Przywołajmy trzy podstawowe tytuły dzieł tego autora, aby udowodnić, że oprócz swego bezpośredniego znaczenia mają wartość symboliczną.
Symboliczne znaczenie tytułów powieści Żeromskiego
- Syzyfowe prace – bezpośredni rodowód tytułu pochodzi z mitologii greckiej, dokładnie z mitu o Syzyfie, który to został skazany na ciągłe wtaczanie głazu na szczyt góry, a gdy już osiągał cel… głaz spadał znów na dół. A zatem przenośnie syzyfowe prace – to działania jałowe, które się nigdy nie powiodą. Lecz w ujęciu Żeromskiego termin ma jeszcze jeden wymiar. Oto pisarz nazywa syzyfowymi pracami rusyfikację prowadzoną wśród młodzieży polskiej, udowadnia, że jest to czynność z góry skazana na niepowodzenie. Już się zdawało, że młodzi bohaterowie jak np. Marcin Borowicz bliscy są wynarodowieniu. Dzięki Bernardowi Zygierowi odezwał się w duszy Marcina patriotyzm, zrozumiał on swoją polskość. Tak będzie zawsze – wyrokuje Żeromski. Przekształcenie młodzieży polskiej w Rosjan jest niemożliwe.
- Ludzie bezdomni to następny tytuł o podwójnym znaczeniu. „Bezdomni” – to zdawałoby się – ludzie bez mieszkań, bez domu. Lecz według Żeromskiego to ci, którzy wyrzekają się swojego prywatnego życia i szczęścia, by rzucić się w wir pracy społecznej.
Typ społecznika jest charakterystyczny dla prozy Żeromskiego.- Doktor Tomasz Judym (Ludzie bezdomni),
- Piotr Cedzyna (Doktor Piotr),
- Stasia Bozowska (Siłaczka) – to bohaterowie bezdomni dla idei.
- Ostatnią swoją powieść zatytułował Żeromski Przedwiośnie. Także nie jest to tytuł przypadkowy. Przedwiośnie to nie tylko pora roku – lecz etap początków, nadziei, oczekiwania na wiosnę. Akcja powieści rozgrywa się u progu niepodległości Polski.
Zapamiętaj!
Żeromskiego poznajemy w dobie Młodej Polski, kontynuował on swoją działalność twórczą w Polsce dwudziestolecia międzywojennego, w której stał się nie tylko mitem pisarza, lecz także autorytetem moralnym i literackim. Dowodem tego jest żeromszczyzna – czyli moda na naśladowanie stylu, typu bohaterów, ideologii Stefana Żeromskiego w prozie.
- Stefan Żeromski wprowadził do literatury polskiej bohatera-społecznika poświęcającego prywatne życie służbie społecznej (Ludzie bezdomni).
- Nie unikał krytyki układów społeczno-politycznych Polski.
- Sięgał po tematy historyczne (Popioły).
- Zajmowała go tematyka powstań polskich (Wierna rzeka, Rozdziobią nas kruki, wrony…).
Zmarł w roku 1925.
Zobacz:
Przedstaw Przedwiośnie Stefana Żeromskiego jako powieść polityczną i społeczną.