TEST
Romantyzm z Europie rozpoczyna się:
w latach 70. XVIII wieku
na początku XVIII wieku
w latach 20. XIX wieku
1. Odpowiedź a)
Komentarz
Romantyzm w Europie rozpoczyna się w latach 70. XVIII wieku. Wtedy to ukazują się Pieśni Osjana Jamesa Macphersona w Anglii, a w Niemczech Goethe publikuje w 1774 Cierpienia młodego Wertera, sztandarowe dzieło literatury preromantycznej. W Polsce romantyzm rozpoczyna się nieco później, bo w latach 20. XIX wieku, a za jego początek uznaje się pierwsze wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza.
2. Słowo romantyzm wywodzi się od:
a. łacińskiego słowa romanus, które oznacza rzymski, romański
b. języków ludów romańskich, które dokonały ekspansji na tereny starożytnego Rzymu
c. od słowa romanca – pieśni, podań i legend ludów romańskich
2. Odpowiedź a)
Komentarz
Słowo romanus, które dało początek nazwie romantyzm, nie oznacza wcale, wbrew swej etymologii, rzymskiego spokoju i umiarkowania. Wręcz przeciwnie. Nazwą tą zwykło się określać ludy, które podbiły dawne ziemie starożytnego Rzymu. A z kultury tych plemion wywodzi się słowo romanca oznaczające podania i legendy przekazywane ustnie, zwykle w formie pieśni. Romance opiewały bohaterskie czyny legendarnych przodków. W znaczeniu tego słowa zawiera się również romantyczna fascynacja folklorem i dawnymi epokami.
3. Romantyczna fascynacja ludowością odzwierciedla się poprzez:
a. stylizowanie utworów na modłę wiejską
b. wprowadzenie gwary do języka utworów
c. zainteresowanie folklorem i wprowadzenie do literatury elementów nawiązujących do folkloru.
3. Odpowiedź c)
Komentarz
Romantyczna fascynacja ludowością odbija się przede wszystkim poprzez szeroko zakrojone zainteresowanie folklorem i wprowadzenie do literatury motywów z podań i legend ludowych. Ale romantyczne zainteresowanie folklorem odnosi nie tylko do estetyki, ale również do szeroko pojętej moralności. Wzorem Jeana Jacques’a Rousseau i filozofów niemieckich romantycy wierzyli w moralną czystość i nieskalaną cywilizacyjnie uczuciowość wiejskiego ludu.
4. Sensualizm to pogląd, który mówi, że:
a. ludzkie zmysły odgrywają rolę nadrzędną w procesie poznawania świata
b. wszystko, co istnieje, ma sens
c.literatura ma być budowana tak, by można ją było odbierać wszystkimi zmysłami
4. Odpowiedź a)
Komentarz
Sensualizm to przeciwstawienie racjonalizmu. O ile racjonaliści twierdzili, że wszelkie poznanie jest możliwe jedynie za sprawą ratio, czyli analitycznego umysłu, o tyle sensualiści przed poznaniem rozumowym stawiają zmysły. Ta sprzeczność to oś sporu między romantykami a klasykami – pierwsi z nich to reprezentanci sensualizmu, drudzy to przedstawiciele radykalnego racjonalizmu (szkiełko i oko).
5. Lord Byron, od którego nazwiska wziął nazwę termin bajronizm, to wyznawca zasady, iż:
a. twórczość jest integralną częścią życia
b. należy ściśle rozgraniczyć twórczość od życia
c. sztuka daje wgląd w życie wewnętrzne artysty
5. Odpowiedź a)
Komentarz
Lord George Byron to jeden z pierwszych poetów przeklętych, który swe życie uczynił częścią swej sztuki. Był wyznawcą zasady, iż życie poety winno się stać integralną częścią jego twórczości. Byron lubił szokować zarówno w życiu, jak i na kartach swoich skandalizujących dzieł literackich. W jego życiorysie, jakże zbliżonym do życiorysu jego postaci literackich, nie zabrakło wątków biseksualnych i kazirodczego romansu, intensywnych doświadczeń z narkotykami i ucieczek przed wierzycielami jak również skandali i udziału w egzotycznych wojnach.
6. Bajronizm to inaczej nazwa określająca:
a. życie i twórczość angielskiego pisarza i poety lorda Byrona
b. upodobanie do radykalnego indywidualizmu ocierającego się o szaleństwo lub nierzadko przekraczającego jego granice
c.twórczość wczesnego romantyzmu
6. Odpowiedź b)
Komentarz
Bajronizm to termin ukuty na określenie pewnej skrajnej formy indywidualizmu nierzadko ocierającej się o szaleństwo. Bajronizm zwykle łączy się z pogardą dla mieszczańskiego świata, umiłowaniem wolności jednostki, z której wypływa skłonność do skandalizowania. Bajronista przekracza utarte granice, zarówno w sferze obyczajowej, jak i mentalnej. Jest to pojęcie dość szerokie, bo obejmuje zarówno szalone podróże Konrada jak i podstępne metody samotnej walki Konrada Wallenroda.
7. Romantyczna fascynacja Wschodem nosi nazwę:
a. orientalizmu
b. egzotyki
c. folklorystyki
7. Odpowiedź a.
Komentarz
Romantyczna fascynacja Wschodem, czyli Orientem, to, oczywiście, orientalizm. Wyraża się on we wschodniej scenerii i w motywach, w jakie obfitują utwory romantyczne: palące słońce, dziwne obyczaje, wielobarwne tkaniny, zapachy kadzideł i opium unoszące się w rozgrzanym powietrzu. Orient fascynował pisarzy nie tylko z racji uprawianego zawodu. Również prywatnie wielu spośród nich ruszyło na Wschód, by czar wschodniej egzotyki odczuć na własnej skórze (Byron, Mickiewicz, Słowacki).
8. Romantycy chętnie powracali do czasów minionych, a ich ulubioną epoką stał się:
a. antyk
b. gotyk
c. średniowiecze
8. Odpowiedź c.
Komentarz
Romantycy szczególnie upodobali sobie wieki średnie. W swoich utworach chętnie użyczali miejsca opisom średniowiecznych, mrocznych zamków i doborowego rycerstwa. To właśnie ten czynnik zadecydował o popularności Szekspira – średniowieczna sceneria jego dramatów rozpaliła w romantykach zainteresowanie dla dramaturga i sprawiła, że zapomniany, w romantyzmie został odkryty na nowo. Uwaga: w tym pytaniu nie należy mylić gotyku ze średniowieczem! Gotyk to jeden z charakterystycznych dla średniowiecza prądów w sztuce.
9. Frenezja romantyczna to:
a. cecha stylu romantycznego polegająca na szkicowym przedstawianiu rzeczywistości
b. upodobanie do motywów fantastycznych, nadprzyrodzonych
c. gatunek literacki charakteryzujący się upodobaniem do poetyki grozy
9. Odpowiedź b.
Komentarz
Frenezja romantyczna to inaczej upodobanie do motywów fantastycznych i nadprzyrodzonych, często związanych z odległymi epokami. Jest ona bezpośrednio związana z powieścią gotycką czy powieścią grozy, której ulubioną scenerią są właśnie opuszczone zamczyska, noc w świetle księżyca, blade dziewice i błąkające się duchy szaleńców i byłych naukowców. Typowym przykładem tego typu literatury jest Frankenstein Mary Shelley.
10. W romantyzmie najbardziej ceniony jest:
a. lud
b. Bóg
c. wybitna jednostka
10. Odpowiedź c.
Komentarz
W romantyzmie szczególną czcią cieszy się wybitna jednostka, postać wybijająca się ponad przeciętność. Przeważnie ten typ ludzi niezwykłych utożsamiano z artystami bądź poetami. Na tym właśnie tle zrodziło się pojęcie romantycznego indywidualizmu. Romantyczny indywidualista płaci za swą wyjątkowość wysoką cenę. Jest to postać tragiczna, odrzucona przez ludzi, skazana na samotność, alienację, co nierzadko doprowadza ją na skraj szaleństwa albo nawet samobójczej śmierci.
11. Dla romantyków tragizm to:
a. konflikt między racjami jednostki i przeznaczenia
b. walka interesu i moralności
c. odwieczna zasada świata
11. Odpowiedź c.
Komentarz
W odróżnieniu od antyku i tragedii szekspirowskiej romantyczny tragizm spełnia się jako niezależna od ludzkiej woli zasada świata. Wybitna jednostka skazana jest na tragiczną sprzeczność między swymi dążeniami a możliwościami ich spełnienia się, gdyż tak zbudowany jest świat. W romantyczny tragizm nieuchronnie wpisana jest więc klęska jednostki, która nie jest w stanie sama zwyciężyć ze światem, podobnie jak nie jest w stanie podzielić się swym nieszczęściem z innymi, co nieuchronnie prowadzi ją do zguby.
12. Prometeizm to postawa charakterystyczna dla losów:
a. bohatera bajronicznego
b. polskiego bohatera romantycznego
c. bohatera werterycznego
12. Odpowiedź b.
Komentarz
Prometeizm to postawa charakterystyczna dla polskiego bohatera romantycznego. Jak pamiętacie, Prometeusz był tytanem, który wykradł bogom ogień i za to Zeus ukarał go, skazując na wieczne męki, przykuwając do skał Kaukazu. Tak więc prometeizm to postawa, w której jednostka poświęca swój interes, a często nawet życie, dla dobra innych. W romantyzmie była to zawsze jednostka wybitna: wódz, przywódca narodu.
13. Bohater romantyczny to przede wszystkim:
a. nieszczęśliwy kochanek
b. indywidualista wiecznie skłócony ze światem
c. spiskowiec
13. Odpowiedź b.
Komentarz
Właściwie każda z tych cech jest cechą bohatera romantycznego. Jest on zarówno kochankiem, artystą, jak i spiskowcem. Jednak cechą przewodnią wszystkich tych odsłon romantycznego bohatera stanowi to, iż jest postacią wybitną, indywidualistą skłóconym ze światem. Taka konstrukcja bohatera romantycznego to wielki wkład romantyków wniesiony w historię literatury. Ten specyficzny typ postaci literackiej będzie punktem odniesienia dla twórców późniejszych epok.
14. Kluczem do psychologii bohatera werterycznego jest pojęcie:
a. Sturm und Drang
b. dekadencja
c. Weltschmerz
14. Odpowiedź c.
Komentarz
Bohater werterowski to postać, do której psychologii kluczem stało się pojęcie Weltschmerz, czyli ból istnienia. Weltschmerz to poczucie zupełnego wyobcowania i niemożności porozumienia się ze światem. Jest to stan depresyjny, który objawia się niemożnością podjęcia decyzji i brakiem jakiegokolwiek działania. Stąd nieustanny konflikt między racjami bohatera i otaczającego go świata. Pierwowzorem dla tego typu postaci był Werter, bohater utworu Johanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera.
15. Kluczem do zrozumienia postawy bajronicznej jest pojęcie:
a. romantyzmu
b. orientalizmu
c. bajronizmu
15. Odpowiedź c.
Komentarz
Aby zrozumieć, co to jest postać bajroniczna, niezbędne jest rozumienie pojęcia bajronizmu, czyli skrajnie posuniętego indywidualizmu, które prowadzi do totalnego wyobcowania i niemożności porozumienia się ze światem. Bohater bajroniczny, podobnie jak werteryczny, pozostaje w konflikcie sumienia z otaczającym go światem. Ta sprzeczność jednak zarazem wyzwala go. Przekraczając kolejne granice, bohater bajroniczny coraz bardziej wyobcowuje się ze świata, do tego stopnia, że zupełnie traci z nim kontakt i popada w szaleństwo.
16. Cechą konstytutywną polskiego bohatera romantycznego jest:
a. walka patriotyczna
b. przemiana
c. samobójcza śmierć
16. Odpowiedź b.
Komentarz
Kluczem do psychologii polskiego bohatera romantycznego jest przemiana wewnętrzna bohatera. W odróżnieniu od zagranicznego bohatera romantycznego (werteryzm, bajronizm), bohater romantyczny w Polsce nie poświęca całości swego życia ukochanej kobiecie. Niespełniona miłość, oczywiście, pojawia się gdzieś na początku jego życia, jednak wkrótce potem zostaje ona zastąpiona przez miłość do ojczyzny. Romantyczny kochanek przemienia się w bojownika o wolność, czemu często towarzyszy zmiana imienia (Gustaw-Konrad).
17. Wyraz profeta to po grecku:
a. wizja
b. objawienie
c. prorok
17. Odpowiedź c.
Komentarz
Profeta po grecku znaczy prorok. Kolejną cechą literatury romantycznej jest właśnie jej profetyczny charakter. Nie oznacza to jednak, że wszyscy pisarze romantyczni przepowiadali przyszłość. Nazwa odnosi się raczej do charakteru tej literatury: wizyjnej, przepełnionej mistycznymi wizjami, odkrywającej niedostępne dotąd znaczenia. Takimi są Widzenie księdza Piotra czy Wielka Improwizacja z III części Dziadów. Literatura profetyczna w swej istocie nawiązuje do objawień biblijnych proroków, a szczególności do Apokalipsy św. Jana, której mistyczne wizje są pierwowzorem dla tego typu twórczości.
18. System filozoficzny stworzony przez Hegla to filozofia:
a. analityczna
b. metafizyczna
c. dialektyczna
18. Odpowiedź c.
Komentarz
System filozoficzny stworzony przez Hegla opiera się na dialektyce. Odwołując się do zasad logiki, Hegel odkrył, iż każdemu twierdzeniu (tezie) odpowiada jego zaprzeczenie (antyteza) i dopiero z zestawienia tych dwóch przeciwstawnych twierdzeń wyłania się twierdzenie prawdziwe (synteza), które według Hegla jest zasadą wszelkiego rozwoju i postępu. Ponadto system filozoficzny Hegla charakteryzuje skłonność do myślenia historiozoficznego. Podzielił on losy świata zgodnie z kolejnymi emanacjami “ducha świata”, który rozwija się, dążąc do doskonałości.
19. Autorem idei polskiego mesjanizmu narodowego jest:
a. Józef Hoene-Wroński
b. Adam Mickiewicz
c. Adam Naruszewicz
19. Odpowiedź a.
Komentarz
Autorem tej specyficznie polskiej idei historiozoficznej jest filozof emigracyjny Józef Hoene-Wroński. Myśl tę jednak na wielką skalę rozpropagował dopiero Adam Mickiewicz, między innymi w III części Dziadów i w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. W myśl tej idei Polska ma do spełnienia bardzo ważne zadanie w dziejach świata: tak jak Chrystus, który wziął na siebie winy wszystkich ludzi i umarł za nich na krzyżu, tak (w przekonaniu Hoene-Wrońskiego i Mickiewicza) Polska dla odkupienia grzechów świata ma cierpieć męki, by potem jak Chrystus zmartwychwstać i poprowadzić świat ku moralnej odnowie. Idea ta miała tłumaczyć wieloletni brak niepodległości Polski i stanowić otuchę dla uciskanego narodu.
20. Druga część Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego oparta jest na idei:
a. mesjanizmu narodowego
b. historiozofii
c. prowidencjalizmu
20. Odpowiedź c.
Komentarz
Druga część Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego zbudowana jest wokół idei prowidencjalizmu. Ten filozoficzny pogląd mówi, że wszystko, co się dzieje w świecie, jest realizacją jakiegoś z góry przez Boga założonego planu. Z takiej perspektywy wszelkie wydarzenia, zarówno te historyczne, jak i te dotyczące życia poszczególnych jednostek, są jedynie etapami owego misternie skonstruowanego planu. Oznacza to, iż wszystko, co się wydarza, nawet jeśli jest nam niemiłe bądź wręcz nieludzkie, nosi w sobie głęboko ukryty sens, którego ludzki umysł nie jest po prostu w stanie przejrzeć.
Zobacz:
Jakie pojęcia i hasła uznasz za najbardziej charakterystyczne dla epoki romantyzmu?