Antygona
Treści związane z dziełem potrzebne do egzaminu
Motyw
Teatr grecki – to kamień milowy w rozwoju kultury europejskiej. Śmiało może być motywem przewodnim egzaminu, raz nawet już się w tej roli pojawił. Inne tematy – młodość, bunt, miłość i konflikty w rodzeństwie także mogą pojawić się w teście egzaminacyjnym.
Teatr
Tragedia – to najstarszy gatunek dramatyczny – utwór przeznaczony na scenę, pisany stylem wysokim, z podziałem na role.Jego istotą jest konflikt tragiczny.Tragedia ukazuje dzieje bohaterów mitologicznych ze szlachetnych rodów. Fatum sprawia, że wplątują się w sytuacje o charakterze tragicznym (wina niezawiniona, brak możliwości wyboru, zagrożenie śmiercią). Zasadą tragedii jest zachowanie trzech jedności – miejsca, czasu i akcji.
Uwaga! Obowiązkowo obecny musi być chór – komentujący zdarzenia, podkreślający wagę zdarzeń.
- Komedia – drugi gatunek dramatyczny – początkowo uważany za gorszy. Komedia pisana była stylem niskim (stylizowanym na mowę potoczną, niestroniącym od kolokwializmów czy nawet wulgaryzmów). Ojcem komedii antycznej był Arystofanes.
- Tespis – ojciec teatru, jego właściwy twórca, wprowadził pierwszego aktora.
Zapamiętaj!
Fatum – inaczej przeznaczenie, los.
- Typowa dla epoki jest wiara w Fatum. Starożytni Grecy byli przekonani, że los każdego człowieka jest z góry określony, a on sam nie ma żadnego wpływu na bieg dziejących się w jego życiu wypadków. Nad ich przebiegiem czuwają mojry – boginie przeznaczenia. Kloto i Lachezis przędły nić ludzkiego życia, Atropos przecinała ją, gdy nadchodziła chwila śmierci.
- Losy rodziny Labdakidów to dowód na istnienie fatum, nieodwracalność decyzji losu, niemożność uniknięcia werdyktu Fatum.
Politeizm – wiara Greków była wiarą w wielu bogów. Uważano bogów za istoty podobne do ludzi – zazdrosne, kapryśne, kłótliwe, rywalizujące ze sobą. Bogowie wpływali na ludzki los, co odzwierciedla się w fabułach dzieł antycznych.
Tragizm – podstawowa kategoria tragedii greckiej. Polega na umiejscowieniu bohaterów w sytuacji konfliktu tragicznego, w starciu dwóch równorzędnych racji. Wybór którejkolwiek z nich przynosi w rezultacie klęskę, a nawet śmierć. Bohater zostaje zatem uwikłany w sytuację bez wyjścia. Każdy z wyborów, jakiego dokona, kończy się dla niego tragicznie. Sytuacja Antygony i Kreona jest klasycznym przykładem tragizmu.
Mitologia – to zbiór mitów, czyli podań opowiadających o powstaniu świata,życiu i śmierci, bogach i herosach. Ważna, bo wątki mitologiczne były kanwą tragedii greckich.
Pesymizm humanistów
Starożytność jest źródłem humanizmu – nauk, sztuk, w których człowiek jest w centrum zainteresowania. Z drugiej strony reprezentują bardzo pesymistyczną wizję postrzegania sytuacji człowieka – zależny od fatum, podległy bogom, tak naprawdę nie może stanowić o sobie. Może tylko być cnotliwym – wówczas ma szansę obronić się przed katastrofą.
Krótka wypowiedź pisemna na egzaminie
Napisz tekst zaproszenia na spektakl teatralny w teatrze Ateneum w Warszawie. Czy wiesz, co znaczy Ateneum?
Zaproszenie
Serdecznie zapraszamy Panią Annę Wolską.
na uroczysty spektakl Sofoklesa pt. „Antygona”, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza, który odbędzie się w Warszawie w teatrze Ateneum (Powiśle ul. Dobra 67)
18 stycznia 2009 roku, o godzinie 18.
Spektakl uświetni gościnny występ Krystyny Jandy.
Będzie nam bardzo miło Gościć Panią.
Zespół aktorski teatru Ateneum
Czy ująłeś w swoim zaproszeniu:
- Adresata?
- Informacje – kiedy, gdzie, o której godzinie odbędzie się przedmiot zaproszenia?
- Kto zaprasza?
- Grzecznościowe zdanie?
Uwaga! Ateneum oznacza świątynię ku czci Ateny, w Atenach – działał tam klub uczonych i poetów.
Antygona – praca z tekstem
I
Źródłem tragedii oraz komedii był kult boga Dionizosa. W czasie Dionizjów, dorocznych uroczystości, chór recytował pieśni na cześć bóstwa. ( Śpiewający) wykonywali tańce przebrani w koźle skóry wielbicieli boga. Z chóru wyodrębniano pojedyncze kwestie. Powierzano je aktorom. Z czasem chór zaczął stanowić tło, komentarz do utworów o treści wziętej z mitów, poważnej, budzącej filozoficzną myśl o życiu i jego sprawach. Tak powstała „kozia pieśń”, czyli tragedia, podczas gdy komedia opowiadała w zabawny sposób o zwykłych, potocznych zdarzeniach.
J. Piechowski Symbol i mit w starożytnej Grecji
Pytania:
1. Za kogo przebierali się wielbiciele Dionizosa?
2. Co znaczyło słowo tragedia?
3. Czy to zdanie jest prawdziwe: Kult Dionizosa stał się źródłem tragedii – gatunku wysokiego, poważnego, komedia jako gatunek niski wywodzi się z innych obrzędów.
Odpowiedzi:
1. Za kozły (byli przebrani w koźle skóry).
2. Dokładnie: kozia pieśń
3. Nie – oba gatunki wywodzą się ze święta Dionizosa.
II
Wielka jest władza umarłych. Nikt od niej
Nie jest bezpieczny. Choćby się otoczył
Gromadą szpiegów i milionem straży
Oni dosięgną.
Czesław Miłosz W Warszawie
Pytanie:
ak rozumiesz nawiązanie do Antygony w wierszu W Warszawie Czesława Miłosza.
Odpowiedź:
Miłosz wypowiada się jako poeta, który słyszy płacz Antygony, co szuka swojego brata wśród ruin zbombardowanego miasta… i nie może odstąpić od roli poety-piewcy swoich czasów, płaczki żałobnej, choć pragnął tego. Być może i dokonałby tego, ale… „ten płacz Antygony” nigdy mu na to nie pozwoli. W 1949 roku Miłosz napisał poemat Antygona – w formie dialogu Antygony i Ismeny. Nawiązuje w nim do sytuacji powojennej Polski – i to jeszcze raz potwierdza ponad wiekową, ponadhistoryczną wartość sędziwej tragedii Sofoklesa.
Antygona – dłuższa wypowiedź pisemna na egzaminie
Młodzi bohaterowie muszą się buntować – w ten sposób walczą ze złem świata. Udowodnij rację tej wypowiedzi na przykładzie Antygony oraz innych znanych ci bohaterów literackich.
Notatka wstępna
- Gatunek pracy – to rozprawka, teza znajduje się w temacie, jego autorzy nie zakładają takiej możliwości, że nie zgodzisz się z przytoczoną tezą. Co jeśli masz inne zdanie? Nic – lepiej nie ryzykować na egzaminie… cel jest więc jasny – pokazać jak bunt młodych staje się słuszną walką ze złem świata.
- Należy wybrać przykłady bohaterów – jednego bohatera, a raczej bohaterkę, masz określonego z góry – to nasza Antygona. Jeśli chodzi o innych – można temat przenieść na rodzimy grunt. Młodzież polska wielokrotnie buntowała się przeciw złu w postaci przemocy zaborców lub okupantów. Dobrym przykładem są bohaterowie romantyczni.
- Przytocz argumenty – bunt tych bohaterów to walka o sprawiedliwość, protest przeciw złu.
Jak znaleźć punkty dodatkowe?
Zapamiętaj i przytocz cytat z poematu Czesława Miłosza pt. Antygona. Bohaterka mówi tam:
Dopóki żyję, będę wołać nie
Słyszysz Ismeno? Będę wołać nie!
Prawo Kreona! I zakaz Kreona!
Czymże jest Kreon kiedy ginie świat?
Te słowa możesz uczynić ładnym zakończeniem swojej pracy. Zacytuj i skomentuj na przykład tak:
„Nie” Antygony można uznać za credo młodych buntowników walczących ze złem świata. Być może dzięki temu, że są, że wciąż wołają „nie” – człowiek może ocalić najważniejsze wartości i nazywać się człowiekiem.
Zobacz:
Z jakiego mitu wywodzi się Antygona Sofoklesa? Na czym polega tragizm Antygony i Kreona?
Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem