EPOKI
Jesteśmy w Polsce, w której właśnie stłumiono powstanie styczniowe. Co się zmienia? Pozytywizm to czas zerwania z romantycznym idealizmem. Klęska powstania i ogólnonarodowe rozczarowanie do pomysłu walki o niepodległość przynoszą efekt w postaci wielkich zmian w kulturze: romantyczna metafizyka ustępuje miejsca materializmowi i rzeczowości, wzniosłe idee i ubóstwienie jednostki – naukowemu planowaniu i służbie ogółowi. Pozytywizm zatem to epoka literatury społecznej i realistycznej; poezją zajmują się nieliczni. To także czas religijnej prawie wiary w naukę i biologicznego pojmowania rozwoju społecznego. A zarazem moment, w którym
Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu. Co ciekawe, już te najstarsze nowele poruszały problematykę mieszczańską, zajmowały się problemami obyczajowymi i przeważała w nich motywacja psychologiczna. Przez wieki pozostając w mniejszym lub większym zapomnieniu, nowożytną karierę gatunek ten robi w europejskiej literaturze realistycznej i naturalistycznej. W Polsce natomiast pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden z najważniejszych
Dziewiętnastowieczny realizm wpłynął przede wszystkim na gatunki fabularne. Wzorcowym spełnieniem założeń kierunku stała się powieść. Realizm stworzył klasyczny kanon tego gatunku. Inne popularne wówczas gatunki to opowiadanie, nowela, obrazek, felieton. Realiści wprowadzili do literatury narratora wszechwiedzącego, różne tematy i rozmaite odmiany języka; zachowania bohaterów uzasadniali zarówno czynnikami społecznymi, jak i psychologicznymi; preferowali kompozycję zamkniętą. Utwór realistyczny w tym drugim znaczeniu to taki, w którym: czas i miejsce akcji są prawdopodobne, typowe dla
Jednostka i społeczeństwo Relacje między wyróżniającą się jednostką a jej otoczeniem to temat często podejmowany przez realistów. Jednostkom wybitnym na kartach literatury realistycznej nie wiodło się najlepiej… Emma Bovary – wraz ze wzrostem potrzeb emocjonalnych dokonuje coraz częściej czynów, które spotykają się z potępieniem społecznym. Staje się obiektem plotek, jest wytykana palcami. Nawet samobójstwa dokonuje z lęku przed reakcją otoczenia na wieść o potwornych długach, które zaciągnęła, by zaspokoić swoje ekstrawaganckie
Wiek XVII był epoką wielkich twórców i wielkich dzieł. Różnie wyglądało to w różnych krajach, ze względu na uwarunkowania polityczne rodzaj władzy, nasilenie kontrreformacji, tradycje i tym podobne sprawy. Najważniejsze wydają się wydarzenia następujące. Kolebka baroku – Włochy Tu zrodzi się marinizm (inaczej konceptyzm) – wkrótce bardzo popularny w całej Europie. Określi i rozpowszechni typ poezji na wzór Marina – włoskiego poety. Także we Włoszech powstanie ważny epos barokowy – Jerozolima wyzwolona Torquato Tasso. Giambattista
Romantyzm charakterystyka epoki Granica czasowe W Europie Początek – 1789 rok: Wielka Rewolucja Francuska. Koniec – 1848 rok: Wiosna Ludów – umowna data końca romantyzmu europejskiego, choć już w latach 30. pojawia się w literaturze realizm. W Polsce 1818 (lub 1822) – 1863 Początek teoretyczny 1818 rok: wydanie przez Kazimierza Brodzińskiego rozprawy O klasyczności i romantyczności. Początek faktyczny 1822 rok: Adam Mickiewicz wydaje swój pierwszy tomik wierszy, Ballady i romanse.
Szlachta – co to znaczy? Szlachta wzięła się z rycerstwa. Pamiętamy, że w średniowieczu najwyższą świecką klasę społeczną stanowili rycerze, którzy posiadali swój herb, zawołanie, byli na rycerzy pasowani i swoje rycerstwo dziedziczyli po ojcu. Rycerzem mógł być tylko syn rycerski, chyba że jakiś człowiek wielce się zasłużył, np. w walce, i otrzymał w nagrodę rycerstwo od władcy (był nobilitowany). Z tychże rycerzy zaczęła się u schyłku średniowiecza wyodrębniać szlachta – stan społeczny, grupa ludzi podobnych do siebie,
Co charakteryzuje literaturę wieków średnich? Dydaktyczność Celem utworów było w większości wypadków pouczenie odbiorcy, wskazanie mu, jak ma żyć, by otrzymać nagrodę w postaci zbawienia. Wiąże się z tym parenetyczny charakter literatury średniowiecznej, która pokazywała konkretne wzorce osobowe, związane z pełnieniem określonych funkcji społecznych. Najważniejsze z nich to: rycerz doskonały, dobry władca, święty. Rękopiśmiennictwo Druk w Europie został wprowadzony przez Jana Gutenberga dopiero po 1450 r. Wcześniej książki, bardzo rzadkie
Świat między wojnami Daty graniczne: 1918-1939 11 października 1918 r. we francuskim Compiègne podpisano zawieszenie broni między aliantami a Niemcami. Było to zakończenie I wojny światowej. Finał epoki – rok 1939 zakończył burzliwe dwudziestolecie. . Hasła epoki Zobaczyć świat inaczej! Odrzucić naśladownictwo, odtwarzanie – tworzyć świat od nowa, po swojemu układać i komponować jego elementy! Niech atelier artysty będzie swoistym laboratorium, a twórca kreatorem! Nie ma jednego wzorca piękna – dzieła obłąkanych,
Twórcy i dzieła romantyzmu Niemcy Tworzy je 38 państw, które wchodzą w skład Związku Niemieckiego. W I połowie XIX w. będą miały miejsce pierwsze ruchy zjednoczeniowe. Johann Wolfgang Goethe Prekursor europejskiego romantyzmu, uznawany jest także za wielkiego twórcę oświecenia – żył w latach 1749-1832. Wszechstronnie wykształcony. Nie tylko pisarz, lecz także autorytet – uczony, prawnik, przyrodnik, odkrywca kości międzyszczękowej u człowieka. O swojej, olbrzymiej zresztą, twórczości Goethe napisał: „Wszystkie znane moje utwory są tylko ułomkami
Nurty artystyczne modernizmu Impresjonizm Kierunek w sztuce, który wziął swą nazwę od słynnego płótna Moneta Impression Soleil levant (tzn. Impresja – wschód słońca). Impresjoniści, zwani również malarzami światła, zwracali szczególną uwagę na utrwalenie w obrazie ulotnego wrażenia, jaki wywarła na nich przelotna chwila. Stąd podporządkowanie przedstawionego świata nastrojowości i liryczności. Impresjoniści malują świat taki, jaki widzą w danej chwili, tworzą zamazane kontury, wprowadzają odważne barwy. W impresjonistycznym malarstwie jasne, pastelowe kolory dominują
Najważniejsze wydarzenie: Polska niepodległym krajem!!! 11 XI 1918 – odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli. Atmosfera w odzyskanej ojczyźnie Entuzjazm. Radość z odzyskanej wolności. Entuzjazm i optymizm młodych, upojenie życiem – oto charakterystyka środowisk artystycznych początków dwudziestolecia. Poeci, pisarze odrzucili wielkie narodowe tematy, zapragnęli pisać nareszcie o pięknie, wiośnie, miłości… Wybuch energii twórczej. Nawet prowokacyjne i demonstracyjne zerwanie z tematami narodowymi i wyzwoleńczymi. Już są niepotrzebne! „Ojczyzna moja wolna, wolna, więc zrzucam z ramion płaszcz Konrada” – oznajmia
Pozytywizm to jeden z głównych nurtów filozofii XIX i XX wieku, nawiązujący do niektórych wątków oświeceniowych systemów filozoficznych. Tylko w Polsce nazywa się tak epokę literacką. W połowie XIX wieku terminy „filozofia pozytywna”, „pozytywizm” stały się popularne za sprawą dzieła francuskiego filozofa i socjologa Augusta Comte’a – sześciotomowego Kursu filozofii pozytywnej. Autor wskazywał w nim na konieczność zreformowania życia społecznego tak, aby zapanowały w nim ład, harmonia i aby służyło postępowi. Wierzył, że w osiągnięciu szczęścia pomoże ludzkości
Barok w Polsce Renesans zwano wiekiem złotym. Barok to wiek srebrny. Polska nadal jest potężnym mocarstwem w Europie, ale powoli traci swą rangę. Wszystko przez sarmatyzm – symbol wolności i zarazem polskie przekleństwo. Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To
Co jest ważne? Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – i w dziedzinie historii jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Chce zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzyć w cywilizację, chce używać rozumu, ale i korzystać z rozrywek. Główny nurt –
Epoka modernizmu, ma niezwykłe znaczenie dla kształtu całej dwudziestowiecznej kultury. Jeżeli już musimy ująć ją w szkolne ramy czasowe, to w Europie jako jej początek najlepiej wskazać lata sześćdziesiąte XIX wieku, kiedy to we Francji działa Charles Baudelaire (jego Kwiaty zła wydane zostały w roku 1857), a jako koniec – początek wieku XX, ewentualnie wybuch I wojny światowej. W Polsce natomiast zamkniemy ją w ramy między rokiem 1890 a 1905 i rewolucją w zaborze rosyjskim, jak chcą jedni, lub rokiem
Realizm w Europie, pozytywizm w Polsce Niezwykle ważne dla literatury i innych gałęzi sztuki pojęcie realizmu zaczęło swoją karierę na początku XIX wieku, a ściślej w jego latach dwudziestych, we Francji. Początkowo stanowiło główny postulat przedstawicieli prądu literackiego określanego takim właśnie mianem, by później nieco zmienić swe znaczenie. Swoje główne zadanie dziewiętnastowieczni realiści widzieli w ścisłym odwzorowywaniu rzeczywistości. Pisarz realista miał opisywać świat dokładnie takim, jaki jest, malarz realista – malować obrazy odwzorowujące przedstawiane przedmioty. Szczytowym
Stali się czymś na wzór znajomych, symboli, uosobień, do których ciągle powracamy. Są może dziwaczni, niezwykli, czasem nie wiadomo, czy żywi, czy martwi – ale na pewno nie są nudni. Romantyzm stworzył między innymi kilka niezapomnianych sylwetek kobiecych. Grażyna Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Mickiewicza jest żoną nowogródzkiego księcia Litawora, litewską władczynią, która pod nieobecność męża przywdziewa jego zbroję i staje do walki przeciw Krzyżakom. To kobieta rycerz. Dumna i odważna
Adam Mickiewicz Pierwszy wieszcz polskiego romantyzmu, dziś symbolizujący epokę, posągowy, podręcznikowy – przechodził różne przemiany ideowe i ma wcale barwną biografię. Jak w każdym życiu rozczarowania i rozpacz splatały się tu z sukcesami, a ponieważ był to talent pierwszej wody, zyskała nasza narodowa literatura. Kiedy studiował w Wilnie, nie był jeszcze takim absolutnym romantykiem. Wielbił Woltera, był filomatą, więc wielbicielem wiedzy (bardzo to przypomina oświecenie, czyż nie?), pisał w duchu klasycznym. Dopiero wyjazd do Kowna, cios samotności,
Wszyscy jesteśmy członkami społeczeństwa, a kształt tego społeczeństwa i związanych z nim instytucji publicznych znacząco wpływa na nasze życie. Podobnie, choć pewno w węższym zakresie, działo się i wcześniej, tyle że dla wielu Polaków wcale nie było to oczywiste i stanowiło przyczynę wielu kontrowersji. Szczególnie wyraziste było to w okresie oświecenia. Twórcy tej epoki w Polsce bardzo intensywnie włączyli się w dzieło reformowania państwa, starając się wskazywać zarówno przyczyny grożącej krajowi utraty niepodległości,
