Tag "szlachta"
Najwięcej tej krytyki znajdziemy w literaturze doby staropolskiej. Począwszy od renesansu – światłe umysły dostrzegały i krytykowały wady szlachty. Później także romantycy i pozytywiści, Młoda Polska i dwudziestolecie międzywojenne – w każdym z reprezentatywnych dzieł zamieszczano obraz szlachty. Lecz bądźmy sprawiedliwi – inne stany, np. duchowieństwo także obrywało swoje cięgi. Najmniej miał do powiedzenia chłop, lecz i on w prozie Żeromskiego wypada nieszczególnie. Poza tym jeśli odczytamy wady szlachty, jakie
Renesans w Polsce Złoty wiek kultury polskiej – to renesans. Nazwano go tak nie bez powodu, za Jagiellonów wiele działo się w Polsce – w polityce i w kulturze, a i na mapie Europy zajmujemy tłustą połać ziemi. Król Zygmunt Stary ożenił się z Boną Sforzą – ta zaś przywiozła z Włoch nowinki zarówno polityczne, kulinarne, jak i ze świata sztuki i obyczaju. Przybyli do Polski prekursorzy nowej epoki: Kallimach (Filip Buonaccorsi), włoski poeta Konrad Celtis, humanista z Niemiec.
Szlachta – co to znaczy? Szlachta wzięła się z rycerstwa. Pamiętamy, że w średniowieczu najwyższą świecką klasę społeczną stanowili rycerze, którzy posiadali swój herb, zawołanie, byli na rycerzy pasowani i swoje rycerstwo dziedziczyli po ojcu. Rycerzem mógł być tylko syn rycerski, chyba że jakiś człowiek wielce się zasłużył, np. w walce, i otrzymał w nagrodę rycerstwo od władcy (był nobilitowany). Z tychże rycerzy zaczęła się u schyłku średniowiecza wyodrębniać szlachta – stan społeczny, grupa ludzi podobnych do siebie,
Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To w baroku ugruntował się katolicyzm, odtąd z polskością identyfikowany. Jest państwem wielonarodowościowym – wiążącym w jedno Polskę, Litwę, Ukrainę. Jest państwem demokracji szlacheckiej, warstwa szlachecka jest zamożna, patriotyczna, jej siedzibą jest polski dwór (to czasy opisane
Szlachta – kultura, historia, tradycja Szlachta – co to znaczy? Szlachta wzięła się z rycerstwa. Pamiętamy, że w średniowieczu najwyższą świecką klasę społeczną stanowili rycerze, którzy posiadali swój herb, zawołanie, byli na rycerzy pasowani i swoje rycerstwo dziedziczyli po ojcu. Rycerzem mógł być tylko syn rycerski, chyba że jakiś człowiek wielce się zasłużył, np. w walce, i otrzymał w nagrodę rycerstwo od władcy (był nobilitowany). Z tychże rycerzy zaczęła się u schyłku
Barok w Polsce Renesans zwano wiekiem złotym. Barok to wiek srebrny. Polska nadal jest potężnym mocarstwem w Europie, ale powoli traci swą rangę. Wszystko przez sarmatyzm – symbol wolności i zarazem polskie przekleństwo. Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To
Sarmatyzm stanowi jedno z najbardziej złożonych pojęć z zakresu dziejów kultury dawnej Polski. Odnosi się go do zespołu zjawisk obyczajowych oraz duchowej i umysłowej kultury rzeczypospolitej szlacheckiej od schyłku szesnastego wieku aż po czasy rozbiorów Polski, a nawet poza nie. Sarmatyzm pojmowany był jako pewien sposób myślenia o polskości i jako ziemiańsko-patriarchalny styl życia charakterystyczny dla średniej, drobnej i zaściankowej szlachty, hołdującej rodzimym wartościom. Ideologia sarmatyzmu oparta była na szeroko dyskutowanej tezie renesansowych kronikarzy historyków Macieja Miechowity
Po męsku Chcąc przywdziać ubiór galowy, Sędzia czy Podkomorzy na białą koszulę wkładał żupan. Była to długa suknia męska z wąskimi rękawami zapinana na rząd gęsto umieszczonych haftek lub guziczków. Swoim krojem przypominała księżowską sutannę, lecz była nieco krótsza i wykonana z barwnych tkanin. Na żupan wdziewano długi, sięgający za kolano kontusz w kontrastowym kolorze. Ozdobą tej szaty były wyloty – rozcięte, swobodnie zwisające rękawy. Jedynie młodzi chłopcy mogli nosić
Ustrojem rzeczypospolitej szlacheckiej. Ustrój to system rządzenia, określenie, kto ma prawo głosowania, wybierania władcy, decydowania o państwie. Znamy demokrację – czyli władzę ludu, władzę wszystkich mieszkańców – jeszcze z Aten. Znamy monarchię – gdy krajem rządzi król, a tron w dynastii rządzącej przechodzi z ojca na syna (to monarchia dziedziczna). W rzeczpospolitej szlacheckiej już w XVI wieku ustalono, że państwo jest „wspólną rzeczą” szlachty, czyli władza w Polsce należy do szlachty. Już Jagiellonowie, chcąc uzyskać zgodę polskich panów
To pojęcie związane nierozerwalnie z polską kulturą szlachecką i trzeba je dobrze zrozumieć. Sarmatyzmem nazywa się całą kulturę i wszelkie dziedziny życia ziemiańskiej szlachty polskiej: ich poglądy, obyczaje, światopogląd, poczucie jedności stanowej, sposób postępowania w czasie wojny i w codziennym życiu. Inaczej mówiąc, formacja kulturowa wytworzona przez polską szlachtę w wieku XVI, XVII, XVIII to sarmatyzm. Szlachcice polscy uważali się za spadkobierców (potomków) starożytnego rodu Sarmatów, który miał niegdyś przybyć nad Wisłę i tu się osiedlić.
