Impresjonizm, np. wiersz Melodia mgieł nocnych Kazimierza Przerwy-Tetmajera – utwór jest zapisem subiektywnego wrażenia, próbuje uchwycić prawdę ulotnej chwili jako jedyny sposób opisania przez literaturę nieustannie zmieniającego się świata. Po impresjonistyczne opisy często sięgał Stefan Żeromski (m.in. w Ludziach bezdomnych).
Kolaż literacki – polega na budowaniu tekstu z fragmentów o różnym pochodzeniu (np. dokumentów i zwykłych rozmów, artykułów prasowych, ogłoszeń i reklam, podręczników i słowników, ale też innych utworów literackich).
- Jako pierwsi sięgnęli po nią awangardowi twórcy dwudziestolecia międzywojennego (zwłaszcza futuryści i Tadeusz Peiper);
- W Kartotece Tadeusz Różewicz, chcąc pokazać zanik świadomości i rozpad osobowości bohatera, ilustruje jego biografię niepowiązanymi ze sobą scenami, w których ważne łączy się z nieistotnym, wydarzenia fabularne z cytatami (np. z gazet), kolejne fragmenty okazują się stylizacją (i parodią) rozmaitych konwencji i gatunków.
- W utworach Mirona Białoszewskiego (zarówno poezji, jak i prozie) pojawiają się na zasadzie kolażu „cytaty z rzeczywistości”;
- Po technikę kolażu sięgał również Leopold Buczkowski.
Pejzaż romantyczny – wykorzystywany zarówno przez pisarzy, jak i malarzy romantyzmu
- obrazy Caspara Davida Friedricha, pejzaże angielskiego malarza Williama Turnera (Deszcz, para, szybkość);
- utwory literackie: Wawerley Waltera Scotta, Do M*** Na Alpach w Splügen, Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Hymn o zachodzie słońca na morzu Juliusza Słowackiego – sugestywny nastrój osiągnięty za pomocą rozmaitych środków poetyckich (epitetów, metafor, synestezji, instrumentacji głoskowej itp.).
Plastyczność („malarskość”) opisów literackich:
- Pan Tadeusz Mickiewicza – mistrzowskie opisy przyrody;
- powieści Henryka Sienkiewicza – plastyczne opisy scen batalistycznych.
Zobacz:
Jak znaleźć i wskazać w lekturach młodopolskich impresjonizm?
Omów impresjonizm jako nurt w malarstwie i przedstaw jego wpływ na literaturę polską.