Niestety, epika rycerska właściwie się w naszej literaturze nie rozwinęła. Jedyny przykład znajdujemy w Kronice Janka z Czarnkowa – jest to dość zawiła opowieść o losach rycerza Walgierza Wdałego (powieść o Walgierzu Udałym). Wdały, Udały, Walgierz, Walter, Walcerz – to różne wersje nazwiska tej samej osoby. Jego przygody zaiste mogłyby posłużyć za kanwę wieloodcinkowego serialu. Żył w dawnych, pogańskich jeszcze czasach. Rządził w Tyńcu, a w Wiślicy, po sąsiedzku, Wisław Piękny. Walgierz w romantyczny sposób zdobył swoją żonę – księżniczkę Helgundę. Była ona bowiem zakochana w innym rycerzu, lecz Walgierz zaczarował jej serce, pokonał rywala, namówił Helgundę do ucieczki (wpław przebyli Ren!) i osiedli w Tyńcu. Ale nie żyli „długo i szczęśliwie”. Oto Walgierz starł się z Wisławem, pokonał go i uwięził w swoim zamku, po czym udał się na dwuletnią wyprawę wojenną. Postąpił lekkomyślnie! Żona Helgunda uwolniła pięknego Wisława i czmychnęli razem do Wiślicy. Za nimi – Walgierz. Znów uwierzył płaczącej Helgundzie, że porwano ją siłą, wpadł w zasadzkę i został srogo ukarany. Wisław Piękny przykuł go do ściany komnaty, w której oddawał się uciechom z Helgundą. Rycerz musiał cierpieć katusze, patrząc na fałszywą żonę, ale i to jeszcze nie koniec perypetii. Oto – Wisław miał siostrę. Szpetna, ale o gorącym sercu: zakochała się w Walgierzu i uwolniła go za obietnicę małżeństwa. Rycerz zabił Wisława i Helgundę – zdrajcy zostali ukarani. Niestety – ta historia nie zdarzyła się w Tyńcu. Prawdopodobnie jest to poemat niemiecki przeszczepiony na polski grunt, w części pierwszej wykazuje podobieństwa do historii Waltera o Silnej Dłoni.
Polski ideał rycerza średniowiecznego
Na to pytanie zna odpowiedź każdy harcerz. „Polegaj na mnie jak na Zawiszy” – tak brzmi hasło gwarantujące dotrzymanie obietnicy, honor, dyskrecję, odwagę i wierność w przyjaźni. Pochodzi od chluby rycerstwa polskiego – Zawiszy Czarnego z Grabowa. Żył na przełomie wieków XIV i XV. Wsławił się zwycięstwami na turniejach rycerskich, w bitwie pod Grunwaldem, także jako poseł króla Władysława Jagiełły. Zawisza Czarny – polski wzór cnót rycerskich, zginął w roku 1428, zabity przez Turków.
- Juliusz Słowacki stworzył dramat pt. Zawisza Czarny (niedokończony).
- Henryk Sienkiewicz wspomina Zawiszę w Krzyżakach.
- Stanisław Wyspiański umieszcza go w Weselu jako jedną z osób dramatu.
Zobacz:
Omów problematykę średniowiecznej literatury o charakterze świeckim
Przedstaw dwa główne średniowieczne cykle opowieści rycerskich
Przedstaw najważniejszych rycerzy literatury średniowiecznej
Odwołując się do zwrotu „polegać jak na Zawiszy”, zastanów się, na czym polegał etos rycerski?