Test z pozytywizmu
1. Patronat filozoficzny pozytywizmu tworzą miedzy innymi Herbert Spencer, John Stuart Mill, Hipolit Taine, Henry Thomas Buckle. Podane zostały nazwy określające ich światopogląd, które z nich przyporządkowano niewłaściwie?
a) Herbert Spencer – ewolucjonizm
b) John Stuart Mill – determinizm
c) Hipolit Taine – utylitaryzm
d) Henry Thomas Buckle – empiryzm
2. Które z wymienionych wydarzeń zapoczątkowało przełom pozytywistyczny w Europie?
a) Wiosna Ludów (1848 r.)
b) wojna francusko-pruska (1870 r.)
c) I Międzynarodówka (1864 r.)
d) Komuna Paryska (1871 r.)
3. Termin pozytywizm oznacza:
a) kierunek światopoglądowy, odrzucający wszelką metafizykę, negujący wszystko, co absolutne
b)nurt filozoficzny, odwołujący się do koncepcji człowieka jako istoty z natury dobrej, zdolnej do pozytywnych działań
c) program ekonomiczno-społeczny, faworyzujący jedynie arystokrację i burżuazję jako gwarantów postępu
d) nurt światopoglądowy, przyjmujący za model wiedzy nauki matematyczno-przyrodnicze
4. Którą z wymienionych nazw uznałbyś za integralny element pozytywistycznego światopoglądu?
a) indywidualizm
b) scjentyzm
c) agnostycyzm
d) irracjonalizm
5. Które z wymienionych gatunków literackich preferowała literatura pozytywizmu?
a) sonet
b) nowelę
c) powieść
d) reportaże i felietony
e) komedię
6. Które z wymienionych poniżej cech przypisałbyś realizmowi?
a) ograniczenie pola obserwacji tylko do jednego środowiska
b) zaburzanie przyczynowo-skutkowego ciągu wydarzeń
c) zasadę prawdopodobieństwa w kreowaniu postaci i zdarzeń
d) kunszt detalu
7. Który z wielkich realistów francuskich porównał powieść do gigantycznego „lustra, które obnosi się po gościńcu”?
a) Stendhal
b) Balzac
c) Zola
d) Flaubert
8. Narrację w powieści realistycznej cechuje
a) „nieprzezroczystość”, subiektywizm
b) brak wiedzy na temat stanów psychicznych prezentowanych postaci
c) szczegółowa wiedza architektoniczno-urbanistyczna, historyczna, socjologiczna
d) dystans epicki
9. Zabieg „milieu”, wszechobecny w powieści realistycznej polega na:
a) bezpośredniej charakterystyce bohatera
b) wprowadzeniu rozbudowanego opisu w celu zatrzymania akcji
c) pośredniej charakterystyce bohatera poprzez opis jego otoczenia, przedmiotów, których używa, ludzi, z którymi się przyjaźni itp.
d) zastosowaniu w określonych partiach powieści narracji pierwszoosobowej w celu prezentacji świata wewnętrznego danej postaci
10. Która z wymienionych poniżej powieści realizmu francuskiego zawiera wątek błyskawicznej kariery młodego człowieka, żyjącego we Francji w czasie Restauracji (w dobie ponapoleońskiej)?
a) Pani Bovary Flauberta
b) Ojciec Goriot Balzaca
c) Gerrminal Zoli
d) Czerwone i czarne Stendhala
11. Który z wymienionych pisarzy był autorem szkicu pt. Powieść eksperymentalna?
a) Emil Zola
b) Karol Dickens
c) Fiodor Dostojewski
d) Gustaw Flaubert
12. Jakimi cechami odznacza się nowela jako gatunek literacki?
a) redukcją opisów i komentarzy na rzecz zdarzeniowości
b) wyrazistością punktu kulminacyjnego
c) niewyraźnie zaznaczoną pointą
d) otwartą, luźną kompozycją
13. Wśród podanych niżej tytułów nowel, wskaż tę, która podejmuje kwestię żydowską:
a) A… B…. C… Elizy Orzeszkowej
b) Szkice węglem Henryka Sienkiewicza
c) Mandel Gdański Marii Konopnickiej
d) Michałko Bolesława Prusa
14. Która z wymienionych nowel przedstawia zjawisko wyzysku kapitalistycznego?
a) Dobra pani Elizy Orzeszkowej
b) Powracająca fala Bolesława Prusa
c) Banasiowa Marii Konopnickiej
d) Sachem Henryka Sienkiewicza
15. W cyklu opowieści Elizy Orzeszkowej pt. Gloria victis zastosowano:
a) zabieg personifikacji natury
b) naturalistyczną technikę opisu
c) stylizację baśniową
d) kontrast
e) liryczną narrację
16. Która definicja powieści tendencyjnej jest prawidłowa?
a) Powieść tendencyjna to powieść z tezą, ilustrująca określone hasło programu pozytywistycznego.
b) Powieść tendencyjna to utwór, w którym postaci i wydarzenia zostały ujęte w sposób mało obiektywny, tendencyjny.
c) Powieść tendencyjna to utwór przedstawiający tematykę dotyczącą wyłącznie najniższych warstw społecznych.
d) Powieść tendencyjna to inaczej powieść „interwencyjna”, napisana z myślą propagowania idei pozytywistycznych, mających na celu uzdrowienie społeczeństwa i państwa.
17. Który z wymienionych szkiców krytycznych został uznany za manifest młodego pokolenia pozytywistów warszawskich?
a) Utylitaryzm w literaturze Piotra Chmielowskiego
b) My i wy Aleksandra Świętochowskiego
c) Romantyzm i jego skutki Franciszka Krupińskiego
d) Kilka słów o kobietach Elizy Orzeszkowej
18. Który z wymienionych twórców był autorem powieści historycznej?
a) Bolesław Prus
b) Eliza Orzeszkowa
c) Henryk Sienkiewicz
d) Adolf Dygasiński
19. Elementy jakich gatunków literackich zawiera Trylogia Henryka Sienkiewicza?
a) powieści grozy
b) eposu
c) poematu
d) baśni
20. Jaka funkcję spełnia w Nad Niemnem legenda o Janie i Cecylii?
a) głosi kult walki zbrojnej
b) wprowadza pozytywistyczny etos pracy
c) symbolizuje czas waśni i sporów miedzy dworem a zaściankiem
d) na prawach kontrastu ukazuje przepaść, jaka dzieli obecną rzeczywistość od arkadyjskiej przeszłości
21. Który z wymienionych bohaterów Nad Niemnem jest rzecznikiem pozytywistycznych haseł?
a) Zygmunt Korczyński
b) Witold Korczyński
c) Teofil Różyc
d) Benedykt Korczyński
22. Motyw powstania styczniowego przywołany bezpośrednio bądź na zasadzie retrospekcji czy akcji pojawia się w następujących utworach:
a) Gloria victis Elizy Orzeszkowej
b) Lalka Bolesława Prusa
c) Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej
d) Omyłka Bolesława Prusa
23. Wśród wymienionych postaci Lalki wskaż te, które reprezentują w powieści idealistów naukowych i politycznych:
a) Ignacy Rzecki
b) prezesowa Zasławska
c) Julian Ochocki
d) Książę
e) subiekt Klejn
24. W podanych niżej fragmentach szkicu krytycznego pominięto imię (lub nazwisko) postaci z Trylogii Sienkiewicza. Wpisz je w wykropkowane miejsce, domyślając się z kontekstu, o kogo chodzi.
a)
„Krótko mówiąc ……………………………………….. ? to wielka figura, najznakomitsza w powieści, lecz nierealna. Można bowiem posiadać w sobie pierwiastki z Falstaffa i z Ulissesa, ale nie można być obydwoma razem […]”
b)
„A oto ……………………………………. ?, Kozaczka […] Jest to olbrzymia dziewucha, lubieżna, dzika, a w dodatku często ulegająca halucynacjom, dzięki czemu słynie jako czarownica”.
c)
„Oto ………………………………………. ? pachołek Skrzetuskiego, gadatliwy, zacięty w nienawiści, dumny ze szlachectwa, pracowity jak mróweczka, wszędzie, gdzie się da i nie da, zbierający mamoną […]”
d)
„[…] są najznakomitsi fechmistrze, są fantastycy, w których każdy może być rycerzem, poetą i zbójem, a przy tym delikatnym dla kobiety jak ……………………………………………… ?”
25. O którym pisarzu doby pozytywizmu pisze Gombrowicz w zacytowanym niżej fragmencie? Wpisz imię i nazwisko w wykropkowane miejsce.
„Potężny geniusz! – i nigdy chyba nie było tak pierwszorzędnego pisarza drugorzędnego. To Homer drugiej kategorii, to Dumas Ojciec pierwszej klasy. Trudno też w dziejach literatury o przykład podobnego oczarowania narodu, bardziej magicznego wpływu na wyobraŹnię mas”.
Odp. …………………………………………………………..
26. Sprawdź, czy znasz publicystykę pozytywistyczną. Wskaż autorów i tytuły podanych niżej fragmentów szkiców krytycznych, napisz krótko, o czym mówią w zacytowanych urywkach.
a)
„Wprawdzie gdy mowa jest o celu istnienia kobiety, brzmi zwykła, odwieczna, jak codzienny pacierz powtarzająca się formuła: kobieta stworzona jest, aby być żoną, matką, gospodynią i brzmią też odwieczne wyrazy: poświęcania się, zaparcia itp. […]”
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b)
„Artysta powinien przed wykonaniem swego dzieła powziąć cel jakiś społeczny: utwór jego powinien mieć tendencję. Bez tendencji nie ma dobrego dzieła sztuki, są tylko mniej lub więcej pięknie wyrobione fatałaszki”.
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c)
„[…] Pisarz jest obserwatorem i eksperymentatorem jednocześnie. Obserwator – pisarz podaje fakty, takie, jakie zaobserwował, stwarza punkt wyjścia, ustala solidarny teren, po którym poruszać się będą postacie i na którym rozwijać się będą zjawiska. PóŹniej pojawia się eksperymentator i organizuje doświadczenie, to znaczy wprowadza w ruch postacie w jakiejś określonej historii […]”
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
27. Zgadnij, o jakich malarzach epoki pozytywizmu pisze Stanisław Witkiewicz w zacytowanych poniżej fragmentach. Wpisz ich nazwiska w wykropkowane miejsce:
a)
„W ostatnich obrazach przedstawia on to życie codzienne, unormowane, ujęte w karby, życie mrówek przy pracy czy w spoczynku, i patrzy na nie właśnie z tego oddalenia, z jakiego obserwuje człowiek rzeczywiste mrowisko […]”
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) „[…] pierwszy zaczął malować chłopa rzeczywistego. […] Chłopa, który żył w trudzie, biedzie, pod grozą wszystkich klęsk żywiołowych i społecznych, który cierpiał lub cieszył się naprawdę…”
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Odpowiedzi
1. b, c;
2. a;
3. a, d;
4. b, c;
5. b, c, d;
6. c, d;
7. a;
8. c, d;
9. c;
10. b, d;
11. a;
12. a, b;
13. c;
14. b;
15. a, c, e;
16. a, d;
17. b;
18. a, c;
19. b, d;
20. b, d;
21. b, d;
22. a, b, c, d;
23. a, c, e;
24. a) Zagłoba b) Horpyna c) Rzędzian d) Bohun
25. o Henryku Sienkiewiczu;
26.
a) Eliza Orzeszkowa, Kilka słów o kobietach, o konserwatywnych poglądach na temat roli kobiety
b) Piotr Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze, o użyteczności literatury
c) Emil Zola, Powieść eksperymentalna, o strategii pisarskiej;
27.
a) o Aleksandrze Gierymskim,
b) o Józefie Chełmońskim.
Zobacz:
Jakie pojęcia związane z pozytywizmem europejskim możesz wymienić i objaśnić?