Don Kichot Cervantesa Lektura w epoce Stop! To barok! XVII wiek. Przełom wieków XVI i XVII był dla Europy okresem naprawdę obfitującym w genialne dokonania. Przecież w tym samym czasie działał w Anglii Szekspir – gdyby wówczas przyznawano literacką Nagrodę Nobla, komisja miałaby twardy orzech do zgryzienia. Co ciekawe – Cervantes i Szekspir umarli w tym samym roku – 1616. Barok w Europie to czas wojen, śmierci, szalejących epidemii. W efekcie
Dawid Copperfield Lektura w epoce Epoka wiktoriańska. Tytuł Dzieje, przygody, doświadczenia i zapiski Dawida Copperfielda juniora rodem z Blunderstone (których nigdy ogłaszać drukiem nie zamierzał) – tak tytuł powieści brzmi dokładnie. Właściwie odpowiada na pytanie: czym jest książka Dickensa. Autor Karol Dickens, wielki realista angielski, autor znanej Opowieści wigilijnej. Gatunek Powieść realistyczna, ukształtowana w formę pamiętnika. Zawiera wątki autobiograficzne – Dawid Copperfield podobny jest do samego Karola Dickensa. Dawid Copperfield –
Ferdydurke Gombrowicz Lektura w epoce Stop! Jesteś w dwudziestoleciu międzywojennym! Ale fajne czasy! Pierwsze automobile (dla nas całkowicie retro!) z oszałamiającą prędkością 20 kilometrów na godzinę pokonują przestrzeń. Panie w krótkich fryzurach i śmiesznych kapelusikach paradują do kina! Jest już film – najpierw niemy, potem dźwiękowy i chociaż wciąż czarno-biały – to już prawdziwe kino. Telefony w powszechnym użyciu. Człowiek rozbił atom, lata samolotami! Prawdziwa rewolucja. Ale czy oznacza mądrość
Dziady cz. II Lektura w epoce Stop! Jesteś w romantyzmie! Świat duchów i wyobraźni wita! Racjonalistom nie będzie tu dobrze! Przygotuj się na zdarzenia niewyjaśniane za pomocą zdrowego rozumu, na spotkanie z postaciami z nierealnego świata. Romantycy pokochali cytat szekspirowski, który brzmi: „Widzę. Gdzie? Przed oczyma duszy mojej”. Chcieli pisać i pisali o tym, co zobaczyć można oczyma duszy, wyobraźni, fantazji. Z nauką to się zgadzać wcale nie musi. W
Ikar Iwaszkiewicza Lektura w epoce Stop! Jesteś w XX wieku, w czasach II wojny światowej. Tytuł Ikar. Autor nawiązuje do mitu ikaryjskiego i do słynnego obrazu Breughla pt. Upadek Ikara. Tak przenośnie nazywa głównego bohatera swojego opowiadania. Autor Jarosław Iwaszkiewicz – poeta i prozaik. Przed wojną należał do znanej grupy poetyckiej Skamander, pisał w duchu klasycznym. Wojnę przetrwał w Polsce, jego dwór – Stawisko – stało się schronieniem dla wielu artystów
Hymn do Nirwany Tetmajer Tytuł Nirwana (sanskr. nirwana – wygaśnięcie) to w filozofii Wschodu zanik pragnień i wyzwolenie się od kolejnych cierpień w życiu, osiągnięcie oświecenia. Ten stan wiecznej błogości jest równoznaczny z zanikiem ego. Tego stanu nie da się podobno racjonalnie wytłumaczyć ani zadowalająco oddać za pomocą słów. Osiągnięcie nirwany możliwe było na drodze praktyk medytacyjnych stworzonych przez Buddę. Za sprawą Artura Schopenhauera stan nirwany błędnie interpretowano jako roztopienie się jednostkowego istnienia w nicości.
Literatura dwudziestolecia Nowe tendencje w powieści Podróż w głąb psychiki ludzkiej – bodziec do wszelkich eksperymentów prozatorskich, których efektem będą narodziny powieści strumienia świadomości. Wielka proza Tomasza Manna – niemieckiego noblisty, autora dzieł takich jak Czarodziejska góra, Buddenbrookowie, Doktor Faustus (symbol, intelektualizm, uniwersalizm). Nurt sag rodzinnych popularnych w ówczesnej literaturze: Buddenbrookowie Tomasa Manna, Saga rodu Forsythe’ów Johna Galsworthy’ego, Rodzina Thibault Rogera Martin du Garda i inne. Szczegóły: W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta
Poezja modernistów Co jest ważne w poezji modernistów? Nastrój – pesymizm i dekadentyzm Zgodnie z duchem epoki w poezji modernistycznej dominuje pesymizm, poczucie dekadencji, schyłku wartości i raczej niechęć do życia. Łatwo trafić na wiersz przepełniony nastrojem smutku, bezradności i pesymizmu. Rodowód pesymizmu wywodzi się z filozofii Arthura Schopenhauera – filozofa działającego na przełomie wieków XVIII i XIX. Schopenhauer głosił kompletny bezsens ludzkiego istnienia, które, pozbawione jakiejkolwiek wartości, ma przysparzać
Literatura Młodej Polski Poezja młodopolska Jan Kasprowicz (1860-1926) – autor sonetów Z chałupy, Krzaku dzikiej róży, Hymnów Jeden z najważniejszych poetów epoki. Urodził się w rodzinie chłopskiej. Krzak dzikiej róży był przełomem modernistycznym w jego poezji. Hymny to największy poetycki wyraz buntu wobec Boga, apokaliptyczna wizja końca świata. W pierwszych latach XX wieku odsunął się od życia literackiego i zamieszkał w słynnej Harendzie, willi pod Zakopanem. Dorobek tego poety najłatwiej
Pozytywistyczne nowele Gloria victis Elizy Orzeszkowej To późna nowela Orzeszkowej, wydana dopiero w roku 1908. Tytuł oznacza „Chwała zwyciężonym”. Autorka składa w niej hołd powstańcom styczniowym. Co się dzieje? Tematem noweli jest epizod powstania styczniowego. Historia przyjaźni i śmierci dwóch młodych mężczyzn – powstańców z oddziału Traugutta. Przy jego boku walczyli między innymi Jagmin, bardzo waleczny i oddany ojczyźnie żołnierz, oraz Tarłowski, młody humanista, który choć był przeciwny rozlewowi krwi,
Rozważania o losach bohaterów mitu o Dedalu i Ikarze. Jestem przeciw Ikarowi Teza 1. Ikar był beznadziejnie bezmyślnym idealistą, który zmarnował zamysł ojca. Dedal leciał nisko, ale przynajmniej doleciał. Uwaga! Jest to teza kontrowersyjna i mniej popularna od tej, która głosi, że Ikar jest patronem i duszą przewodnią marzycieli, wynalazców i rozmaitych twórczych eksperymentatorów. Niemniej wolno Wam tak myśleć, należy tylko myśl elegancko i dyplomatycznie sformułować – i jako tezę zamieścić we wstępie. Nie wolno
W pozytywizmie dominuje proza. Chyba nigdy przedtem w polskiej literaturze proza nie była tak ważna i nie miała tak wybitnych osiągnięć. Podstawowym gatunkiem literackim została oczywiście powieść. Najpierw modna była powieść tendencyjna (np. Marta, Pan Graba Elizy Orzeszkowej), potem powieść realistyczna (np. Nad Niemnem). Powieść tendencyjna była skomponowana tak, by udowadniać założoną z góry tezę – np. konieczność kształcenia warstw niższych. Powieść realistyczna spełniała już inne założenia – ukazywała prawdę o ówczesnym świecie i o człowieku
Wystarczą dwa „punkty” literatury, by przywołać urok szlacheckiego dworu i zaścianka, typ polskiego szlachcica w tradycyjnym kontuszu, obyczaj szlachecki, sentyment do szlachty polskiej – i krytykę jej wad. Są to: Pan Tadeusz Adama Mickiewicza i komedie Aleksandra Fredry (np. Zemsta czy Śluby panieńskie). Oczywiście, zauważamy pewną idealizację szlacheckiego świata, bohaterowie, których poznaliśmy są bardziej sympatyczni niż negatywni, tym niemniej właśnie te dzieła stwarzają panoramę ówczesnej Polski. Pan Tadeusz – jest skarbnicą wiedzy o obyczajach, zbiorem
Scharakteryzuj twórczość Jana Andrzeja Morsztyna. Jan Andrzej Morsztyn jest czołowym reprezentantem dworskiej poezji barokowej. Jego poetycki dorobek określono mianem „błahej treści w wyszukanej formie”. Źródłem tej etykietki jest fakt, iż Morsztyn jako marinista skupił swe twórcze działania na poszukiwaniu nowych, kunsztownych, zaskakujących form wyrażenia treści. I tak, tematami jego utworów nie są problemy egzystencjalne ani prawdy filozoficzne. Bywają nimi: życie dworskie, płocha miłość, flirt, zmysły, „gra miłosna” – stąd też inne określenie Jana
Nazwa ta pasuje do renesansu polskiego, gdyż podobnie jak złoty wiek starożytności odrodzenie polskie obfitowało w wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki: zarówno na polu architektury, malarstwa, muzyki, jak i literatury. Warto zaznaczyć, że początek renesansu polskiego przypada na czasy panowania rodu Jagiellonów (początek epoki datuje się na rok 1450). Wraz z żoną króla Zygmunta Starego – Boną Sforzą (czyt. Sforcą) przybywa do Polski kultura Włoch. Wśród świty królowej znajdują się uczeni, muzycy, innowacje dotyczą
Cechy dramatu szekspirowskiego W dziedzinie rozwoju form dramatycznych zapisał się Szekspir jako twórca nowożytnego teatru. Wprowadził bowiem innowacje, odstępujące od zasad tragedii klasycznej. Cechy dramatu szekspirowskiego to: Złamanie klasycznej reguły trzech jedności. W Makbecie nie została zachowana jedność miejsca – akcja rozgrywa się w komnatach pałacowych, na leśnej polanie, polu bitwy. Nie zachodzi tu także jedność czasu. Akcja jest wielowątkowa: mamy do czynienia z tematem walki dobra ze złem, lecz także z politycznym (walka
1. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzycznych. Jest to fonetyczny proces, który zachodził jeszcze na gruncie języka prasłowiańskiego (jęz. prasłowiański to przodek języka polskiego, z niego wykształciły się języki słowiańskie). Palatelizacja oznacza zmiękczenie spółgłosek pod wpływem tzw. samogłosek przednich (e, ę, i, ü, ì). a spółgłoski tylnojęzyczne to „k, g, ch”. Ulegały one zmiękczeniu, gdy znajdowały się w sąsiedztwie samogłoski przedniej, czyli np. „e, ê, ę. Wówczas k przechodziło w „c, cz”; g dz”; ch „cz, sz”
Gall Anonim prezentuje wzór władcy chrześcijańskiego na przykładzie czynów i osoby króla Bolesława Krzywoustego. Warto zauważyć, że takim ideałem jest również opisywany przodek Krzywoustego – Bolesław Chrobry. Obaj królowie mają podobne cechy: Idealny władca to człowiek „sprawiedliwy i rycerski”. Jest to wielki i sławny mąż, który walczy z pogaństwem w imię wiary chrześcijańskiej. Innymi jego cechami są: „męstwo, moc, pobożność, mądrość”. Król powinien być „srogi”, lecz „sprawiedliwy, przebiegły i mądry” w walce. Za jego panowania w kraju panuje
Czym są cuda? To zjawiska, które nie wynikają z praw przyrody. Dar ich czynienia miał Jezus. Cuda Jezusa traktowane są jako znaki świadczące o mocy Boga. Nie da się metodą historyczną lub naukową udowodnić faktu występowania cudów – relacje ewangelistów na temat cudów różnią się, były przecież, jak cała Biblia, kształtowane przez dziesięciolecia tradycji ustnej. Cuda Chrystusa utrwalone przez Pismo Święte traktuje się obecnie jako wyraz Jego mocy i możliwość ingerencji w sprawy
Jezus Chrystus – najważniejsza osoba Nowego Testamentu. Jego dzieje są swoistym mitem religii chrześcijańskiej: kolejne w roku święta dotyczą Jego narodzin, męki i zmartwychwstania. Dla chrześcijan – Syn Boży, który stał się człowiekiem, twórca chrześcijaństwa, Mesjasz, nieuznany przez Żydów, dla wszystkich – postać historyczna (wspominana przez rzymskich kronikarzy) i zarazem jedna z absolutnie najmocniejszych w dziejach europejskiej kultury. Idea miłości bliźniego, pokory i wyrozumiałości głoszona przez Chrystusa należy do najważniejszych elementów kultury, Jego męka i śmierć