Przedwiośnie jest powieścią polityczną – jest próbą ustosunkowania się pisarza do aktualnych spraw kraju, przedstawia groźbę istniejącej sytuacji, krytykuje, lecz szuka także dróg reformy. Powieść przedstawia dzieje młodego chłopaka – Cezarego Baryki.
- Obserwujemy jego dzieciństwo i młodość w Baku (w Rosji), gdyż tam żył i pracował jego ojciec – Polak – stary Seweryn Baryka, który wyjeżdża potem na wojnę, a Cezary pozostaje sam z matką, brak mu autorytetu moralnego. Szkołą Cezarego staje się rewolucja – wydarzenie, które kształtuje jego młodość i psychikę. W czasie rewolucji umiera matka Cezarego, powraca z wojny ojciec i zabiera chłopca do Polski, snując przed nim idylliczny obraz szklanych domów w ojczyźnie. Po drodze stary Baryka umiera.
- Cezary bierze udział w polsko-radzieckiej wojnie 1920 roku, potem z towarzyszem broni Hipolitem Wielosławskim wyrusza do jego rodzinnego majątku – Nawłoci. Lecz etap Nawłoć nie kończy się szczęśliwie. Zaplątany w męsko-damskie rozgrywki, bezwiednie powoduje śmierć Karoliny, wdaje się też w romans z obdarzoną temperamentem Laurą.
- Trzeci etap życia Baryki – już w Warszawie – ma wybitnie polityczne akcenty. Gajowiec – stary przyjaciel matki i propagator programu spokojnych reform i spółdzielczości, „walczy o duszę” Cezarego z Lulkiem – zażartym komunistą. W końcówce powieści Cezary bierze udział w demonstracji komunistycznej na Belweder – nie znaczy to jednak, że obrał drogę Lulka. Bowiem w osobie Cezarego Baryki przedstawia Żeromski rozterki młodego człowieka dwudziestolecia międzywojennego, takiego, który zachłysnął się wolnością kraju, lecz jest rozczarowany kształtem nowej, niepodległej ojczyzny.
Zobacz:
Przedwiośnie jako powieść społeczna i powieść o dojrzewaniu.
Jaki obraz rewolucji przedstawia w Przedwiośniu Stefan Żeromski?
Przedstaw różne drogi naprawy Rzeczpospolitej w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego.
Jakie koncepcje naprawy Polski zawarł w Przedwiośniu Stefan Żeromski?