Najpopularniejszym tematem wypracowań zadawanym przez nauczycieli w związku z tą lekturą jest rozprawka, w której żąda się od piszącego ustosunkowania się do cytatu: „Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać”.
Jeżeli będziesz miał za zadanie napisanie takiej pracy:
Możesz nie zgodzić się z tezą. Przyznać, że człowieka można zniszczyć i pokonać – i podać różne przykłady bohaterów, którzy zostali złamani przez los. Są to np. niektórzy bohaterowie Niemców Leona Kruczkowskiego ulegający propagandzie hitlerowskiej i niezdolni do buntu i oporu. Warto też przywołać postacie historyczne albo filmowe, które zostały zdrajcami z konformizmu lub strachu; osoby pokonane przez system (np. z filmu Przesłuchanie Ryszarda Bugajskiego, filmów o obozach koncentracyjnych i łagrach) albo złamane przez okrucieństwo innych jednostek (film Dług, reż. Krzysztof Krauze).
Masz możliwość zgodzić się z tezą i udowodnić na przykładach, że nawet bohaterowie zniszczeni i pozornie przegrani, pokonani nie zostali. Na przykład – choć Prometeusz został zniszczony (straszliwa kara fizyczna spowodowana przez bogów), pokonany nie został: jego zdobycze przekazane ludzkości (ogień, narzędzia) świadczą o zwycięstwie tytana. Hektor, choć zginął – jego sława i imię trwają do dziś.
Także Santiago może posłużyć za przykład przegranego, ale niepokonanego (bo do końca nie poddał się losowi i wierzył w dalsze połowy). Można przytoczyć nawet słynny cytat, tytuł utworu Orzeszkowej Gloria victis – „chwała zwyciężonym” i opisać postacie powstańców, którzy choć ginęli, zwyciężali, bo dzięki nim trwała Polska, a imiona są pamięta się do dziś. Jako przykład można podać zarówno uczestników powstania styczniowego, jak i warszawskiego. Dobrym przykładem będzie tu historyczna postać Romualda Traugutta, bohaterowie noweli Orzeszkowej Gloria victis, ale także chłopcy z Kamieni na szaniec organizujący sabotaż i dywersję w okupowanym kraju podczas drugiej wojny światowej.
Uwaga, opis przeżyć!
Ten utwór może też zainspirować nauczyciela do zadania Ci pracy będącej zmieniającym się opisem przeżyć starego Santiago.
W takiej pracy nie zapomnij o:
- opisywaniu stanów psychicznych, odczuć, przeżyć,
- oddawaniu zmian nastroju.
W tym celu użyj:
- Przymiotników oddających nastrój i jego zmiany: smutny, szczęśliwy, radosny, zawiedziony.
- Czasowników opisujących zmianę nastroju: przejął się, zabolało go, poczuł się szczęśliwy.
Rezygnuj:
Ze szczegółowych opisów akcji.
Uwaga, charakterystyka!
Proste tematy związane z tą lekturą to na przykład charakterystyka starego Santiago czy charakterystyka porównawcza chłopca i starca.
W charakterystyce skup się na:
- Wyliczeniu cech i ich udowodnieniu (konstrukcje typu: był odważny, o czym świadczy fakt…; wykazał się odwagą, gdy…, niełatwo się załamywał, co udowodnił, kiedy…)
- Porządkowaniu cech (najpierw wygląd, potem cechy zachowania, wreszcie charakteru).
- Ocenie postaci (w zakończeniu pracy).
W charakterystyce porównawczej
Zestawiaj te same cechy – wygląd starca z wyglądem chłopca, ich zachowanie, ich cechy charakteru (kategoriami).
Zobacz:
