Czym jest romantyzm?
Romantyzm to prąd umysłowy i literacki dominujący w Europie od lat 90. XVIII w. do lat 40. XIX wieku, w niektórych krajach nieco dłużej.
- Najczęściej nazwy romantyzm używamy dla określenia okresu w historii literatury, którego granice w zależności od kraju wyznaczają inne daty i fakty.
- W przypadku literatury polskiej za rozpoczęcie romantyzmu przyjmuje się najczęściej 1822 r. – pierwsze wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza, a za koniec epoki rok 1864 – upadek powstania styczniowego.
- Znacznie wcześniej ujrzał światło dzienne utwór, który za manifest romantyzmu uważają Anglicy. Były to wydane w 1798 roku Ballady liryczne Williama Wordswortha i Samuela Taylora Coleridge’a, ale lata 30. XIX w. to już w literaturze angielskiej okres wiktoriański.
- O specyfice narodowej romantyzmu w różnych krajach zadecydowała sytuacja polityczna i społeczna, a także doświadczenie historyczne różnych narodów. Jedność europejskiego romantyzmu wynikała z przemian spowodowanych przez wielkie wydarzenia dziejowe – rewolucję francuską, wojny napoleońskie, z podobnej reakcji psychicznej na sytuację historyczną i cywilizacyjną oraz z kryzysu światopoglądu racjonalistycznego i rozwoju filozofii idealistycznej.
- Romantyzm nie był jedynie prądem literackim, objął także inne dziedziny sztuki: malarstwo, rzeźbę, architekturę, muzykę, a także obyczaje i modę.
- W Polsce był nie tylko epoką kulturową, ale sposobem istnienia narodu pozbawionego suwerenności. Był postawą, etosem, którego ślady odnajdziemy i w twórczości artystów następnych epok, i w mentalności Polaków.
- Nie należy zapominać, że romantyzm, pomimo fali buntu przeciw klasycznej tradycji, stanowił pomost między oświeceniem a następującym zaraz po nim okresem gwałtownego rozwoju prozy realistycznej. Przecież to Johann Wolfgang Goethe, przedstawiciel niemieckiego klasycyzmu, stworzył romantycznego Wertera, a francuscy romantycy Wiktor Hugo i Stendhal szybko stali się realistami.
Zobacz:
Jaka jest romantyczna wizja świata i czym różni się od wizji oświeceniowej?