Dlaczego Ballady i romanse uznawane są za praktyczny początek romantyzmu?
Datę 1822 r. przyjmuje się za początek romantyzmu polskiego, wtedy to ukazał się drukiem zbiór pióra 24-letniego prowincjonalnego poety – Adama Mickiewicza pt. Ballady i romanse. Do tego momentu spór klasyków z romantykami miał charakter czysto akademicki i tak naprawdę mało kogo obchodził. Ballady… stanowiły praktyczną realizację teoretycznych dotąd założeń romantyków. Wierne poetyce romantycznej „popełniały”, zdaniem klasyków, same literackie grzechy. Ów „grzeszny” i „pozbawiony dobrego smaku” zbiór zawierał 14 utworów, były wśród nich: Romantyczność, Świteź, Świtezianka, Rybka, To lubię, Pani Twardowska, Lilie. Ogromny sukces czytelniczy stawiał pod znakiem zapytania zasadność zarzutów stawianych przez klasyków, choć dorzucały do tej listy jeszcze jeden, że to literatura dla kucharek.
O romantycznym nowatorstwie Ballad i romansów świadczą:
- gatunek – ballada – nie jest gatunkiem klasycznym, wywodzi się z literatury ludowej i dopiero w romantyzmie robi zawrotną karierę;
- fabuła ballad pochodzi wprost z ludowych opowieści i wierzeń;
- wśród bohaterów ballad spotykamy postacie nierealne:
- widma, duchy (Lilie, Romantyczność),
- rusałki (Świtezianka, Rybka),
- diabły i duchy (To lubię, Pani Twardowska);
- wydarzenia są tu często nadprzyrodzone – trudno je wyjaśnić w sposób naukowy – jak na przykład historię powstania jeziora Świtezi;
- fantastyka, tajemniczość i atmosfera grozy wciąż towarzyszą balladowym postaciom i ich losom,
- obłęd i szaleństwo traktowane są nie jak choroba, ale przejaw wyższego wtajemniczenia (Romantyczność);
- zgodna z romantycznym światopoglądem wizja świata, którym rządzą surowe zasady ludowej moralności; winowajca zawsze poniesie zasłużoną karę (Lilie, Świtezianka); ten świat kryje tajemnice, o których nie śniło się uczonym mężom, poznać można je sercem, a nie rozumem (Romantyczność).
Zapamiętaj o Balladach i romansach
- Ballada Romantyczność jest manifestem nowej ideologii, głosem w dyskusji z klasykami.
- Ballady i romanse zawierają i prezentują kodeks ludowej moralności sprowadzający kwestie moralności do podstawowych kategorii dobra i zła.
- Przedstawiają urodę litewskich pejzaży. Pokazują naturę jako byt autonomiczny, który zdaje się strzec elementarnych praw moralnych.
- Dowodzą, że na świat składają się nie tylko elementy realne, ale także zjawiska nadprzyrodzone. Nie ma podziału na świat ten i tamten.
Zobacz:
Jakie pojęcia i hasła uznasz za najbardziej charakterystyczne dla epoki romantyzmu?
Które ballady Mickiewicza podejmują rozważania natury moralnej?
Wykaż, że Ballady i romanse Mickiewicza są realizacją programu romantyków.