Obraz rewolucji w Nie-Boskiej komedii. Zinterpretuj scenę finałową.
LEONARD
Po tylu nocach bezsennych powinien byś odpocząć, Mistrzu – znać strudzenie ná rysach twoich.
PANKRACY
Nie czas mi jeszcze zasnąć, dziecię, bo dopiero połowa pracy dojdzie końca swojego z ich ostatnim westchnieniem. – Patrz na te obszary – na te ogromy, które stoją w poprzek między mną a myślą moją – trza zaludnić te puszcze – przedrążyć te skały – połączyć te jeziora – wydzielić grunt każdemu, by we dwójnasób tyle życia się urodziło na tych równinach, ile śmierci teraz na nich leży. – Inaczej dzieło zniszczenia odkupionym nie jest.
LEONARD
Bóg Wolności sił nam podda.
PANKRACY
Co mówisz o Bogu – ślisko tu od krwi ludzkiej. – Czyjaż to krew? – Za nami dziedzińce zamkowe – sami jesteśmy, a zda mi się, jakoby tu był ktoś trzeci.
LEONARD
Chyba to ciało przebite.
PANKRACY
Ciało jego powiernika – ciało martwe – ale tu duch czyjś, panuje – a ta czapka – ten sam herb na niej – dalej, patrz, kamień wystający nad przepaścią – na tym miejscu serce jego pękło.
LEONARD
Bledniesz, Mistrzu.
PANKRACY
Czy widzisz tam – wysoko – wysoko?
LEONARD
Nad ostrym szczytem widzę chmurę pochyłą, na której dogasają promienie słońca.
PANKRACY
Znak straszny pali się na niej.
LEONARD
Chyba cię myli wzrok.
PANKRACY
Milion ludu słuchało mnie przed chwilą – gdzie jest lud mój?
LEONARD
Słyszysz ich okrzyki – wołają ciebie – czekają na ciebie.
PANKRACY
Plotły kobiety i dzieci, że się tak zjawić ma, lecz dopiero w ostatni dzień.
LEONARD
Kto?
PANKRACY
Jak słup śnieżnej jasności stoi ponad przepaściami – oburącz wsparty na krzyżu, jak na szabli mściciel. – Ze splecionych piorunów korona cierniowa.
LEONARD
Co się z tobą dzieje? Co tobie jest?
PANKRACY
Od błyskawicy tego wzroku chyba mrze, kto żyw.
LEONARD
Coraz to bardziej rumieniec zbiega ci z twarzy – chodźmy stąd – chodźmy – czy słyszysz mnie?
PANKRACY
Połóż mi dłonie na oczach – zadław mi pięściami źrenice – oddziel mnie od tego spojrzenia, co mnie rozkłada w proch.
LEONARD
Czy dobrze tak?
PANKRACY
Nędzne ręce twe – jak u ducha, bez kości i mięsa – przejrzyste jak woda – przejrzyste jak szkło – przejrzyste jak powietrze. Widzę wciąż!
LEONARD
Oprzyj się na mnie.
PANKRACY
Daj mi choć odrobinę ciemności!
LEONARD
O Mistrzu mój!
PANKRACY
Ciemności – ciemności!
LEONARD
Hej! obywatele – hej! bracia – demokraty, na pomoc! – Hej! ratunku – pomocy – ratunku!
PANKRACY
Galilae vicisti!
Stacza się w objęcia Leonarda i kona.
.
1. Usytuuj dzieło w czasie i epoce
Nie-Boska komedia jest jednym z trzech ważnych polskich dramatów romantycznych. Podejmij temat rewolucji jako zjawiska historycznego, nie wskazując konkretnego odniesienia w dziejach.
.
2. Co musisz pamiętać o lekturze?
- dramat o rewolucji
- dramat o poezji i poetach
- dramat rodzinny
- porównanie dwóch obozów: arystokracji i rewolucji
- przywódcą obozu arystokracji – Hrabia Henryk, przywódcą obozu rewolucji – Pankracy
- ważne pojęcie: frenetyzm romantyczny to sposób kreowania świata przedstawionego przy użyciu elementów grozy, makabry, satanizmu
- ważne pojęcie: prowidencjalizm to przekonanie, że Bóg ingeruje w historię, kieruje losami jednostek i społeczeństw
- dzieło prezentujące historiozofię (filozofię dziejów)
.
3. Co wyczytasz z przytoczonego tekstu?
- Podkreśl kluczowe znaczenie sceny finalnej do odczytania stanowiska poety wobec rewolucji.
- Przywódca rewolucjonistów – Pankracy – ginie, porażony wizją Chrystusa, z okrzykiem „Galilejczyku, zwyciężyłeś!”.
- Triumf idei chrystianizmu, którą tworzą takie wartości, jak dobro, pokora, miłość bliźniego.
- Przewrót społeczny próbujący zakwestionować całe Boskie uniwersum okazał się zbyt słaby, aby zmierzyć się z potęgą Chrystusa. Sam autor nie jest w stanie zaakceptować ludzkich działań, ignorujących opatrzność bożą, naruszających Boską konstrukcję świata.
- Odwołaj się do scen rewolucji z utworu.
- Krytyczne stanowisko autora wobec zjawiska rewolucji: rewolucja została pokazana jako dzieło szatańskie
- Rewolucja nie jest w stanie zbudować nowego świata, może najwyżej zniszczyć stary porządek.
- Scena jest aktem prowidencjalizmu – teorii, iż historia jest wynikiem wyroków Boskich.
Zobacz:
Nie-Boska komedia – jak rozumiesz tytuł dramatu Zygmunta Krasińskiego?
Trójgłos w sprawie rewolucji w Nie-Boskiej komedii – Pankracy, Hrabia Henryk, sam Krasiński.
Charakterystyka obozu rewolucjonistów na przykładzie wybranej sceny z Nie-Boskiej Komedii.
Jak Zygmunt Krasiński ukazał rewolucję? Przedstaw jego poglądy na podstawie Nie-Boskiej komedii.
59. Jak ukazana jest rewolucja w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego?
Jaką wizję rewolucji przedstawia Zygmunt Krasiński w Nie-Boskiej komedii?