Tag "zabory"
Zabór rosyjski Konstytucja Królestwa Polskiego proklamowała zasadę wolności i tolerancji wyznaniowej, choć podkreślała zarazem uprzywilejowaną pozycję Kościoła katolickiego. Formalnie zapis ten powtarzał „Statut Organiczny” Mikołaja I z 1832 r. Do czasu powstania listopadowego stosunki rządu i caratu z hierarchią kościelną układały się poprawnie, choć nie obyło się bez zgrzytów i napięć jak np. budząca zastrzeżenia biskupów działalność ministra oświaty Stanisława Potockiego, który wskutek nacisków został zwolniony w 1820 r. Stosunki
W 1772 r. pod władzą Austrii znalazła się część polskich obszarów południowo-zachodnich, zwanych od tej pory Galicją. Tylko przez kilka pierwszych lat zachowały pewną odrębność, ale już za osobistych rządów Józefa II (1780-90) doszło do unifikacji nowej prowincji z monarchią Habsburgów w ramach typowego dla absolutyzmu centralizmu. Za krótkiego panowania następcy – Leopolda II część polskich elit usiłowało wynegocjować autonomię Galicji, przedkładając nawet odpowiedni projekt cesarzowi. Gwałtowne zmiany polityczne i
Ostatnim „dzieckiem” Kongresu Wiedeńskiego w kwestii polskiej była Rzeczpospolita Krakowska która miała pozostać „miastem wolnym, niepodległym i ściśle neutralnym pod opieką 3 mocarstw”. Państewko zwano też niekiedy Wolnym Miastem Krakowem. Mocarstwa zaborcze porozumiały się co do zasad ustrojowych Rzeczypospolitej Krakowskiej, co znalazło odbicie w konstytucjach z 1815, 1818 i 1833 r. Właściwie pozostawała przez cały czas republiką i cieszyła się szeroką autonomią do 1830 r. Z powodu oficjalnej neutralności istniał
Wśród postanowień Kongresu Wiedeńskiego dotyczących spraw polskich, znalazło się i takie, które z dawnych departamentów bydgoskiego i poznańskiego oraz cząstki kaliskiego tworzyło Wielkie Księstwo Poznańskie, przyłączone do Prus. Posiadało ono w latach 1815-30 ograniczoną autonomię, co podkreślały nawet pewne odrębności ustrojowe jak urząd namiestnika, którym był książę Antoni Radziwiłł, sejm prowincjonalny czy równouprawnienie języka polskiego w sądownictwie i administracji jak i fakt piastowania przez Polaków funkcji starostów-landratów. W 1823 r.
Na Kongresie Wiedeńskim (obradował od września 1814 do czerwca 1815) w wyniku kompromisu między mocarstwami rozbiorowymi, na miejsce zlikwidowanego Księstwa Warszawskiego z większości jego obszarów zostało utworzone Królestwo Polskie połączone unią personalną z Rosją. Prusy otrzymały dawne departamenty bydgoski i poznański i kawałki kaliskiego, zaś Kraków z okolicami stał się republiką konstytucyjną pod kontrolą Rosji, Prus i Austrii. W latach 1813-15 podczas przejściowej okupacji całego Księstwa przez Rosję, car Aleksander
Lojalizm i trójlojalizm Po fiasku wielkich planów i marzeń związanych z osobą Napoleona nastał czas „małego realizmu”. Jego praktyczną formę stanowił lojalizm, czyli ugoda, oraz legalna walka polityczna w określonych przez zaborców ramach ustrojowo-prawnych. Po kongresie wiedeńskim nurt lojalistyczny cieszył się nawet znaczącym poparciem społecznym. W Wielkim Księstwie Poznańskim do ugody zmierzał z kolei namiestnik, książę Antoni Radziwiłł, a w Rzeczypospolitej Krakowskiej prezes jej Senatu, Stanisław Wodzicki. Wysiłki lojalistów nie przyniosły trwałych efektów, a represje, które spadły na
Okres po powstaniu styczniowym to czas wzmożonych represji policyjnych i politycznych działań zmierzających, w zależności od zaboru, do germanizacji bądź rusyfikacji i wyperswadowania Polakom raz na zawsze myśli o niepodległości. Zabór pruski Stosunki w zaborze pruskim ułożyły się, w porównaniu np. z Rosją, na zasadzie pewnego paradoksu. Z jednej strony dokuczliwe wobec Polaków prawa i działania administracji, z drugiej zaś pewne legalne możliwości, nieistniejące w państwie carów, stworzyły system nazwany przez wybitnego poznańskiego historyka profesora Lecha Trzeciakowskiego „uciskiem praworządnym”, ponieważ Prusy,
Czas niewoli stał się dla narodu z wielu względów okresem przełomu i próby. Był to także okres przełomu i próby dla Kościoła, który był instytucją integralnie związaną ze społeczeństwem. W nowej sytuacji, gdy państwa polskiego nie było na mapie, rola polityczna i społeczna Kościoła uległa wzmocnieniu. Pozostał on jedyną polską formą instytucjonalną akceptowaną i tolerowaną przez zaborców, którzy musieli się z nim liczyć. Postawa duchowieństwa wobec niepodległościowych dążeń narodu była niejednoznaczna. Złożyło się na to wiele przyczyn.
W polityce zaborców w okresie popowstaniowym nastąpiły dosyć istotne różnice. Władze rosyjskie i pruskie prowadziły w miarę konsekwentną politykę represji, zaś Austria po bolesnych porażkach (lata 1859 i 1866) poszła w kierunku kompromisu z największymi narodami zamieszkującymi monarchię naddunajską, w tym także z Polakami. Zabór pruski W zaborze pruskim już w okresie Wiosny Ludów lokalni Niemcy wystąpili przeciw ewentualnym ustępstwom rządu wobec Polaków, apelując o wzmożenie represji. U schyłku XIX w. nacjonalizm w Niemczech zdobył wielu nowych zwolenników. Przeniknął niemal do wszystkich
Zabór pruski Najwcześniej do reform uwłaszczeniowych doszło w zaborze pruskim. Impulsem stały się dla władz klęski poniesione przez Francję, które uświadomiły potrzebę zmian i unowocześnienia państwa. Na mocy porozumienia między chłopem a dziedzicem, który otrzymywał odszkodowanie od chłopa, uwłaszczenie przebiegało na trzy sposoby. Najkrótszą drogą do otrzymania własności rolnej było jej wykupienie od dziedzica, jednak stać było na to tylko nielicznych. Drugi sposób polegał na odpracowaniu przez określoną liczbę lat na pańskim gruncie
Lata 1795-1807 W 1795 roku granice zaborczych państw poprzecinały dawną Rzeczpospolitą, likwidując dotychczasowe związki, wytworzyły się zaś nowe, odmienne relacje. Na 123 lata Polska utraciła niepodległość, a Warszawa spadła do pozycji prowincjonalnego, nadgranicznego pruskiego miasta. Prusy Wcielone do Prus polskie obszary pod względem administracyjnym utworzyły następujące prowincje: Prusy Zachodnie, podzielone na departamenty bydgoski i kwidzyński (ziemie zaboru pierwszego); Prusy Nowowschodnie z departamentami białostockim i płockim (obszary na północ od linii Bugu, głównie z trzeciego zaboru);
