Publicystyka to esej, reportaż, artykuły krytycznoliterackie i polityczne, a przede wszystkim programowe – podejmujące problematykę społeczną, popularyzujące program i polemikę z przeciwnikami ideowymi. Jasne jest, że publicystyka była konieczną formą wypowiedzi w przypadku pozytywistów.

Artykuły programowe, które zasługują na uwagę:

My i wy – wyraźnie polemiczny artykuł Aleksandra Świętochowskiego, wydrukowany na łamach Przeglądu Tygodniowego, wystosowany przeciwko bezprogramowości i bierności konserwatystów. Inne artykuły tego publicysty to: Poszanowanie pracy, Praca u podstaw, Tradycja i historia wobec postępu. Już tytuły wskazują na określoną problematykę wypowiedzi. Warto wiedzieć, że Świętochowski był bardzo agresywnym publicystą, nie wzdragał się przed używaniem nazwisk i bezpośrednim formułowaniem ataków, zresztą bardzo napastliwych, co w konsekwencji powodowało zniechęcenie jego kolegów.

Z publicystyki Piotra Chmielowskiego można wymienić cykl artykułów programowych w czasopiśmie Niwa, m.in. Pozytywizm i pozytywiści. Zajmował się ów publicysta szczególnie literaturą – rolą i powołaniem artysty, tym, co w literaturze niemoralne, opowiadał się za jej utylitaryzmem. Dotyczą tego artykuły: Artyści i artyzm, Niemoralność w literaturze, Utylitaryzm w literaturze.

Eliza Orzeszkowa w swoich artykułach propagowała modne i potrzebne wówczas hasła. Kilka słów o kobietach, O Żydach i kwestii żydowskiej, Kilka uwag nad powieścią – to przykłady wypowiedzi publicystycznych autorki postulującej potrzebę emancypacji i kształcenia kobiet, asymilacji Żydów i tolerancji wobec ich wiary, użyteczności powieści, która ma pouczać i przedstawiać wzorce postępowania.

Bolesław Prus proponował Szkic programu w warunkach obecnego rozwoju społeczeństwa.

Ów program to:

  • zasada „wymiany usług” w społeczeństwie i konieczność użyteczności każdego – mieszczan, rzemieślników, inteligencji,
  • harmonia interesów ogółu i jednostki (człowiek jak trybik w maszynie – bierze udział w jej funkcjonowaniu i sam od niej zależy),
  • pochwała pracy i aktywności człowieka,
  • postulat koniecznego rozpowszechnienia wśród społeczeństwa nauk przyrodniczych i technicznych.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Jak przebiegał rozwój publicystyki w pozytywizmie? Zaprezentuj twórców publicystyki i artykuły programowe.

 

Omów rozwój prasy w okresie pozytywizmu polskiego

Pozytywizm w Polsce

Program pozytywistów warszawskich

Program i filozofia epoki realizmu. Wymień pojęcia i ich znaczenie

Nurty i przedstawiciele polskiego pozytywizmu