi ludzkości ratunek. W koncepcji tej kluczową rolę odgrywa idea zbawienia, rozumianego w wymiarze transcendentnym, ale także historycznym, jako ostateczny cel istnienia świata. Upadek człowieka historycznego jest przesądzony, jego odrodzenie zaś dokona się za sprawą Boskiej interwencji. Kresem ludzkiej historii jest konstatacja: „Galilee, vicisti! – Galilejczyku, zwyciężyłeś!”

Innym ważnym tematem twórczości Krasińskiego

była krytyka podstawowych romantycznych idei: przekonanie o tym, że idealna miłość ziemska jest wartością najwyższą; przekonanie o wyjątkowości romantycznego poety, którego moc kreacji miałaby dorównywać Bogu; przeświadczenie o wartości buntu indywidualnego; postrzeganie rewolucji jako czegoś konstruktywnego.

W późniejszym okresie twórczości pojawiły się u autora Irydiona koncepcje mesjanistyczne – tak jak np. w Przedświcie, czy solidaryzm społeczny – np. w Psalmach przyszłości.

Wszystkie koncepcje Krasińskiego miały charakter wyraźnie konserwatywny: poeta podkreślał znaczenie głębokiej wiary w życiu jednostek i narodów, postulował kultywowanie tradycji, w której widział ratunek przed zepsuciem człowieka, formułował zasadę prymatu zbiorowości (narodu) nad jednostką, wreszcie uwydatniał kulturotwórczą i cywilizacyjną rolę arystokracji jako nosiciela wartości.

Co ocalało z myśli Krasińskiego?

Zapewne można kwestionować podstawy jego historiozoficznych koncepcji, jednak kiedy dokonuje on krytyki rozmaitych uzurpacji człowieka (rewolucja), kiedy zwraca uwagę na szkodliwą rolę romantycznej pychy (np. przecenienie roli artysty), kiedy pokazuje romantyczne złudzenia i idealizacje (tak jak w krytyce romantycznej miłości, dążenia do władzy czy utopijności obrazów arkadyjskiej natury) – wart jest uważnej lektury i dziś.

 

Najważniejsze dzieła

Nie-Boska komedia (1835)

  • Krytyka romantycznej poezji i romantycznego poety w części I („Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś pięknością”) jako poezji fałszywej i poety, który „nic nie kochał, tylko siebie”.
  • Krytyka romantycznej koncepcji miłości: hrabia Henryk, kochając ideał, kocha ułudę, którą sam stworzył albo którą podsunął mu szatan. Taka miłość jest zarazem krzywdą osoby rzeczywistej – jego żony Marii.
  • Krytyka słabości arystokratów, kiedyś twórców cywilizacji europejskiej, dziś już tylko słabeuszy myślących o biologicznym przetrwaniu.
  • Krytyka rewolucji jako siły wyłącznie destruktywnej. Aluzje do rewolucji francuskiej i zapowiedź (?) rewolucji rosyjskiej. Pankracy jako Lenin (?) – tak bywało w inscenizacjach teatralnych.
  • Jedyna nadzieja – interwencja Opatrzności.

Irydion (1836)

  • Jest to wizja upadku świata starożytnego i narodzin chrześcijaństwa. Dramat odczytywany również jako aluzja do powstania listopadowego.
  • Konflikt cywilizacji: pogański, zdeprawowany, okrutny Rzym i rodząca się cywilizacja miłości (chrześcijaństwo).
  • Rozważania nad istotą dobra i zła. Pytanie ważne i dziś: czy można zło zwalczyć złem? Krasiński odpowiada, że nie.
  • Postęp w historii to dzieło Opatrzności, a przeznaczeniem człowieka jest miłość, cierpienie i nieustające doskonalenie ducha.

Przedświt (1843): poemat, jedno z najważniejszych dzieł polskiego mesjanizmu

  • Wykład historiozoficzny: męczeństwo jest zapowiedzią przyszłego zwycięstwa.
  • Cierpienie Chrystusa zostało powtórzone w cierpieniu Polski.
  • Państwa to twory ludzi, narody stworzył Bóg. A zatem rozbiory Polski to nie tylko zbrodnia polityczna, to również zaprzeczenie woli Boga.
  • Kiedy zło osiąga swoje apogeum, musi upaść. Kiedy cierpienie osiąga swój szczyt, bliska jest chwila triumfu sprawiedliwości.

Psalmy przyszłości (1845): polemika z ideą rewolucji i program zgody narodowej

  • „Jeden tylko, jeden cud:/ Z szlachtą polską polski lud” – idea solidaryzmu społecznego jako program odrodzenia narodowego i politycznego Polski.
  • Kto podburza polski lud do walki zbrojnej jest sojusznikiem zaborców i grzeszy.
  • Szlachta – jako elita narodu – na wielką historyczną misję do spełnienia: „uobywatelnić” lud.
  • Tylko zjednoczenie szlachty i ludu pozwoli odzyskać niepodległość.
  • Odrzucenie wszelkich form walki rewolucyjnej – bez użycia „siostry gilotyny” i „brata knuta”.
  • Nie szukajmy wrogów pośród swoich – wróg obcy może się tylko cieszyć z konfliktów wewnętrznych.

Miejsca

  • Paryż – miejsce narodzin i śmierci.
  • Opinogóra – majątek rodzinny nieopodal Ciechanowa, miejsce pochówku poety, dziś – Muzeum Romantyzmu.
  • Warszawa – miasto, z którego Krasiński uciekł po skandalu, a do którego nie przyjechał w czasie powstania listopadowego.
  • Rzym – miasto ulubione.

Ludzie

  • Wincenty Krasiński: ojciec, tyran rodzinny, najważniejsza osoba w życiu Zygmunta.
  • Adam Mickiewicz: poeta, geniusz, mistrz, towarzysz wyprawy w Alpy. W poezji polskiej „siła dośrodkowa”.
  • Henry Reeve: arystokrata angielski, przyjaciel, towarzysz podróży i dysput.
  • Juliusz Słowacki: przyjaciel, wielki poeta („siła odśrodkowa” w poezji polskiej), później wróg (inkwizytor, Atylla, Robespierre, ducha oszczerca).
  • August Cieszkowski: przyjaciel, filozof, heglista.

Zajęcia

  • Ulubione – podróże, romanse, pisanie utworów literackich i listów (około 3500 w ciągu 20 lat – tzn. jeden list na dwa dni), dysputy z Henrykiem Reeve, wydawanie pieniędzy ojca, seanse wirujących stolików.
  • Konieczne – kuracje w licznych uzdrowiskach.

Jego 5 minut

  • Lata 1835-1836: „gwiezdny czas” – publikacja Nie-Boskiej komedii i Irydiona – wielkich dramatów historiozoficznych. Ich autor, dwudziestokilkuletni arystokrata, wdarł się nimi na szczyt literatury polskiej. Czy pozostaje na nim do dziś? Chyba nie, choć imponować muszą jego rozmach i odwaga intelektualna.
  • lata 60. i 70. XX wieku – edycja listów Krasińskiego. Według Jan Kotta „największej powieści polskiego romantyzmu”, swoistego pamiętnika intymnego, romantycznego „pamiętnika duszy”. Wydania te odnowiły zainteresowanie Krasińskim.

 

Zapamiętaj o Krasińskim!

  • Krasiński to niewątpliwie romantyk w ukazywaniu stanów duszy, rangi poezji i sztuki oraz w wizyjnym rozmachu swego dramatu. Ale to romantyk – arystokrata, ma stosunek do ludu mało romantyczny. Lud to nie „utrwalacz” narodowych wartości, jak u innych romantyków, lecz bezmyślny motłoch, który bez wsparcia szlachty jest zdolny tylko do bezrozumnych mordów i niszczenia.
  • Sprawy osobiste – najwyraźniej w życiu osobistym Krasiński nie radził sobie, zanadto ulegając wpływom ojca i podobnie niezdecydowane, podatne na wpływy postacie tworzył w literaturze.
  • Listy – poza literaturą jest Krasiński autorem paru tysięcy listów, odmalowujących wewnętrzne, często intymne życie poety. Wydaje się, że pisząc te listy, miał świadomość, że będą one czytane analogicznie do pozostałej twórczości i nieco je w związku z tym stylizował. Podobny był w tym do innych romantyków, przede wszystkim Słowackiego.

Zobacz:

Zygmunt Krasiński – portret

Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński

Jakie poglądy przedstawił Zygmunt Krasiński w Psalmach przyszłości

Przedstaw ważne wydarzenia z życia Zygmunta Krasińskiego

Co wiesz o twórczości epistolograficznej Zygmunta Krasińskiego?