Problem emancypacji kobiet w literaturze pozytywizmu
Zacznij:
Zaznacz, że właśnie pozytywizm był w Polsce czasem początków, prekursorskiej wobec dzisiejszego feminizmu idei emancypacji kobiet. Zarysuj krótko sytuację kobiet w dziewiętnastowiecznej kulturze patriarchalnej (wychowanie wyłącznie do funkcji rodzinnych, niemożność podjęcia pracy zawodowej, wielkie trudności w zdobywaniu wykształcenia, podporządkowanie – także prawne – mężczyznom).
Rozwiń:
To pytanie dotyczy właściwie tylko dwóch tekstów z programu szkolnego – Lalki i Nad Niemnem.
- W Lalce to przede wszystkim kwestia dwóch postaci – Izabeli Łęckiej i Heleny Stawskiej. Ta pierwsza jest panienką z dobrego domu, której całe życie jest podporządkowane zapewnieniu sobie przyszłości – czyli zdobyciu „dobrego męża”. Ta druga jest kobietą przez męża porzuconą – musi odnaleźć na nowo swoje miejsce w świecie. Problemy, jakie przy tym napotyka, są ogromne – uzyskanie niezależności materialnej – bardzo trudne, znalezienie satysfakcjonującej pracy – niemożliwe.
- Nad Niemnem zaś to powieść o dojrzewaniu Justyny do kobiecej samoświadomości, o przemianie z „panienki ze dworu” w autonomiczną, samoistną jednostkę decydującą o własnym życiu i przyszłości, samodzielnie wybierającą partnera życiowego i sposób na osiągnięcie życiowego spełnienia.
Zakończ:
Możesz subtelnie zdziwić się, że w literaturze polskiego pozytywizmu – który wszak od strony ideologicznej bardzo wiele uwagi poświęcał kwestiom emancypacyjnym – problematyka ta nie jest zbyt często podejmowana.
Najważniejsze teksty:
- Lalka Bolesława Prusa,
- Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.
Zobacz:
W jaki sposób i przez kogo realizowany jest w Lalce program pozytywistów?
Jakie hasła programowe pozytywizmu propaguje Orzeszkowa w Nad Niemnem?