Postawy życiowe Kreona i Antygony
Wnioski:
- Kreona nazwiemy tyranem, Antygonę buntowniczką. Antygonę kimś ceniącym bardziej prawo religijne i humanitarne niż królewskie i państwowe, Kreona – przeciwnie bezdusznym władcą, który ponad wszystko stawia prawo państwowe i królewskie.
- Antygona reprezentuje postawę heroiczną i bunt, nonkonformizm.
Kreon reprezentuje tyranię i konformizm.
Obie postacie możemy nazwać postaciami tragicznymi, choć tytuł bardziej eksponuje tragedię Antygony.
Cechy tragedii antycznej na przykładzie Antygony Sofoklesa
Antygona jest tragedią antyczną, opowiada o dramatycznych wydarzeniach wynikających z konfliktu tragicznego (przed jakim stają główni bohaterowie). Konflikt tragiczny polega na istnieniu przeciwstawnych równorzędnych racji, pomiędzy którymi bohater praktycznie nie może dokonać słusznego wyboru. Każdy wybór nieuchronnie prowadzi go do katastrofy.
Bohaterowie obciążeni są winą tragiczną (której przeważnie nie są świadomi) – nie mają wyjścia z tragicznej sytuacji, bo ciąży na nich los, fatum, który wydał już na nich wyrok, bohaterowie nie mają wyboru, ich życie zawsze zakończy się katastrofą.
Losy bohaterów opowiedziane są typowym dla tragedii stylem wysokim. Bezwzględnie obowiązuje tu zasada decorum: odpowiedni styl dostosowany do rodzaju sztuki, trzeba mówić językiem wzniosłym, patetycznym, nie potocznym… Nie można też pokazywać na scenie wydarzeń drastycznych (śmierć, okaleczenia) – o takich faktach informuje zawsze posłaniec. Nie mogą zmieniać się nastroje, do tragedii nie wolno wprowadzać wątków komicznych (zasada jedności estetyki).
Nie ma scen zbiorowych. Na scenie może znajdować się jednocześnie najwyżej trzech aktorów.
Aktorom towarzyszy chór komentujący wydarzenia i postawy bohaterów, snujący refleksje, uogólniający.
Inni znani buntownicy literatury
- Prometeusz
- Adam i Ewa
- Kain
- Gustaw-Konrad z III części Dziadów
W tragedii Antygona jest przestrzegana typowa dla dramatu antycznego zasada trzech jedności:
- Miejsca (akcja toczy się w jednym miejscu przed pałacem w Tebach).
- Czasu (czas wydarzeń zamyka się w ciągu jednej doby).
- Akcji (sztuka dotyczy jednego wątku – pogrzebu Polinika, zakazu wydanego przez Kreona i związanego z tym pogrzebem i zakazem buntu Antygony).
Budowa tragedii:
Tragedia jest podzielona na epejsodiony (epizody) i stasimony (pieśni chóru).
Akcja rozwija się według następującego schematu:
- prolog (ekspozycja, przedstawienie problemu)
- rozwinięcie akcji (przeplatające się ze sobą epejsodiony i stasimony, szczytowy punkt – perypetia, końcowy – katastrofa)
- epilog (część końcowa)
Zapamiętaj!
- Parodos (pierwsze wejście chóru)
- exodos (ostatnia pieśń chóru, zamknięcie akcji).
Skojarz
Czy znasz słowo exodus? Kojarzy się ze słowem exodos, prawda? Exodos oznacza zamknięcie akcji, tragedia grecka zawsze kończyła się źle. Exodus również oznacza wydarzenie negatywne. Porównaj też znaczenia funkcjonujących do dziś słów prolog i epilog (w dużym stopniu odpowiadają terminom antycznym).
Zobacz:
Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem
Kreon kontra Antygona – w dowolnej formie przedstaw racje jednej ze stron.
Tragizm bohatera antycznego. Powołaj się na losy Antygony, Kreon, Edypa