Prześledź dzieje tematu miłości w literaturze baroku i epok wcześniejszych.
Temat miłosny nie miał w Polsce bogatej tradycji. Nie rozwijał się w średniowieczu czy w renesansie na taką skalę jak w literaturze zachodnioeuropejskiej. Pierwsze zwiastuny to anonimowe żakowskie erotyki i w wierszu O zachowaniu się przy stole Słoty. Natomiast w Europie wykształcił się nurt epiki i liryki dworskiej, której bohaterami byli rycerze i ich wybranki, najczęściej darzone platonicznym uczuciem. Trubadurzy prowansalscy opiewali kobiety (często mężatki), sytuując je na piedestale, a u ich stóp znajdował się rycerz, który powinien kochać, cierpieć i milczeć. Literaturze średniowiecza następne stulecia zawdzięczają repertuar motywów, sytuacji, schematów kompozycyjnych, formuł stylistycznych, obrazów natury, zwłaszcza ogrodu, wiosennej pory roku. Ważną rolę spełniła tu Opowieść o Róży powstała we Francji w XIII w., a opowiadająca o poszukiwaniu przez kochanka damy swego serca ukrytej pod postacią królowej kwiatów. Zaczarowany ogród wywodzi się również z mitologii – miłosne ogrody Wenery. Druga popularna konwencja to rycersko-wojenna pełna batalistycznych scen. Obie konwencje często się przenikały.
Dziedzicem bogatej tradycji antycznej i średniowiecznej był Petrarka. Autor Sonetów do Laury stworzył język miłosny, który stał się dominujący w liryce europejskiej i zwany był petrarkizmem. Petrarka jako pierwszy doznania miłosne powiązał z psychiką, umysłowością i cielesnością człowieka. Miłość ma wpływ na zachowania i myśli kochających – miłość kłuje, rani, pali, głaszcze, wabi, zwodzi, pęta, oczarowuje… Petrarka pokazywał też paradoks tego uczucia – to „wesoła troska”, „słodkie cierpienie”, „rozkoszna udręka”, „najmilsze sidła”.
W Polsce w renesansie temat miłosny pojawia się zwłaszcza u Jana Kochanowskiego (miłość małżeńska, ale i swawolna, rubaszna we fraszkach). W baroku bogatą tradycję liryki miłosnej francusko-włoskiej i antycznej przeszczepiają na grunt polski poeci: Daniel Naborowski, Zbigniew Morsztyn, a zwłaszcza Jan Andrzej Morsztyn.
Poezja miłosna szybko zaczęła się posługiwać uniwersalnymi schematami: niezmienność sytuacji lirycznych, typizacja bohaterów gry miłosnej, określony zasób motywów i środków wyrazu artystycznego. To pozwoliło jednak na swoistą grę między twórcami i odbiorcami, w której chodziło przede wszystkim o odświeżenie ustalonych schematów poetyckich, zadziwienie, a nawet zaszokowanie odbiorców.
Zobacz:
Na podstawie znanych ci utworów omów średniowieczne pojmowanie miłości.
Na podstawie sonetu Do trupa Jana Andrzeja Morsztyna przedstaw obraz miłości barokowej.
Miłość w średniowieczu, w renesansie, w baroku… Jak ukazują miłość poeci dawnych epok?