SID To się przyda do matury
Makbet Autor William Szekspir (1546-1616), najwybitniejszy przedstawiciel teatru epoki elżbietańskiej i jeden z największych, najbardziej liczących się dramaturgów wszech czasów. Był związany z trupą Słudzy Lorda Szambelana i teatrem The Globe. W Anglii uważany jest za jednego z największych poetów epoki – jest autorem ponad stu sonetów i pięciu poematów. Świadomie łamał zasady dramatu antycznego, np. naruszając zasadę decorum, mieszając liryzm z wisielczym humorem, wprowadzając postacie fantastyczne i bohaterów niskiego
Reformacja Wielki nurt przemian w chrześcijaństwie będący swoistym ukoronowaniem średniowiecznych prób reformy Kościoła. W tym wypadku nie chodziło już jednak o reformę w ramach istniejącej instytucji, lecz raczej o stworzenie nowych, alternatywnych wobec tradycyjnego rozumienia wiary i organizacji kościelnej. Wyrosłe ze sprzeciwu wobec średniowiecznych patologii życia kościelnego (symonia, nepotyzm, handel odpustami, bogactwo kleru itp.) ruchy odnowy zyskały szybko wymiar totalny i stały się religiami popularnymi w całej Europie (a potem
Jan Kochanowski Życie Urodził się w 1530 roku w Sycynie, w typowej dla tego czasu rodzinie szlacheckiej. Jego życiorys jest wzorcową biografią człowieka renesansu. Kochanowski studiował od czternastego roku życia przez lat piętnaście – najpierw w Krakowie, potem we Włoszech: w Bolonii i Padwie. Zarówno do studiów, jak i podróży, dzięki którym poznał sporą część Europy, potrzebował wsparcia mecenasów – zachowały się listy, w których poeta prosi np. księcia pruskiego o – jak byśmy to dzisiaj powiedzieli – sponsoring.
Czy warto uczyć się cytatów z lektur na pamięć? Oczywiście, że warto! Często zapamiętanie krótkiego cytatu pozwala przypomnieć sobie treść utworu lub jego najważniejszą myśl. Dlatego na przykład przed maturą łatwiej powtórzyć cytaty, niż kuć na pamięć streszczenia. Cytat literacki może także funkcjonować poza tekstem. Wtedy zwykle dotyczy treści ogólniejszych, pozwala wyrazić zdanie autora na jakiś temat. Przytoczenia – opatrzone komentarzem: „skomentuj podany cytat” albo „udowodnij podane twierdzenie” – często pojawiają
Oto sześć złotych porad przed egzaminem pisemnym: Jeśli w temacie pracy pojawia się termin – zawsze objaśnij jego znaczenie. Jeśli w temacie występuje słowo obraz, wizja, portret – zawsze zestaw cechy pojęcia, którego dotyczą. Jeśli nie wiesz, jak zacząć – usytuuj lekturę w czasie i epoce lub przytoczoną scenę w utworze (choć to trochę banalny pomysł). Praca powinna być trójdzielna – wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Nigdy nie zapomnij o kilkuzdaniowym zakończeniu. Unikaj
ŚREDNIOWIECZE Moralitet – gatunek dramatyczny, który rozwinął się w późnym średniowieczu (przełom wieków XV i XVI). Należące do niego utwory miały charakter dydaktyczno-filozoficzny i przedstawiały walkę upersonifikowanych (uosobionych) pojęć moralnych (Dobra, Cnoty, Wiary, Zła, Występku, Pychy) o duszę ludzką (tzw. psychomachia). Pojawiający się w nich człowiek pozbawiony był jakichkolwiek indywidualnych rysów psychicznych, stanowił symbol kondycji ludzkiej („człowieka w ogóle”), w pełni więc zasługiwał na angielskie określenie Everymana (Każdego). Misterium – gatunek średniowiecznego dramatu religijnego. Fabuła – wydarzenia
ŚREDNIOWIECZE Wiersz zdaniowy (średniowieczny) – w tym najstarszym polskim systemie wersyfikacyjnym wers pokrywał się ze zdaniem. Nie stosowano przerzutni (przenoszenia części zdania do następnego wersu), średniówka (przedział intonacyjny wewnątrz dłuższych wersów) była słabo zaznaczona. Klauzulę (koniec zdania lub jego członu) często podkreślały rymy współbrzmienia uzyskane przez powtarzanie takich samych form gramatycznych, np. „nosimy” – „prosimy”; „bożycze” – „człowiecze”. Chociaż nie przestrzegano jednakowej liczby sylab w wersach, już w najdawniejszych utworach możemy zaobserwować ciążenie
Architektura Tympanon – półkolista płaszczyzna wytworzona pomiędzy prostokątnym zakończeniem drzwi a ostatnim łukiem, zawsze ozdobiona rzeźbą. Rzeźba przedstawiała np. zesłanie Ducha Świętego, sceny Sądu Ostatecznego. Portal – ozdobne obramienie otworu wejściowego, na które składają się elementy architektoniczne i rzeźbiarskie. Średniowieczny portal monumentalny był dekorowany rzeźbą figuralną i dekoracyjną. Filar – w architekturze pionowa podpora, najczęściej wolno stojąca, o funkcji podobnej do kolumny, o przekroju wielobocznym, najczęściej czworobocznym. Jest jednym z najdawniejszych elementów dźwigających. Szczególnego znaczenia nabrał z chwilą
Jak powstał teatr? Od Dionizji do tragedii i komedii Teatr europejski narodził się w antycznej Grecji. Dwa razy do roku odbywały się Dionizje, czyli święto ku czci Dionizosa (boga narodzin, urodzaju, ale także hucznej zabawy i wina). Wiosenne Wielkie Dionizje były poważne, odbywały się w porze zrównania dnia z nocą. Jesienne Małe Dionizje to odpowiednik dzisiejszych dożynek. Wielkie Dionizje dały początek tragedii, Małe – odprawiane na wsi – komedii. Zapamiętaj! Początkowo w antycznym teatrze występował chór
Antyk Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy). Ważny jest również patetyczny styl (porównania homeryckie, stałe epitety, heksametr
ŚREDNIOWIECZE Moralitet – gatunek dramatyczny, który rozwinął się w późnym średniowieczu (przełom wieków XV i XVI). Należące do niego utwory miały charakter dydaktyczno-filozoficzny i przedstawiały walkę upersonifikowanych (uosobionych) pojęć moralnych (Dobra, Cnoty, Wiary, Zła, Występku, Pychy) o duszę ludzką (tzw. psychomachia). Pojawiający się w nich człowiek pozbawiony był jakichkolwiek indywidualnych rysów psychicznych, stanowili symbol kondycji ludzkiej („człowieka w ogóle”), w pełni więc zasługiwał na angielskie określenie Everymana (Każdego). Misterium –
ŚREDNIOWIECZE Wiersz zdaniowy (średniowieczny) – w tym najstarszym polskim systemie wersyfikacyjnym wers pokrywał się ze zdaniem. Nie stosowano przerzutni (przenoszenia części zdania do następnego wersu), średniówka (przedział intonacyjny wewnątrz dłuższych wersów) była słabo zaznaczona. Klauzulę (koniec zdania lub jego członu) często podkreślały rymy współbrzmienia uzyskane przez powtarzanie takich samych form gramatycznych, np. „nosimy” – „prosimy”; „bożycze” – „człowiecze”. Chociaż nie przestrzegano jednakowej liczby sylab w wersach, już w najdawniejszych utworach możemy zaobserwować ciążenie
