Tag "futuryzm"
Świat między wojnami Daty graniczne: 1918-1939 11 października 1918 r. we francuskim Compiègne podpisano zawieszenie broni między aliantami a Niemcami. Było to zakończenie I wojny światowej. Finał epoki – rok 1939 zakończył burzliwe dwudziestolecie. . Hasła epoki Zobaczyć świat inaczej! Odrzucić naśladownictwo, odtwarzanie – tworzyć świat od nowa, po swojemu układać i komponować jego elementy! Niech atelier artysty będzie swoistym laboratorium, a twórca kreatorem! Nie ma jednego wzorca piękna – dzieła obłąkanych,
Był futuryzm w literaturze – był i w sztuce. XX wiek zna artystów – rewolucjonistów, którzy tworzyli po to, by zmieniać zastany świat. I takich, dla których manifesty i ideologie były ważniejsze niż sztuka. Muzea to cmentarze! „Buntujemy się przeciw czołobitności okazywanej starym płótnom, starym posągom i starym obiektom oraz przeciw entuzjazmowi dla wszystkiego, co robaczywe, brudne, zżarte rdzą czasu. Niech zmarli pozostaną pogrzebani w najgłębszych warstwach ziemi! Próg przyszłości ma być
Na czym polegają eksperymenty twórcze w literaturze? Pytanie o eksperymenty twórcze to w zasadzie pytanie o istotę literatury. Czy ma ona po prostu odtwarzać otaczający świat albo przekazywać wartości moralne? Nie! Kim jest pisarz? Według wielu – kimś niezwykłym, wyrastającym ponad przeciętność. Drugim Stwórcą. Drugim Bogiem. Sztuka słowa ma więc być czymś zaskakującym. Najczęściej za źródło twórczości uznaje się natchnienie – jakąś „iskrę Bożą”, przebłysk geniuszu. Ale nawet gdy odrzuca
Bruno Jasieński But w butonierce Zmarnowałem podeszwy w całodziennych spieszeniach, Teraz jestem słoneczny, siebiepewny i rad. Idę młody, genialny, trzymam ręce w kieszeniach, Stawiam kroki milowe, zamaszyste, jak świat. Nie zatrzymam się nigdzie na rozstajach, na wiorstach, Bo mnie niesie coś wiecznie, motorycznie i przed. Mijam strachy na wróble w eleganckich windhorstach, Wszystkim kłaniam się grzecznie i poprawiam im pled. W parkocieniu krokietni – jakiś meeting panieński. Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf. One jeszcze nie wiedzą,
Motyw literacki – polskość i europejskość W każdej epoce pojawiły się utwory, które świadczą o europejskości polskiej kultury, a obok takie, które są istotą polskości. Są też dzieła zarazem polskie i europejskie. Trzeba je usystematyzować i zapamiętać. Co to znaczy europejskość sztuki, kina, literatury? Często przeciwstawia się ją amerykanizacji i uważa za wartość. Nikt jednak dokładnie nie wie, co to jest kino europejskie, literatura europejska. Przeważnie obejmujemy tym terminem literaturę i kino niekomercyjne, autorskie, tworzone bardziej z potrzeby
Misja i zadania literatury Arystotelesowska zasada mimesis i jej związek z teorią powieści lustra Arystoteles nakazał w Poetyce, by sztuka naśladowała naturę. Wiele wieków później Stendhal sformułował definicję powieści będącej „zwierciadłem, które obnosi się po gościńcu”. Trudno nie dopatrzyć się podobieństwa między tymi dwoma poglądami. Cóż bowiem może kryć się pod metaforą lustra, jeśli nie literatura odbijająca rzeczywistość z fotograficzną dokładnością? Jej zadanie ma więc polegać na naśladowaniu świata realnego z uwzględnieniem każdego
FUTURYZM – (futurus)– znaczy „przyszły”) jeden z nowych, oryginalnych kierunków w poezji początku XX wieku, który opanował szczególnie Włochy i Rosję. Poeci-futuryści przekreślali przeszłość, cały dotychczasowy dorobek ludzkości, zapatrzeni byli tylko w przyszłość i cywilizację techniczną. Głosili hasło: „Ryczący automobil jest piękniejszy niż Nike z Samotraki”, wojnę uważali za „jedyną higienę świata”. Wśród innych pomysłów znajdziemy pogardę dla kobiet, hasło burzenia bibliotek i muzeów oraz nazywanie profesorów i archeologów „gangreną”. Nie
GGA – ten tajemniczy skrót jest tytułem almanachu wydanego przez polskich futurystów w roku1920 w Warszawie, a głosi, iż „gga gąsiora jest piękniejsze od śpiewu słowika”. Przewodzili w tej grupie: Anatol Stern i Aleksander Wat. Głosili również, na wzór mistrzów zachodnich (→ futuryzm): „otwórzmy oczy, wówczas świnia wyda nam się czarowniejsza od słowika”.
Język bywa w literaturze czymś więcej niż tylko środkiem opisu świata. Słowa same w sobie mogą być interesujące – wyrażać nasz stosunek do świata, wpływać na sposób postrzegania rzeczywistości. „Granice mojego języka są granicami mojego świata” – stwierdził filozof Ludwig Wittgenstein. Podobnie jest ze światem wyobraźni twórcy, który może być opisywany przez nowe środki wyrazu. Pisarze wychodzą niekiedy z założenia, że literatura powinna kreować własne kody językowe, różne od powszechnie używanych. Dlatego nadają
Ważną cechą literatury lat 1918-1939 jest niezwykła wręcz różnorodność. W kulturze tego okresu sąsiadują ze sobą kierunki artystyczne, które wyraźnie odwołują się do tradycji, z tendencjami awangardowymi, zrywającymi z dorobkiem poprzednich epok. Do pierwszej grupy należą np. neoklasycyzm czy akmeizm (klasycyzujący nurt w poezji rosyjskiej). Ich twórcy: Thomas Stearns Eliot, Paul Valéry, a także Anna Achmatowa czy Osip Mandelsztam są dalecy od eksperymentów formalnych, proponują poezję intelektualną o kunsztownej formie. Kierunki awangardowe –
Literatura dwudziestolecia Nowe tendencje w powieści Podróż w głąb psychiki ludzkiej – bodziec do wszelkich eksperymentów prozatorskich, których efektem będą narodziny powieści strumienia świadomości. Wielka proza Tomasza Manna – niemieckiego noblisty, autora dzieł takich jak Czarodziejska góra, Buddenbrookowie, Doktor Faustus (symbol, intelektualizm, uniwersalizm). Nurt sag rodzinnych popularnych w ówczesnej literaturze: Buddenbrookowie Tomasa Manna, Saga rodu Forsythe’ów Johna Galsworthy’ego, Rodzina Thibault Rogera Martin du Garda i inne. Szczegóły: W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta
Polscy futuryści nawiązywali w swojej twórczości do założeń futuryzmu europejskiego. Marinetti (główny ideolog futuryzmu) głosił, iż „ryczący automobil jest piękniejszy od Nike z Samotraki”, a futuryści polscy słynne GGA – czyli „Gga gąsiora jest piękniejsze od śpiewu słowika”. Futuryści byli pierwszym awangardowym ugrupowaniem w polskiej poezji, główna ich działalność przypada na lata 1918-1921. W II Rzeczypospolitej istniały dwa ośrodki futuryzmu: Warszawa – tu działali Anatol Stern i Aleksander Wat Kraków – Stanisław Młodożeniec i Bruno
Nowe kierunki propagujące nowe formy to: ekspresjonizm, awangarda poetycka, futuryzm, dadaizm, nadrealizm, neoklasycyzm. Tematem nowej poezji będą: technika, miasto, maszyny, tłum. Ekspresjonizm Ojczyzną nurtu były Niemcy, a podjęło go nowe pokolenie około 1910 roku. Ekspresja – to wyrażanie, uzewnętrznianie tego, co tkwi głęboko we wnętrzu człowieka. Poezja musi wyrażać to wnętrze – tak jak obraz Muncha pt. Krzyk materializuje i obrazuje, zdawałoby się abstrakcyjne, zjawisko. Jakie znasz podstawowe cechy ekspresjonizmu? . Awangarda
Literatura tego okresu jest niezwykle różnorodna. Kierunki artystyczne, które wyraźnie odwołują się do tradycji, sąsiadują z tendencjami awangardowymi, zrywającymi z dorobkiem poprzednich epok. Do pierwszej grupy należy neoklasycyzm daleki od eksperymentów, proponujący poezję intelektualną o kunsztownej formie. Kierunki awangardowe – takie jak dadaizm czy surrealizm – dążą do czegoś przeciwnego, do wyzwolenia literatury spod władzy rozumu, proponując zapis swobodnych skojarzeń, snów, wizji, halucynacji. Tendencje te, obserwowane w literaturze europejskiej, miały
Skamander Poetycka grupa Skamander wywodzi się z grupy pikadorczyków – organizatorzy słynnych imprez „Pod Picadorem” w kilka miesięcy po rozwiązaniu ogłosili się poetycką grupą o nazwie Skamander i urządzili reklamowy wieczór przy ulicy Karowej. Skład grupy: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński. Postulaty: Programowa zapowiedź bezprogramowości. Poeci Skamandra nie chcą określać wspólnego programu. Łączy ich przyjaźń i ogólne poglądy na temat poezji, poza tym obierają różne techniki twórcze. Prawo do swobody
Warszawa W Warszawie działali: Stefan Żeromski (mieszkał w wieży Zamku Królewskiego), grupa Skamander (Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz); poeci mieszkali w hotelach i pensjonatach, „pracowali” w kawiarniach i nocnych lokalach – w kawiarni Ziemiańskiej (przy ul. Mazowieckiej) twórcy mieli własny stolik, tu tworzył sztukę kabaretu niezapomniany Marian Hemar, tu przyjeżdżał z Zamościa Bolesław Leśmian, mieszkali i tworzyli: Melchior Wańkowicz, Zofia Nałkowska, Kornel Makuszyński, Tadeusz Boy-Żeleński, tworzyli malarze: Karol Stryjeński, Aleksander
