Przedstaw i zanalizuj relacje, jakie zachodzą między człowiekiem a Bogiem, między sacrum a profanum w literaturze średniowiecza, renesansu i baroku.
Zacznij:
Najbardziej optymistyczny jest charakter religijności renesansowej, jednak i w twórczości Jana Kochanowskiego spotkamy dość ponure przemyślenia na temat roli Boga i Jego relacji z człowiekiem – np. w Trenach i fraszce O żywocie ludzkim.
Rozwiń:
- Postawa średniowieczna to traktowanie życia na ziemi jako przygotowania do życia w niebie i marzenie o świętości osiąganej drogą męczeństwa lub surowej ascezy (żywoty świętych).
- Inny model wiary to religijność św. Franciszka z Asyżu – radosna, entuzjastyczna, pełna zapału, życie w ubóstwie, w zgodzie z naturą, ludźmi i „braćmi mniejszymi” – zwierzętami.
- Dużo uwagi poświęcano przygotowaniom do dobrej śmierci, od której zależał charakter życia pozagrobowego. Mimo wszystko ludziom nie była obojętna jakość życia doczesnego, skoro w Bogurodzicy proszą nie tylko o rajski przebyt, ale i zbożny pobyt (dostatnie, pobożne, dobre życie).
- Renesans uznał wielkość Boga jako Stwórcy pięknego, harmonijnego świata i opiekuna człowieka. Ważne jest także mieszanie wątków antycznych i biblijnych – o naszym losie decyduje nie tylko Bóg, ale i Fortuna.
- W baroku Bóg postrzegany jest jako źródło łaski, jedyne oparcie. Człowiek to natomiast dwoista, słaba istota, skazana na ciągłą walkę z własną naturą.
Zakończ:
Religijność baroku ma pewne cechy wspólne z religijnością średniowiecza. Ważne zjawisko baroku to religijność arian, zwanych także braćmi polskimi. Jej reprezentantem jest Wacław Potocki – określa on życie mianem oczekiwania na śmierć.
Najważniejsze teksty:
- Lament świętokrzyski,
- Bogurodzica,
- hymn Czego chcesz od nas, Panie… Treny Jana Kochanowskiego,
- sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego,
- sonety Sebastiana Grabowieckiego,
- Człowiek Boże igrzysko Wacława Potockiego.
Zobacz:
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Człowiek dla Boga czy Bóg dla człowieka? Twój sąd o średniowieczu.
Człowiek wobec Boga, świata i własnej egzystencji w twórczości wybranego pisarza staropolskiego