Motywy do prac pisemnych (GIM)
Winny powinien być ukarany. Oko za oko, ząb za ząb – takie prawo obowiązywało w starożytnym Kodeksie Hammurabiego. Dzisiejsze prawo jest zdecydowanie łagodniejsze i humanitarne. A jak winowajców karano w literaturze? Biblia Stary Testament W Biblii winowajców jest oczywiście najwięcej. Wszystko zaczęło się w rodzinie pierwszych ludzi… Pierwsi winowajcy – Adam i Ewa – zjadają zakazany przez Boga owoc z jabłoni (grzech pierworodny) – kara to wypędzenie z raju (Edenu) i skazanie pierwszych ludzi na cierpienie. Ich dzieci (nas)
Wieś „spokojna i wesoła” O wyższości życia wiejskiego przekonywali dwaj wybitni poeci renesansu – Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Fraszki Na dom w Czarnolesie, Na lipę, pieśni Serce roście, Pieśń świętojańska o Sobótce ukazują uroki życia ziemianina. Zdecydowanie lepiej być gospodarzem niż podróżnikiem, żołnierzem lub dworzaninem, ponieważ: ziemianin żyje w ścisłym związku z przyrodą; jego rytm pracy i odpoczynku jest niczym nie zakłócony, naturalnie wyznaczony przez pory roku; cieszy się powszechnym szacunkiem, o ile sam nie szczędzi wysiłku
Literackie miasta Rzym (Quo vadis Henryka Sienkiewicza) – trudno to miasto porównać z jakimkolwiek innym. Zyskało miano Wiecznego Miasta, a przecież z woli szalonego Nerona zostanie zniszczone przez płomienie. Na każdym rogu ulicy stoi świątynia dla bóstwa, o którym niewiele wiadomo. Jednocześnie brud, przestępstwa, a w bogatych domach luksus, obłuda, ciche i okrutne zbrodnie, samobójstwa. Na tym tle wyraźnie odcina się grupa pierwszych chrześcijan. Warszawa lat siedemdziesiątych XIX wieku (Lalka Henryka Sienkiewicza). Opisana wręcz z fotograficzną dokładnością.
W średniowiecznych zamkach… …mieszkali rycerze. Wysokie wieże nie służyły do zamykania nieposłusznych księżniczek, ale do odpierania ataków wroga, bo zamki były warowne (tzn. przeznaczone nie tylko do mieszkania, ale i do obrony). Zimno tam było i ciemno, bo małe okienka i grube kamienne mury ułatwiały obronę. Zamki oświetlano pochodniami, na podłogach zamiast dywanów leżały skóry zwierząt. Rycerz musiał być: Silny (zbroja sporo ważyła, podobnie miecz i kopia, dziś rzadko kto zdołałby podnieść rycerską broń).
Czym jest prawda? Po pierwsze Prawda to podstawa poznania świata. Coś jest prawdziwe, czyli jest zgodne z rzeczywistością. Opowiadamy zgodnie z prawdą, czyli opowiadamy dokładnie tak, jak było. Po drugie Wydarzenia prawdziwe, takie, które miały miejsce, nazywamy faktami. Można je udowodnić, potwierdzić zeznaniami świadków. Pamiętaj! Fakty są zawsze autentyczne. Dlatego nie mów „fakt autentyczny”. To błąd językowy, zwany tautologią (czyli masło maślane). Po trzecie Prawda jest podstawą etyki, czyli nauki o moralności. Prawda
Czym są uczucia? Uczucie to coś, co towarzyszy człowiekowi od urodzenia. Naukowo nazwać je możemy procesem psychicznym czy stanem emocjonalnym. Uczucie odzwierciedla nasz stosunek do otoczenia (innych ludzi), ale i do samego siebie. Uczucia motywują nas do wielu czynów, sprawiają, że zachowujemy się tak, a nie inaczej. Uczuciami tłumaczymy wiele naszych zachowań, np. „nie pomogę mu, bo go nienawidzę” albo wręcz przeciwnie „pomogę mu, bo go kocham” czy też „pomogę mu, bo
Co to jest rozrywka? To prawda, tłumaczymy rzecz oczywistą. Ale spróbujmy mimo to zdefiniować rozrywkę, tak jak definiuje się wojnę, powstanie czy przyjaźń. Rozrywka to coś przyjemnego, miłego. Sposób na spędzanie czasu wolnego od pracy, nauki. Zasłużony, czynny wypoczynek. Nie leżenie brzuchem do góry lub spanie, ale dobrowolne działanie, które ma dawać radość, satysfakcję, pozytywne emocje. Rozrywka może mieć różnorodny charakter, wynikający głównie z zainteresowań indywidualnych człowieka, ale także jego przynależności
Szkoła wczoraj i dziś Starożytność Z tej epoki wywodzą się nazwy obecnych szkół, chociaż geneza tych nazw niewiele ma wspólnego ze współczesną edukacją. Gimnazjum to w starożytnej Grecji publiczny ośrodek ćwiczeń gimnastycznych, które w dodatku odbywały się nago. Najsłynniejsze gimnazjum mieściło się w Sparcie (ojczyzna wojowników) i Atenach. Liceum (Likejon) – przekształcone z czasem w szkołę filozoficzno-naukową. W liceum uczył Arystoteles. To właśnie w liceum zaczęto przykładać ogromną wagę do badań naukowych, uznając ich wyniki za ważniejsze od czczych
Czego ludzie poszukują? Zasad Życie bez zasad to podążanie drogą bez drogowskazów, błądzenie. O kimś, kto często zmienia zdanie, mówi się, że nie ma zasad. Taki człowiek nie dotrzymuje słowa, jest nieobliczalny, nie można na niego liczyć. Kiedy człowiek ma swoje zasady, łatwiej mu porozumieć się z innymi (tak jak gra w brydża czy szachy możliwa jest tylko wtedy, gdy gracze znają zasady tych gier), wie, czego chce, do czego dąży, w jaki sposób
Czym jest dobro i zło? Dobro i zło to podstawowe pojęcia etyczne. Dobrem określa się wszystko to, co przynosi korzyść człowiekowi, nie powoduje niczyjej krzywdy, służy szczęściu. Zło to przeciwieństwo dobra – jego skutkiem jest ludzka krzywda, nieszczęście. Skąd się wzięły te pojęcia? Istnieją od samego początku ludzkości, odkąd zawiązała się pierwsza grupa społeczna. Rozróżnienie między postępowaniem dobrym a złym to podstawa funkcjonowania każdego społeczeństwa. Granice między dobrem a złem poznajemy w procesie wychowania. Małe
Smutne dzieciństwo w literaturze minionych stuleci Trudne było dzieciństwo bohaterów nowelek i opowiadań pozytywistów – Orzeszkowej, Prusa, Sienkiewicza. Antek, Janko Muzykant, dzieci z Naszej szkapy nieraz przymierają głodem, nie mogą liczyć na troskę i opiekę rodziców, nie mają warunków do rozwijania zainteresowań. Są skazane na ciężką pracę ponad siły. Janko nie mógł rozwijać swych talentów muzycznych, Antek – plastycznych. Chłopcy z Naszej szkapy zaznali biedy i nieszczęścia. Smutne jest życie sierot (Pollyanna, Ania z Zielonego Wzgórza,
Sekrety rodzinne Mit o Edypie Jedna ze smutniejszych historii antycznych. Edyp, przybrany syn króla i królowej Koryntu, od wyroczni delfickiej dowiedział się, że zabije ojca i poślubi własną matkę. Nie chcąc do tego dopuścić, Edyp ucieka z Koryntu. Zabija napotkanego po drodze człowieka (pokłócili się o „pierwszeństwo przejścia”). Był to Lajos – jego rodzony ojciec. W Tebach Edyp rozwiązuje zagadkę straszliwego Sfinksa gnębiącego miasto i w nagrodę poślubia wdowę po królu
Bohaterowie, którzy całkowicie się zmienili pod wpływem jednego wydarzenia: Jacek Soplica z Pana Tadeusza Momentem przełomowym jest zabicie Stolnika (magnat odmówił mu ręki swej córki) i tym samym mimowolne wsparcie atakujących zamek Stolnika Rosjan. Osobista zemsta łączy się ze zdradą wobec narodu. Aby odpokutować winy, Jacek Soplica staje się skromnym zakonnikiem, rezygnuje z własnego szczęścia i poświęca się dla ojczyzny. Charakter tej postaci zmienia się zupełnie. Butny i pewny siebie szlachcic Jacek Soplica, a pokorny emisariusz
Jesień życia Skąd to określenie? Tymi słowami określamy starość, czas odpoczynku, emerytury. Przeciwieństwo jesieni – wiosna życia, czyli młodość. Jaka powinna być jesień życia? Taka jak złota polska jesień – pogodna, ciepła, pełna kolorów. Nostalgiczna, ze wspomnieniami i bogata. Żadnego ciułania pieniędzy, żadnych smutków i trosk. I z dobrym zdrowiem, koniecznie. Starzy bohaterowie lektur Ebenezer Scrooge z Opowieści wigilijnej – samotny, bo straszliwie skąpy. Nieszczęśliwy, opuszczony przez bliskich, których sam zraził do siebie. Dostaje
Bogowie antyczni: kapryśni, ludzcy, słabi Z mitologii greckiej i rzymskiej wynurza się świat wielu bogów (politeistyczny), podobnych do ludzi, niekiedy słabych, małostkowych i mściwych. Nie są to bogowie tak do końca wszechmocni. Ograniczają się wszyscy nawzajem, kłócą i walczą o wpływy, a poza tym… wszyscy muszą podporządkować się tajemniczemu Fatum – przeznaczeniu. Nie są dalecy od spraw śmiertelników, mocno ingerują w ich życie. Mają swoich ulubieńców i wrogów, wśród innych bogów i wśród ludzi. Kochają np. Syzyfa, którego
Literackie obrazy miłości matczynej Dym – syn, młody robotnik fabryki, jest dla starej matki całym światem. Codziennie wyczekuje ona jego powrotu z fabryki, przygotowuje obiad, cieszy się wspólnie spędzonymi wieczorami. Któregoś dnia to spokojne życie zostaje przerwane – w fabryce wybucha pożar. Intuicja matki jest nieomylna – wie, że straciła ukochane dziecko. Balladyna – matka Balladyny to skromna wdowa mieszkająca w leśnej chatce. Wychowuje dwie córki – złą i dobrą. Skrzywdzona przez okrutną Balladynę
Obyczaj – co to jest? Słownik twierdzi, że to sposób postępowania danej grupy ludzi, utwierdzony tradycją. a Co znaczy „sposób postępowania”? To znaczy: jak się ubieramy, jak się witamy i żegnamy, w jaki sposób rozmawiamy ze sobą, jak i co jadamy, jak spędzamy święta itp. Niektóre obyczaje przemijają: np. obyczaj całowania ojca w rękę albo mówienia do mamy „pani matko”. Rodzą się nowe obyczaje szkolne – choćby mówienie „pani profesor” do nauczycielki w liceum,
Wojna jest złem. Zawsze przynosi nieszczęście, śmierć, tragedię. Mimo to człowiek ciągle prowadzi wojny. „Miał być inny ten nasz XX wiek”. Nie był – w dobie najwyższego rozwoju cywilizacji ludzkość zafundowała sobie dwie wojny światowe, najokrutniejsze, wojny masowej zagłady. Ledwie zaczął się wiek XXI i trzecie tysiąclecie – świat zmroziła tragedia 11 września w Stanach Zjednoczonych, teraz trwa wojna na Ukrainie. Czy wojna jest przypisana historii ludzi? Jak zarysowała się w tekstach kultury? Była
Władca powinien być: SPRAWIEDLIWY – a więc musi przestrzegać prawa. Może sam je ustanawiać, ale powinien liczyć się z tradycją i opinią swych poddanych. A przede wszystkim z konsekwencjami swoich decyzji. Sprawiedliwy władca nie faworyzuje i nie prześladuje nikogo z poddanych, wszystkich traktuje równo. Sądząc winnych, nie może kierować się emocjami, ale zasadami prawa i dobrem państwa. ROZUMNY, MĄDRY – czyli odpowiedzialny za swoje decyzje. Powinien kierować się rozsądkiem, umieć ocenić panującą sytuację, powinien zasięgać opinii
Dlaczego cierpimy? Cierpienie stanowi nieodłączny element ludzkiego życia. Tak jak miłość, radość, szczęście, tak i cierpienie jest jednym z wielu doznań ludzkich. Cierpimy, ponieważ mamy uczucia, nie jesteśmy obojętni. Utrata ukochanej osoby, nieszczęśliwe wydarzenie czy po prostu brak powodzenia w życiu to powód do cierpienia. Cierpienie objawia się płaczem, chęcią schowania się przed światem, tzw. czarnymi myślami. Czasem jest bardziej spektakularne – kiedy cierpiący krzyczy, złorzeczy Bogu, życiu, innym ludziom, chcąc w ten sposób
