Posts From Zbyszek
Baryłeczka Jest rok 1870, trwa wojna francusko-pruska. Grupa mieszkańców zajętego przez Niemców Ruen podróżuje do Havru. W dyliżansie zebrała się miejscowa elita: bogaci kupcy z żonami, zakonnice, dystyngowane hrabiny. Pech chciał, że w dostojnym towarzystwie znalazła się również kobieta lekkich obyczajów, Elżbieta Rousset. Dla nikogo z Ruen nie jest tajemnicą, czym trudni się ta śliczna, krągła dziewczyna zwana Baryłeczką. Nic więc dziwnego, że towarzysze podróży nie odzywają się do niej. Do czasu. Podróż trwa
Doktryny filozoficzne najoryginalniejsze i najbardziej typowe dla tego okresu były dziełem: Johanna Gottlieba Fichtego, Georga Wilhelma Hegla, Friedricha Schellinga, Józefa Marii Hoene-Wrońskiego, Augusta Cieszkowskiego, Sørena Kierkegaarda. Johann Gottlieb Fichte (1762-1814) Był pierwszym idealistycznym filozofem XIX w. Uznał, że wszystko, co poznajemy, zawiera pierwiastek myślowy. Oznacza to, że myśl jest w bycie. Jednakże z bezdusznego bytu nie może powstać myśl. Tam, gdzie istnieje rzeczywistość, musi istnieć czyn, który ją stworzył. Ponieważ nie ma czynu
Filozofia epoki romantyzmu O światopoglądzie każdej epoki decyduje wiele czynników. Na pewno ma nań wpływ sytuacja społeczno-polityczna, ekonomia, ale też sztuka, w tym literatura, która go jednocześnie tworzy i sama jest przezeń kształtowana. Filozofowie szukający, podobnie jak artyści, odpowiedzi na pytanie o sens życia, dają teoretyczne podstawy prądom umysłowym. Główny problem, który usiłują rozwikłać, to tajemnica bytu – jak powstał człowiek i świat, w którym żyje. Jak go poznajemy i w jakim stopniu poznanie jest możliwe,
Postać Kasandry stała się w późniejszej kulturze synonimem przepowiedni, strasznych wydarzeń, katastrof, które się spełnią, choć nikt nie chce uwierzyć wieszczce, bo uznaje się ją za szaloną. Kasandra była córką Priama, królewną trojańską, siostrą Parysa. Otrzymała dar proroctwa, lecz nikt jej nie wierzył. Kasandra przepowiada nieszczęścia, które wynikną z porwania Heleny, przestrzega przed drewnianym koniem – daremnie. Podczas upadku Troi zgwałcona przez Ajaksa, zostaje niewolnicą Agamemnona, wraz z nim zamordowano ją w Mykenach. Jest
Nie będziemy obłudnie głosić, że lektura homeryckich heksametrów jest pasjonującym zajęciem współczesnego młodzieńca. Ale coś w tym jest, że przez tyle wieków dzieło w pewien sposób żyje, że wciąż jest ważne dla ludzkości. Być może dzieje się tak ze względu na: Humanistyczny wymiar przesłania epopei. Tak – badacze Iliady znajdują tam głównie wartości etyczne. Homer, owszem, chciał zapisać dzieje wojny sprzed stuleci, ale wojna ta staje się tłem rozważań moralnych, ukazania konfliktów
Skąd wziął się tak trwały w kulturze ludzkiej mit Arkadii? Kto go propagował? Arkadia jest mityczną krainą szczęśliwości – wiecznej wiosny, prostoty i miłosnych wzruszeń. Obraz takiej Arkadii stworzył Wergiliusz w swojej bukolicznej poezji – w Eklogach. Pierwowzorem krainy była Arkadia na środkowym Peloponezie – obszar biedny, zamieszkały przez pasterzy. W strofach Wergiliusza stała się jednak symbolem odwiecznych marzeń człowieka o mlekiem i miodem płynącej krainie spokoju, w której żyją ludzie w zgodzie z prawami natury. Myśl o Arkadii nie opuściła
Pod koniec XVI wieku Włochy utraciły pozycję dyktatora mody. Rolę tę przejął Paryż. Przemożne oddziaływanie mody francuskiej było możliwe dzięki dobrze rozwiniętemu przemysłowi tekstylnemu i odpowiedniej reklamie. Francuskie wzory promowano za pomocą rozsyłanych do różnych krajów małych manekinów, ubranych w równie małe modne części garderoby. Posługiwano się także żurnalami z kolorowymi rycinami. Moda damska Modzie francuskiej dość długo opierała się konserwatywna Hiszpania. Dopiero w drugiej połowie XVII wieku uległa wpływom Paryża. Do
Naprawdę był filozofem! Swoim natchnieniem uczynił trzy wielkie miłości: historię swojego narodu, góry i… kobiety. Adam Asnyk (1838-1897) Poeta i dziennikarz (w lwowskim Dzienniku Literackim, a potem w krakowskich dziennikach Reforma i Nowa Reforma) epoki pozytywizmu znany także pod pseudonimami El…y i Jan Stożek. Wychowany w tradycjach patriotycznych (ojciec był uczestnikiem powstania listopadowego) sam angażował się w sprawy społeczne i polityczne – walczył w powstaniu styczniowym, był m.in. członkiem Rady Miejskiej Krakowa oraz posłem w sejmie. Dużo podróżował (Francja, Włochy,
Koncepcje polityczne i społeczne Monteskiusz (1689-1755) uważany jest za ojca socjologii. Dokonał on rozróżnienia między prawidłowościami sterującymi życiem społeczeństw a prawami ustalonymi przez władze. Pierwsze z nich określił mianem socjologicznych i uznał, że są poznawalne naukowo, podobnie jak prawa fizyczne. Jednocześnie odrzucił pojmowanie historii jako rozumnego procesu mającego określony cel i stwierdził, że losy państw i społeczeństw są w pewnym stopniu przewidywalne i powtarzalne, i mogą być przedmiotem, jak na owe czasy wręcz przyrodniczych, badań naukowych. Zapamiętaj! Monteskiusz jest
Szeroko rozumiane pojęcie klasyczności przewija się przez całą prawie historię sztuki. Okres renesansu i obecnie przez nas omawianego klasycyzmu to czasy powszechnego nawrotu do założeń antycznych, zakrojonej na szeroką skalę realizacji ich wszechobecnej gloryfikacji, ale i w innych epokach znaleźć możemy wiele nawiązań do starożytności. Gdybyśmy natomiast za kryterium obecności klasycyzmu w sztuce przyjęli, nieco przewrotnie, także łamanie jego zasad i porządków – to moglibyśmy powiedzieć, że obecny jest on prawie zawsze. Artyści, szczególnie
Zawsze możesz o nim pisać Podróż do Grecji, Egiptu i Palestyny wywarła wielki wpływ na jego twórczość – wzbogaciła go wewnętrznie, wpłynęła inspirująco na dalszą twórczość. Owocem tej podróży jest np. poemat Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu. Gorzką ocenę Polaków przedstawił Słowacki w Grobie Agamemnona (który jest fragmentem Podróży…) oraz w melancholijnym poemacie Anhelli. Słowacki przez krótki czas należał do Koła Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. Odszedł z niego, ale duchowe przeżycia pozwoliły mu sformułować własny
Najważniejsze zabytki języka polskiego. Zacznij: Pierwsze nazwy polskie pojawiają się już w Dagome iudex (X w.), ważnym dokumencie państwowym, w którym Mieszko I oddaje się pod opiekę papieską. Koniecznie wymień Bullę gnieźnieńską (1136 r.), sporządzoną przez papieża Innocentego II – zawiera ona ponad 400 polskich nazw osobowych i miejscowych. Księga henrykowska (II poł. XIII w.) zawiera z kolei pierwsze zapisane polskie zdanie; jest to propozycja Czecha Boguchwała złożona żonie: daj,
Odprawa posłów greckich jako tragedia humanistyczna Zacznij: Dzieło Jana Kochanowskiego oparte jest na wzorcach antycznych, zarazem jednak ma aktualny, współczesny, a nawet polityczny charakter. Zostało napisane specjalnie na uroczystości weselne Jana Zamoyskiego i podczas jego przyjęcia weselnego zostało po raz pierwszy wystawione. Rozwiń: Tragedia podzielona jest według klasycznego układu na 5 epeisodionów 1 – Monolog Antenora, spór Antenora z Parysem, 2 – Monolog Heleny, rozmowa kobiety z Panią Starą, 3
Miłość metafizyczna i miłość flirtująca – zaprezentuj dwa oblicza miłości w literaturze barokowej. Zacznij: Oba typy miłości prezentowane są jako zupełnie inne. Miłość flirtująca ukazuje miłość jako zabawę, grę, rodzaj wesołej transakcji. Przedmiotem zainteresowania są uroda kobieca, zmysłowe uciechy, seks, narzekania na niestałość niewieścią. Miłość metafizyczna z kolei to uczucie bardziej duchowe – choć poeci nie stronią od zaskakujących i śmiałych metafor erotycznych. Rozwiń: Poezja metafizyczna ma charakter intelektualny. Szokuje
Czym charakteryzuje się powiastka filozoficzna? Zacznij: Powiastka filozoficzna to jeden z ważniejszych gatunków oświecenia, stworzony przez tę właśnie epokę. Oczywiście powiastka realizowała funkcje dydaktyczne, propagowała światopogląd autora i określoną filozofię. Zdobyła ogromną popularność, zwłaszcza we Francji, gdzie powstawały różne rodzaje powiastek – np. libertyńska i erotyczna. Rozwiń: Powiastka filozoficzna to niezbyt obszerny utwór pisany na ogół prozą, przypominający bajkę. To utwór dwuwarstwowy – wydarzenia i bohaterowie wskazują na głębsze przesłanie
Ignacy Krasicki – twórca gorzki czy śmieszny? Zacznij: Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło, pisał Ignacy Krasicki (Palinodia). Zaangażowany w próby wpłynięcia na postawy Polaków i kształtowanie ich światopoglądu, jak wielu innych twórców oświeceniowych, poniósł chyba klęskę. Obóz reformatorów miał wielu zwolenników, lecz obóz konserwatystów miał także duże znaczenie. Poeta doskonale zdawał sobie sprawę, że żyje w bardzo trudnych czasach, w których szereg działań ze względu na politykę i bieg dziejów
Ukaż model miłości romantycznej oraz polemikę z nim w wybranych tekstach epoki. Zacznij: Model miłości romantycznej w dużej mierze został ukształtowany przez Cierpienia młodego Wertera Goethego. To miłość, która nie ma szans na spełnienie ze względu na konwencje społeczne i przeszkody nie do pokonania. Miłość silna, przeżywana bardzo emocjonalnie – rozstanie z ukochaną kończy się próbą samobójczą lub okrutną zemstą na tych, którzy doprowadzili do upadku związku. Rozwiń: Na swoje
Cyprian Kamil Norwid – omów twórczość poety. Zacznij: Twórczość Cypriana Kamila Norwida przez jemu współczesnych była uważana za trudną, niezrozumiałą i dziwaczną. Tak naprawdę docenił jego dzieła dopiero Zenon Przesmycki (Miriam). Sam Norwid przewidywał (Klaskaniem mając obrzękłe prawice…), że zrozumie go dopiero „późny wnuk”. Rozwiń: Wydawać by się mogło, że Norwid nie ma nic wspólnego z romantyzmem i jest na wskroś współczesnym twórcą. Jego twórczość bardzo różniła się od typowych wzorców romantycznej poetyki.
Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej to powieść tendencyjna czy realistyczna? Zacznij: Zaznacz różnicę znaczeniową między terminami powieść realistyczna i powieść tendencyjna. Podkreśl, że powieść tendencyjna była formą charakterystyczną dla pierwszej fazy pozytywizmu polskiego, w miarę rozwoju prądu zaś znacznie popularniejsze stały się utwory typowo realistyczne. Rozwiń: Przedstaw realistyczne i tendencyjne cechy powieści: Dowody realizmu: wieloaspektowy, zróżnicowany obraz społeczeństwa; typowe dla realizmu kwestie techniczne – metoda millieu, narracja auktorialna; drobiazgowość topografii Korczyna
Zacznij: Parabola jest gatunkiem literatury moralistyczno-dydaktycznej, w której przedstawione wydarzenia są ważne nie przez swe cechy jednostkowe, lecz jako przykład uniwersalnych prawideł rządzących światem i ludźmi, postaw, zachowań. Obok warstwy dosłownej istnieje warstwa ukryta, czekająca na rozszyfrowanie. Rozwiń: Dżuma może być alegorią zła – symbolizować wojnę i system totalitarny czy szerzej każdą formę przemocy. Zło czeka w ukryciu, by w sprzyjającym momencie zaatakować. Jest stale obecne i stanowi zagrożenie, z
