Czym była Druga Awangarda, kto był jej przedstawicielami i jakie miała założenia?
- Druga Awangarda to termin obejmujący awangardowe grupy poetyckie lat 30., które swoim programem nawiązywały do założeń Awangardy Krakowskiej.
- Najważniejsza wśród nich była awangarda lubelska – 1927-1939. Jej najwybitniejszym przedstawicielem był Józef Czechowicz.
- Awangarda lubelska przejęła od krakowskiej zasadę poetyckich skrótów i płynnego obrazowania.
- Natomiast założenia poezji Czechowicza brzmiały następująco:
- „Poezja jest muzyką”.
- Materiałem poezji mogą być skojarzenia, sen, psychiczne wrażenia człowieka.
- Poezja powinna głosić postulaty moralne.
- Poezja powinna wracać do tradycji swoją tematyką.
Oto trzy znane wiersze Józefa Czechowicza:
- Na wsi – odczytujemy opis polskiego krajobrazu wsi, pełnię uroku i sielskiego nastroju, który przynosi człowiekowi największą wartość – mianowicie spokój. Do zobrazowania wsi polskiej użył poeta najlepszych emblematów sielskiego krajobrazu i wspaniale je przekształcił. Oto siano pachnące snem, dzwony kościelne o zmierzchu, dmuchawce przed chatą białe jak chmury, księżyc zawieszony nad wodą (jakby prał chusty) i krzyże nocą na rozdrożach, a spod ich ramion sypie się gwiazd próchno. I kto powie, że to nie jest cudowna, polska wieś?
- Przez kresy – w tym utworze „oglądamy” typowy obrazek wiejskiego życia: oto koń ciągnie wóz, a tłem jest łąka i rżysko graniczące z niebem. Opisu dokonał Czechowicz zupełnie przetworzonym językiem. Muzyczność, zestrój dźwiękowy, jednolitość obrazowania, powtórzenia (koła, zioła, koła) stwarzają atmosferę snu. Brak interpunkcji zaciera odrębność zdań. Wszystko zlewa się w rytmiczną, półsenną wizję.
- Żal – to wiersz katastroficzny – przedstawia bowiem zapowiedź wojny, w której „będę strzelał do siebie i marł wielokrotnie”. Jak celnie uchwycił poeta grozę zabijania: chłopa, kobiety, dziecka, wszystkich i przez wszystkich – jako najgorsze zło wojny. Dodatkowej grozy dostarcza fakt z biografii poety. Wiersz był jakby przeczuciem. Czechowicz zginął wkrótce po publikacji utworu, podczas bombardowania w Lublinie.
Zobacz:
Poezja dwudziestolecia w Polsce