Otóż poezja wcale nie w mniejszym stopniu niż proza reagowała na sytuację polityczno-społeczną młodego kraju.
- Początek wydawał się beztroski – manifesty młodych kazały „zrzucić z ramion płaszcz Konrada” – czyli zaprzestać tematów narodowych, bo ojczyzna jest już wolna, są więc zbędne nawoływania do walki.
- Lecz już w tym – wstępnym okresie Julian Tuwim pisze wiersz Pogrzeb prezydenta Narutowicza, który jest pełną emocji reakcją na zamach i zamordowanie pierwszego prezydenta niepodległej Polski. To dopiero początek.
Dalsze lata (a pamiętajmy, że Polska przechodziła kryzys zarówno gospodarczy, jak polityczny) przynoszą następne utwory.
- Władysław Broniewski pisze Do towarzyszy broni, pytając, jak mogły się tak dalece rozejść ideowe drogi przyjaciół jednej wojny, dokonuje rozrachunku z przeszłością.
- Obraz współczesności zawarty w Poezji Broniewskiego rysuje się zgoła pesymistycznie: syk węży, ciemności, potrzeba walki.
- Podobnie pisze Tuwim – w wierszu Do prostego człowieka krytykuje kulisy wojen, odbywających się kosztem zwykłego żołnierza.
- Bal w Operze (nie dopuszczony do druku) krytykuje wystawny sposób życia elity biednego, zaniedbanego kraju.
- Wiersz Mieszkańcy to pełna niechęci i pogardy satyra z typowych mieszczuchów – nie tylko ich trybu życia, lecz także mentalności.
Wiersze te korespondują z wymową takich powieści jak Przedwiośnie lub Granica, często piętnują nierówność społeczną, nędzę niższych klas, brak reform i działań na rzecz kraju.
Zobacz: