Dlaczego średniowiecze możemy nazwać epoką krzyża i miecza?
Masz pewną tezę i musisz ją udowodnić, dobierając uzasadnione argumenty. We wstępie dobrze byłoby wyjaśnić, co rozumiesz przez symbole krzyża i miecza, do jakich wartości się one odwołują. Zauważ, że w tym temacie możesz wykorzystać nie tylko literaturę (hagiografia, epos rycerski, romans rycerski). Dobre wrażenie wywoła znajomość (choć w niewielkim stopniu) zagadnień historycznych i kulturowych, dotyczących tej epoki.
Przykładowe wstępy:
- Krzyż i miecz możemy uznać za symbole średniowiecza. Pierwszy z nich dlatego, że religia i Kościół panowały nad wszystkimi dziedzinami ludzkiego życia, wiara i zbawienie były dla człowieka średniowiecza wyznacznikami jego życiowej drogi. Natomiast miecz to symbol walki, a także rycerzy, którzy odgrywali znaczącą rolę w społeczeństwie średniowiecznym i byli bohaterami literatury i sztuki. Literatura stworzyła nawet wizerunek idealnego rycerza, do którego odwoływali się również twórcy późniejszych epok.
- Krzyż i miecz – te dwa symbole średniowiecza stoją wobec siebie w opozycji. Symbolizują walkę dwóch sił – papiestwa i cesarstwa – o władzę nad ludźmi. Krzyż jest symbolem teocentryzmu, który był najważniejszym nurtem ideowym epoki, a także symbolem ascezy – drogi do świętości. Miecz – atrybut władzy i wojownika wyznacza teren ziemskich zainteresowań i realizacji doczesnych celów. Warto prześledzić, jak egzystują czy też kolidują ze sobą te dwie sfery – świętość i świeckość.
Propozycja rozwinięcia tematu:
Ukazanie znaczenia teocentryzmu – idea ta wyznaczała główne cele literatury i sztuki
- Sztuka jest w większości sakralna, anonimowa, tworzona ku chwale Bożej. Opowiada o dziejach Świętej Rodziny i innych świętych (malowidła, witraże).
- Literatura hagiograficzna – jej funkcje parenetyczne (wzorcotwórcze) – podaj jako przykład Legendę o św. Aleksym czy Kwiatki św. Franciszka.
- Jako gatunek teatralny wymień moralitet – pokazujący walkę Dobra i Zła o dusze Każdego (Everymana).
- Zaznacz, że znacząca większość utworów literackich dotyczyła wiary i religii – jako przykłady możesz wymienić pieśni maryjne i wielkopostne, modlitwy, kazania itp.
- Również filozofia jest połączona z teologią – odwołaj się do scholastyki.
Ukazanie znaczenia rycerstwa i kultury rycerskiej
- Scharakteryzuj etos rycerza na podstawie losów Rolanda (cechy idealnego rycerza to np.: honor, religia, lojalność wobec władcy, nawracanie niewiernych).
- Odwołaj się do krucjat – próby połączenia znaków miecza i krzyża.
- Ukaż istnienie kultury dworskiej i rycerskiej – turnieje, romanse rycerskie, etykieta – O zachowaniu się przy stole Słoty, miłosna poezja prowansalska.
Przykładowe zakończenie:
Przykład:
Po przeanalizowaniu ważniejszych zjawisk kulturowych i literackich epoki widać wyraźnie, że krzyż i miecz wyznaczały dwa kierunki rozwoju średniowiecza. Tworzyły świat, w który uwikłana była psychika średniowiecznego człowieka. Nie zawsze bowiem krzyż i miecz dawały się pogodzić, nie zawsze jeden człowiek mógł obydwa te symbole trzymać w rękach. Ale krzyż i miecz, choć powodowały liczne konfiskaty i napięcia, stanowiły dwa, niezwykle twórcze, bieguny epoki. Właśnie dzięki nim ukształtowała ona swój specyficzny charakter, tworząc jakości, choć dla nas niekiedy niezrozumiałe, to cenne i oryginalne.
Zobacz: