Sonet IV (O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem)
Zawartość treściową sonetu łatwo jest zapamiętać, bo wskazuje ją tytuł. Tematem jest „wojna” człowieka z: szatanem, światem i ciałem. A uogólniając, jest to walka człowieka z szatanem, bo pełno go w urokach świata i cielesnych pokusach. Jest to ogromnie ważna walka, bo stawką jest „byt nasz podniebny” – czyli życie wieczne. Po stronie szatana opowiada się wszystko co ziemskie: „świata łakome marności, dom-ciało, dla zbiegłych słabości”, są to kusicielskie siły, dobra ziemskie, zazdroszczące duszy i napastujące ją nieustannie. We „wnioskującej” ( tu inaczej refleksyjnej) części sonetu poeta woła do Boga, prosząc go o pomoc. Sam człowiek jest słaby – „wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie”, lecz pomoc i opieka Boga zapewnia mu zwycięstwo.
Sonet V (O nietrwałej miłości rzeczy świata tego)
Utwór rozróżnia i ustala dwie miłości:
- trwałą – celem jej jest Bóg,
- nietrwałą – jej obiektem są, jak wskazuje tytuł, „rzeczy świata tego”. Tym niemniej utwór zaczyna się wspaniałym i prawdziwym stwierdzeniem człowieka:
I nie miłować ciężko, i miłować
Nędzna pociecha…
Nasze myśli „cukrują” rzeczy, które kochamy, więc idealizują, upiększają wartości rzeczy takich jak: złoto, władza, sława, ludzka miłość, piękne oblicze. Podobnie zwodzi dusze nasze „z żywiołów utworzone ciało”. Ciężko nie miłować! Lecz rozkosze ziemskie nie odpędzą trwóg człowieczych, a przecież miłość jest słuszna – należy tylko dobrze zobaczyć jej cel – Boga. I tak wkroczyliśmy w krąg zagadnień barokowych…
Z życiorysu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego
Bardzo mało pewnych rzeczy wiadomo o życiu młodo zmarłego poety.
- Urodził się prawdopodobnie w roku 1550.
- Zmarł jako człowiek trzydziestoletni.
- Pochodził z awanturniczego rodu – na przykład jego krewki tata Joachim porwał sobie żonę z dworu jej męża, albo potrafił pobierać okup za zgodę – czyli haracz za to, że nie napadnie tego czy innego osobnika, brał też udział w zajazdach szlacheckich, po stronie swoich protektorów.
- Mikołaj na pewno się kształcił – najpierw w rodzinnym Lwowie, potem również w Niemczech: w Wittenberdze i Lipsku (możliwe, że właśnie tam dobrze zapoznał się z protestantyzmem). Podróżował po Europie – sądzi się, że przebywał w Szwajcarii i we Włoszech.
- Ważną rolę w jego życiu i twórczości odegrały sprawy religii. Gdy kształcił się w Niemczech, prawdopodobnie zbliżył się do luteranizmu – potem jednak powrócił do Kościoła katolickiego.Z jego poezji przebija głęboka wiara katolicka.
- Po powrocie do kraju Mikołaj Sęp Szarzyński musiał zajmować się sprawami gospodarskimi: długi, kłótnie, sądy, machinacje ojca zaiste niepodobne są wcale do atmosfery Mikołajowych wierszy. Przeniósł się w Przemyskie, ale nie cieszył się zbyt długo nowym życiem – zmarł rok po przeprowadzce.
- Nigdy się nie ożenił. Literacka plotka mówi o uczuciu do Jadwigi Tarłówny (podczas pobytu na dworze Tarłów), bardzo pięknej panny, ale dla Sępa Szarzyńskiego nieosiągalnej. Czy cokolwiek z tego jest prawdą – znów nie wiadomo. Wiemy zaś, że ojciec Joachim przeżył syna-poetę, ale pod koniec życia zmienił awanturniczą naturę, wyrzekł się majątku i… wstąpił do klasztoru.
Zobacz:
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Zastanów się, jakie cechy renesansowe, a jakie barokowe dostrzegasz w poezji Sępa Szarzyńskiego.
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Czy Mikołaj Sęp-Szarzyński jest twórcą renesansowym czy barokowym?
Porównaj twórczość Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego