Tag "Stanisław Przybyszewski"
Młodopolskie metody twórcze i prądy artystyczne Literatura polska przełomu wieków wykazuje bardzo bliskie związki z ówczesną literaturą europejską. Młoda Polska to epoka, która nie następuje u nas wiele później niż jej europejski odpowiednik. Jednocześnie zaś układ podstawowych nurtów artystycznych i literackich w polskiej sztuce tego okresu jest dokładnym odzwierciedleniem takiego układu w Europie. Jednym słowem – nurty literackie Młodej Polski miały ten sam charakter co nurty europejskiego modernizmu. Symbolizm Jego światowe pierwowzory odnajdujemy w poezji Baudelaire’a, Verlaine’a,
Stanisław Przybyszewski (1868-1927) Człowiek legenda – uosobienie stylu bycia cyganerii. Urodził się w wielkopolskiej wsi. Po ukończeniu gimnazjum wyjechał do Berlina na studia medyczne. Studiów nie skończył; uważał chyba tylko na zajęciach z psychiatrii. Poświęcił się za to twórczości literackiej, początkowo niemieckojęzycznej. Bardzo szybko zyskał wielką sławę, stając się postacią kultową w kręgach europejskich dekadentów. Sam także włączył się w berlińskie życie artystyczne. Wraz z Augustem Strindbergiem, Edvardem Munchem i
W okresie Młodej Polski miało miejsce bardzo wiele, często dość gwałtownych, artystycznych wystąpień programowych, które zawierały nowe, autorskie wizje sztuki. Dlaczego tak wiele powstało wówczas tych programów? Skoro celem sztuki było „odkrywanie nowych światów”, to niemal każdy z odkrywców czynił to na własny sposób. Co zaś za tym idzie – każdy z nich miał poczucie misji i chętnie prezentował pozostałym swoją wizję sztuki. Twórcy tych programów postulowali w nich różne, często zaskakujące projekty. Wszystkie
Gabriela Zapolska – jej najciekawszy dramat – Moralność pani Dulskiej (prapremiera: Teatr Miejski w Krakowie 1906, wyd. książkowe – 1907) ciągle gości w teatralnych repertuarach i jest żywo przyjmowany nawet w tak odległych zakątkach świata jak Chiny czy Argentyna. Co decyduje o jego uniwersalnym i ponadczasowym charakterze? Ważkość przedstawionego problemu (ludzkie zakłamanie, obłuda), tak samo znanego ludziom z różnych epok i spod różnych szerokości geograficznych, galeria charakterystycznych i wiarygodnych psychologicznie postaci (obłudna bohaterka tytułowa, przebiegła Juliasiewiczowa) oraz – komizm.
Dramat symboliczny – w modernizmie tworzyli go Stanisław Wyspiański i Stanisław Przybyszewski. W takich dramatach oprócz warstwy realiów i zwykłych wydarzeń ogromną rolę odgrywa warstwa symboliczna.
Nastrój – pesymizm i dekadentyzm Zgodnie z duchem epoki w poezji modernistycznej dominuje pesymizm, poczucie dekadencji, schyłku wartości i raczej niechęć do życia. Łatwo trafić na wiersz przepełniony nastrojem smutku, bezradności i pesymizmu. Rodowód pesymizmu wywodzi się z filozofii Arthura Schopenhauera – filozofa działającego na przełomie wieków XVIII i XIX. Schopenhauer głosił kompletny bezsens ludzkiego istnienia, które, pozbawione jakiejkolwiek wartości, ma przysparzać jedynie cierpienia. Niektóre wiersze są wręcz manifestem schopenhaueryzmu
Mówiąc o programach literackich epoki, czyli inaczej o teoretycznej, publicystycznej podbudowie Młodej Polski, należy wymienić trzy nazwiska: Zenon Przesmycki – Miriam, Stanisław Przybyszewski, Artur Górski. Programy literackie Młodej Polski Miriam (Zenon Przesmycki) – odkrywca i propagator Norwida. Miriam redagował gazetę pt. Chimera w latach 1901-1907, a wcześniej jeszcze czasopismo pt. Życie. Wydał cykl artykułów, w których głosił hasło „sztuka dla sztuki” i postulował autonomiczność literatury. Uważał, że sztukę należy wyzwolić od tendencyjności i „użyteczności”, wierzył też w uszlachetniający
Kraków – stolica Młodej Polski. Tu działają: Stanisław Przybyszewski, Stanisław Wyspiański, Tadeusz Boy-Żeleński, który nazwie go „lewobrzeżnym Paryżem”. W Krakowie ogniskuje się życie bohemy artystycznej, tu działa dosyć, jak na owe czasy, niezależna prasa, funkcjonuje uniwersytet. Działają knajpy i kawiarnie – siedziby cyganerii: Sawera w Rynku, Rosenstocka na Dworcu Głównym, Turlińskiego (naprzeciw teatru), Jama Michalika przy Floriańskiej. Były prawdziwymi barykadami nowej idei – Przybyszewski skupiał swoich wyznawców u Turlińskiego. Jama Michalika wabiła natomiast malarzy
Pozytywizm Początkowo są to czasy potępiania i odrzucania wszystkiego, co romantyczne. Zwłaszcza w tekstach publicystów, z Aleksandrem Świętochowskim na czele. Szło tu, rzecz jasna, przede wszystkim o polityczno-społeczny program pozytywistów. Ich koncepcja pracy organicznej i odrzucenia zbrojnej konfrontacji z zaborcami zdecydowanie nie dała się pogodzić z romantyczną wizją powstania i prometejskiego poświęcenia, uważaną przez przedstawicieli nowej epoki za bezmyślne, samobójcze szaleństwo. Pozytywiści sprzeciwiali się kreowaniu roli artysty jako osobnika stojącego poza społecznością. Ich zdaniem artysta to członek społeczeństwa
Nazywano go „smutnym szatanem” i był prawdziwym „mężczyzną fatalnym” dla tych, którzy napotkali go na swojej życiowej drodze. Z pewnością był nieprzeciętnym człowiekiem, posiadał charyzmę, umiał szokować, prowokować. Był skandalistą swoich czasów – ale jego teorie i tryb życia przyćmiły wartość dzieł. Jego postępki też można różnie oceniać: Swoją towarzyszkę życia i troje dzieci opuścił – co zakończyło się jej samobójstwem. Związek z oszałamiającą Dagny Juel też skończył się tragicznie – Dagny źle czuła się
Punktem odniesień do rozwoju powieści była powieść realistyczna. Młoda Polska przyniosła tak liczne przemiany i przekształcenia tego gatunku, że powstało coś nowego – mianowicie powieść młodopolska. Nie był to jednak wcale gatunek jednolity, ewolucja postępowała bowiem w różnych kierunkach. Przecież efektem tych przemian była także powieść panoramiczna (Chłopi Władysława Reymonta, Popioły Stefana Żeromskiego). Panowała tendencja do pisania naturalnego, naśladującego mowę – rozmnożyły się więc pamiętniki, dzienniki i reportaże. Z założeń impresjonizmu wynikał postulat przedstawienia
Czas trwania epoki 1890-1918 Rok 1890 – przyjmuje się za początek Młodej Polski ze względu na debiuty poetów młodopolskich. Kres epoki to rok 1918 – data umotywowana historycznie – koniec I wojny światowej, odzyskanie niepodległości, początek dwudziestolecia międzywojennego. Uwaga – modernizm nie oznacza kresu pozytywizmu. Obie epoki w latach 90. funkcjonowały równolegle, a nawet właśnie w tych czasach powstawały największe dzieła pozytywistyczne. Obraz epoki Przełom wieków XIX i XX. Były
Twórcy Młodej Polski Gabriela Zapolska Autorka naturalistycznych dramatów i powieści była… osobowością oryginalną i prowokującą otoczenie! To ona wymyśliła termin:, ,zmowa mężczyzn” upatrując w niechęci wszelkich dyrektorów i reżyserów przyczyny niepowodzeń własnych i koleżanek. Zresztą Zapolska uważała się za aktorkę, nie za pisarkę, pragnęła rywalizować z samą Heleną Modrzejewską, tymczasem przeszła do historii jako literatka. Niestety, nie miała szczęścia w życiu osobistym, ma na koncie dwa nieudane małżeństwa, a wszelkie jej próby związania się z kimś kończyły się w rezultacie
