Motyw „vanitas” w twórczości Daniela Naborowskiego.
Vanitas (marność) to jeden z najczęściej powracających motywów poezji barokowej. Ta uwikłana w sprzeczności filozoficzne epoka („światowe rozkosze” contra postulat życiowej ascezy) obrała za swojego duchowego patrona starotestamentowego mędrca – Koheleta i razem z nim kwestionowała wartości istotne w ludzkim życiu (pracę, bogactwo, mądrość itp.).
Potęga czasu i przemijania zafascynowała Daniela Naborowskiego – w jego twórczości też pojawia się motyw vanitas, ale poeta podszedł do niego w inny sposób niż np. Mikołaj Sęp-Szarzyński. Mając świadomość, że nie da się zmienić natury stworzonego przez Boga świata starał się z nią pogodzić i znaleźć złoty środek pomiędzy absolutną negacją rzeczywistości a bezmyślnym hedonizmem (Do Anny). Podobnie jak Kohelet zauważa on, że „świat hołduje marności” (Marność), ale wie, że człowiekowi nie pozostaje nic innego, jak tylko podporządkować się woli Stwórcy i żyć we wskazany przez niego sposób (Cnota grunt wszystkiemu), co nie wyklucza rozsądnego korzystania z życiowych uciech.
Poezja Naborowskiego stanowi próbę łączenia filozofii swojej epoki (koniecznie przywołaj tu nazwisko jednego z jej najwybitniejszych filozofów – Pascala i jego słynną definicję człowieka jako „trzciny myślącej”) z myśleniem chrześcijańskim, a w ideale życiowego umiaru nawiązuje nawet do postawy Jana Kochanowskiego. Motyw vanitas nabiera więc u niego wyjątkowo oryginalnego charakteru.
Zobacz:
Co oznaczają słowa Koheleta – vanitas vanitatum et omnia vanitas
Jaki krąg tematów porusza w swojej poezji Daniel Naborowski?
Porównaj twórczość czołowych poetów baroku: Jana Andrzeja Morsztyna i Daniela Naborowskiego.