„W obcych miastach przychodzimy na świat,
nazywamy je ojczyzną, lecz niedługo
wolno nam podziwiać ich mury i wieże”
(Adam Zagajewski, „Piosenka emigranta”).

Motyw emigracji w wybranych tekstach literackich.

 

Przykładowy wstęp

W dzisiejszym świecie, kiedy niemal każdy z nas ma w domu paszport i bez problemu może zarówno wyjechać z kraju, jak i do niego wrócić, problem emigracji wydaje się trudny do zrozumienia. Emigracja to bowiem fakt opuszczenia ojczyzny wbrew własnej woli, najczęściej z powodu sytuacji społeczno-politycznej. Opuszczenia w zasadzie bez możliwości powrotu.

Historia ułożyła dzieje naszego kraju w taki sposób, że przez ostatnie dwa stulecia emigracja stała się jednym z podstawowych doświadczeń Polaków. Tysiące rodaków, którzy w większości nigdy Polski się nie wyrzekli, żyło poza krajem. Na obczyźnie powstawały ich skupiska, organizacje społeczno-polityczne, wydawano czasopisma. Wielcy artyści tworzyli dzieła, w których z nostalgią wspominali ojczyznę, wyrażali tęsknotę za krajem. Ale pisali również o emigracji jako takiej – i to pisali w sposób różnoraki.

.

Proponowane rozwinięcie tematu

1. Różne sposoby pokazywania emigracji i emigrantów:

  • wizerunki polskiej emigracji dalekie od idealizmu, często kontrowersyjne:
    • emigracja podzielona i skłócona
      • Anhelli Słowackiego
      • Pan Tadeusz (Epilog) Mickiewicza
      • Trans-Atlantyk Gombrowicza
    • ukazanie pseudopatriotyzmu polskiej emigracji, patrzącej na ojczyznę w sposób stereotypowy
      • Beniowski Słowackiego
      • Trans-Atlantyk Gombrowicza
      • Emigranci Mrożka
    • emigranci żyjący w biedzie, na marginesie społeczeństwa
      • Paryż Słowackiego
      • Antygona w Nowym Jorku Głowackiego

2. Emigracja jako niekończąca się tułaczka:

• Hymn Słowackiego
• Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny Wierzyńskiego
• Piosenka emigranta Zagajewskiego

  • tułaczka Żyda emigranta
    • Wróciłem Grynberga
    • Początek Szczypiorskiego
  • tułaczka polskiego żołnierza na różnych frontach
    • Żołnierz polski, List z więzienia, Tułacza armia, Zamieć, Monte Cassino Broniewskiego

3. Samotność poety na emigracji:

• Hymn, Paryż Słowackiego
• W górach Libanu Broniewskiego
• Piosenka emigranta Zagajewskiego

 

Przykładowe zakończenie

Przez ostatnie dwa stulecia wykształcił się pewien mit emigracji, istniejącej z dala od ojczyzny, ale odgrywającej niezwykle ważną rolę w dziejach kraju, a nawet i świata. Pisarze nawiązywali do tego mitu, do którego przywiązani byli przede wszystkim sami emigranci, ale też często próbowali z nim polemizować. Demaskowanie mitu, a jednocześnie ukazywanie wad emigracji czy też pokazywanie ciemnej strony życia Polaków za granicą wywoływało często kontrowersje. A jednak tylko taki obraz – różnoraki, często pełen sprzeczności, niełatwy do jednoznacznej oceny – oddaje prawdę o polskich emigrantach. O ludziach, których los miał w sobie rys tragizmu: często niekończąca się tułaczka, samotność, tęsknota za ojczyzną i bliskimi…

Dziś wielu młodych ludzi myśli o wyjeździe za granicę. Chcemy tam studiować, pracować, a czasem przenieść się na stałe. Możliwości są duże, a wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej z pewnością będą jeszcze większe. Wydaje mi się jednak, że właśnie dziś, mając współczesne możliwości, nie powinniśmy zapominać o losie emigrantów z ostatnich dwustu lat. Nie tylko ku przestrodze, ale też po to, by docenić, jak wiele się zmieniło, jak ogromne perspektywy daje nam obecna sytuacja. A poza tym dziś każdy, kto wyjedzie, zawsze może wrócić…

Zobacz:

Emigracja

Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza – ich znaczenie w życiu polskich emigrantów.

Jakie romantyczne utwory podejmują temat piękna ziemi ojczystej i tęsknoty emigrantów?

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/w-ktorej-epoce-literackiej-szczegolnie-czesto-pojawia-sie-motyw-pielgrzyma-wskaz-trzech-literackich-pielgrzymow-tej-epoki-a-nastepnie-okresl-przyczyny-ich-podrozowania-pielgrzymowania