Exegi monumentum – oznacza: „stawiam sobie pomnik” – (trwalszy niż ze spiżu). Tak zaczyna się słynna oda Horacego, która podejmuje temat nieśmiertelności poety i poezji. Twórczość, poezja, dzieło życia daje poecie sławę i nieśmiertelność. „Non omnis moriar” – brzmi słynny cytat, który oznacza: „nie wszystek umrę” – bo pozostanie po mnie sława i poezja. Horacy zwraca uwagę na dwoistą naturę poety: śmiertelną i nieśmiertelną także w wielu innych utworach, np. w odzie: Niezwykłe i potężne uniosą nas skrzydła, mówi: „poeta ze dwojej złożony natury”, które to słowa znamy głównie dzięki przekładowi Jana Kochanowskiego.
Ten temat powróci, gdy będziesz czytać pieśni Jana Kochanowskiego – dokładnie Pieśń XXIV, która wyraźnie nawiązuje do Horacego. „Ani ja (…) nie umrę ani mię czarnymi Styks niewesoła zamknie odnogami swymi” – powtarza tak owo słynne „nie wszystek umrę” Kochanowski.
Jeszcze bardziej nawiązuje do ody utwór Do Mecenasa – i tam, i tu jawi się motyw poety-ptaka, złożonego z dwoistej natury, bo jakby w połowie człowieka przywiązanego do ziemi, ale w połowie ptaka, podniebną istotę pogardzającą „ludnemi miasty”.
Niezwykłe mając i nie kruche skrzydła
wzlecę poeta z dwóch natur złożony
Horacjańska teoria dotycząca poezji i poety wykuwa portret artysty, któremu talent zapewnia nieśmiertelność, który podobny jest do ptaka – obcy na ziemi, marzący o podniebnym locie. Bardzo to ważne, bo kontynuatorami takiej wizji artysty będą romantycy i moderniści.
Inne utwory odwołujące się do horacjańskiego „non omnis moriar”:
- Adam Mickiewicz – Ajudah (jeden z Sonetów krymskich)
- Juliusz Słowacki – Testament mój
- Cyprian Kamil Norwid – Klaskaniem mając obrzękłe prawice
- Bolesław Prus – Lalka
Nawiązania żartobliwe:
- Adam Mickiewicz – Exegi monumentum…,
- Antoni Słonimski – Exegi monumentum…
Zobacz:
Dialog poezji i filozofii. Przedstaw i nazwij obecne w Pieśniach Horacego elementy filozoficzne.
„Nie wszystek umrę”… Zaprezentuj wizję poety i poezji, jaką przedstawia Horacy w swych utworach.