GIMNAZJUM
W języku polskim szyk zdania określa się jako „swobodny”. Zupełnie dowolny jednak nie jest – i mogą stąd wynikać rozmaite problemy stylistyczne. I różne pytania testowe. Pytania testowe mogą sprawdzić, czy potrafisz wskazać szyk przestawny w zdaniu. Bardzo często możesz też zostać poproszony o wykazanie się znajomością poprawności zdań, bo – choć w polskim zdaniu można sporo przestawiać – niektóre konstrukcje są już nieprawidłowe. By zwycięsko wybrnąć z powyższych pułapek, trzeba mieć podstawową wiedzę o szyku
Prośba o wskazanie symbolu lub wyjaśnienie jego znaczenia może dotyczyć nie tylko dołączonych tekstów, ale i dzieł plastycznych czy rzeczy codziennego użytku. Kojarz najpopularniejsze symbole Symbole narodowe: flaga, godło Symbole religijne: chrześcijańskie: krzyż, korona cierniowa, ryba, chleb, wino żydowskie: gwiazda Dawida islamskie: półksiężyc Symbole biblijne: jabłko, wąż, listek figowy, wieża Babel, arka Noego Symbole mitologiczne: atrybuty bogów labirynt nić, którą podała Tezeuszowi Ariadna skrzydła Ikara kamień Syzyfa Symbole – insygnia: królewskie: berło,
Wyraz wyrazowi nierówny! Możesz powiedzieć: nauczyciel, a możesz: belfer, możesz powiedzieć dama albo babiszon. W tekście mogą Cię zapytać: który z tych wyrazów jest neutralny, a który nacechowany ujemnie? Wśród poleceń tekstu może znaleźć się wymóg, by takie wyrazy rozpoznawać lub pozamieniać – np. neutralny na nacechowany lub odwrotnie. Jak je rozpoznać? To proste – wyraz neutralny nie niesie żadnych skojarzeń emocjonalnych – takich wyrazów w naszym języku jest mnóstwo. To: dziewczyna, kot, ogórek,
Przed egzaminem koniecznie powtórz gramatyczne zagadnienia: z fonetyki – podział głosek – uproszczenia i upodobnienia – akcent i intonację z części mowy i fleksji – podział na odmienne i nieodmienne części mowy ze składni – podział na części zdania – analizę gramatyczną i logiczną zdań pojedynczych – rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie – związki wyrazowe w zdaniach – mowę zależną i niezależną – imiesłowowe równoważniki zdania ze słowotwórstwa – kategorie
Podział rzeczowników na własne i pospolite jest banalnie prosty. Rzeczowniki pospolite odnoszą się do wielu rzeczy – są to nazwy ogólne. Jest ich w języku mnóstwo – to stół, pies, kobieta, książka, gazeta, chomik, samochód, hotel. Jeśli jednak chcemy z grupy rzeczowników pospolitych wyróżnić niektóre wyrazy, uczynić je szczególnymi i indywidualnymi, stworzymy rzeczowniki własne. Jest wiele psów, ale Twój ma na imię Supeł. Mieszkasz nie w jakimś mieście, ale w
Czas akcji: koniec XIX wieku. Wspomnienia Szymona Nogi sięgają powstania styczniowego (1863). Miejsce akcji: Kleryków, wieś Gawronki (majątek Borowiczów), wieś Owczary (szkoła elementarna). . Wydarzenia w skrócie 1. Nauka w Owczarach Rodzice odwożą Marcina do szkoły elementarnej w Owczarach. Nauczyciel Wiechowski uczy źle, a wizytacja dyrektora Jaczmiejewa udowadnia, jak żałosną osobą jest Wiechowski. 2. Egzaminy do gimnazjum w Klerykowie Marcin uczęszcza na płatne korepetycje do profesora Majewskiego. Dzięki tej formie łapówki dostaje się do szkoły.
Przygotuj materiał do recenzji dowolnego filmu o Holokauście. Materiał do recenzji filmu Pianista Materiał literacki: Pianista Władysława Szpilmana – pamiętnik kompozytora i pianisty, Polaka żydowskiego pochodzenia, który niemal całe życie przepracował w Polskim Radiu; cudem ocalał od śmierci w czasie II wojny światowej – najpierw w warszawskim getcie, potem ukrywając się w okupowanej Warszawie. Reżyser: Roman Polański Odtwórca głównej roli: Adrien Brody Tematyka filmu: walka o przetrwanie w warszawskim getcie, antysemityzm, faszyzm, miłość do muzyki. Najbardziej poruszające sceny:
1. Jakie zjawiska fonetyczne zachodzą w podanych wyrazach: chleb, jabłko, liczba, przyjaciel, zagadka. chleb [chlep] – utrata dźwięczności na końcu wyrazu jabłko [japko] – uproszczenie grupy spółgłoskowej oraz ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne (dźwięcznego „b” pod wpływem bezdźwięcznego „p”) liczba [lidżba] – udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne (bezdźwięcznego „cz” pod wpływem dźwięcznego „b”) przyjaciel [pszyjaciel] – ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe postępowe (dźwięcznego „rz” pod wpływem bezdźwięcznego „p”) zagadka [zagatka] – ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne (dźwięcznego „d” pod wpływem
Esej Esej (ang. essay – próba)– to szkic literacki, refleksje i rozmyślania autora na dany temat i typowy dla niego sposób. Za twórcę tego gatunku uchodzi Michel de Montaigne. Podstawowe schematy eseju wywodzą się z jego Prób (Essais, 1580). To najtrudniejsza forma literackiej wypowiedzi łącząca elementy felietonu, reportażu i form autobiograficznych, która wymaga dużej wiedzy, sprawnego stylu, swobody językowej i intelektualnej, a jednocześnie trudnej do wyjaśnienia oryginalności, która odróżnia esej jednego autora od eseju innego. Typy
Esej Esej (łac. exagium – ważenie, próba wagi; fr. essai – próba; ang. essay – próba) zwany jest także – rzadziej – szkicem literackim. To gatunek o wyrafinowanej konstrukcji i tematyce, wymagający sprawności pisarskiej, bogatej leksyki i lekkiego pióra. Łączy elementy felietonu (np. często pojawiają się anegdoty, historyjki z życia), reportażu (np. wspomnienia z podróży) i form autobiograficznych (np. pamiętnika – bowiem autor eseju może pozwolić sobie na duży subiektywizm). Za
Jak pisać esej To ciekawa i trudna forma pisarska: daje wiele możliwości, ale też równie wiele wymaga. Czego? Oryginalności, lekkiego pióra, bogatego słownictwa, a przede wszystkim wiedzy, wiedzy, wiedzy… Jakie tematy Esej jest utworem bliskim publicystyce, gdzieś z pogranicza literatury i nauki. Może mówić o bardzo różnych zagadnieniach: filozoficznych, literackich, naukowych… Charakteryzuje go to, że temat ujmuje w sposób ciekawy, oryginalny, pokazując indywidualne spojrzenie autora (subiektywizm!). Istotą eseju nie jest – jak w rozprawce – rozumowanie
Romantyzm charakterystyka epoki Granica czasowe W Europie Początek – 1789 rok: Wielka Rewolucja Francuska. Koniec – 1848 rok: Wiosna Ludów – umowna data końca romantyzmu europejskiego, choć już w latach 30. pojawia się w literaturze realizm. W Polsce 1818 (lub 1822) – 1863 Początek teoretyczny 1818 rok: wydanie przez Kazimierza Brodzińskiego rozprawy O klasyczności i romantyczności. Początek faktyczny 1822 rok: Adam Mickiewicz wydaje swój pierwszy tomik wierszy, Ballady i romanse.
Dzieciństwo sielskie, anielskie Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu koło Nowogródka. Rodzicami poety byli Mikołaj Mickiewicz, komornik i adwokat, oraz Barbara z domu Majewska. To właśnie ukochana matka ofiarowała synka pod opiekę Matki Boskiej Ostrobramskiej, gdy jako maleńki chłopczyk wypadł z okna. Dzieciństwo poeta miał beztroskie. Przerwała je śmierć ojca w 1812 r. Jak to widać w dziełach? „Kraj lat dziecinnych” pokazał Mickiewicz przede wszystkim w Panu Tadeuszu. Znalazł się tam opis wypadku z wczesnego dzieciństwa
Reportaż W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że reportaż to relacja na gorąco z jakiegoś ważnego wydarzenia czy miejsca, jednak podana w starannej formie stylistycznej. Reportaż nie może i nie powinien być zbyt długi. Dwa razy zastanów się, nim zapiszesz jakieś zdanie, gdyż każde jest na wagę złota. Każde powinno wnosić coś ważnego do tekstu. Bardzo istotny jest także dynamizm (po prostu: unikaj długich, rozbudowanych zdań). Nie bez znaczenia są emocje – nie może to
Co powinno się wiedzieć o pisaniu reportażu Jak pisać reportaż I tak jest w przypadku tekstu Mileny! Temat przerwy szkolnej dawał autorce pole do popisu, mogła dotrzeć wszędzie: do pracowni, na korytarz, pod pokój nauczycielski, do łazienki. I dotarła! Może szkoda tylko, że nie trafiła do szatni, tam często dzieją się ciekawe i nie zawsze pochwalane przez grono pedagogiczne rzeczy. A reporter nie jest przecież moralizatorem, on rejestruje tylko rzeczywistość,
Znajdź swoje miejsce… w radiu Lubisz słuchać radia. Masz swój ulubiony program, potrafisz rozpoznać głos ulubionego prezentera i pewnie nigdy nie zastanawiałeś się jak wiele osób musi być zaangażowanych aby mogło powstać kilka minut audycji. Radio – to niewielki, ale prestiżowy rynek pracy. Może chciałbyś tu pracować? Sprawozdawca – to człowiek, który „na żywo” relacjonuje wydarzenia. Mówi o nich własnymi słowami, więc powinien wyrażać się jasno i precyzyjnie. Nie musi mówić aksamitnym głosem,
Wypowiedzenie nieczasownikowe (nie zawiera orzeczenia) Za chwilę odjazd autobusu. Kto tam? Równoważnik (można wprowadzić orzeczenie) Wypowiedzenie, które nie zawiera osobowej formy czasownika, ale dopuszcza możliwość jej wprowadzenia na podstawie kontekstu. równoważnik zdania zdanie (jest orzeczenie) Kto tam? (brak orzeczenia) Kto tam jest? (zdanie) Za chwilę odjazd pociągu! Za chwilę odjedzie pociąg! Co z nim? Co jest z nim? Ale gorąc! Ale jest gorąco! Wreszcie koniec
Terminy związane z badaniem tekstu Powtórz wszystkie przed testem! Często pytanie dotyczy jakiegoś terminu i tylko jego znajomość gwarantuje prawidłową odpowiedź. Autor – twórca utworu, z którym mamy do czynienia. Wcale nie musi być narratorem, nie musi też pojawiać się w tekście, choć oczywiście, może. To po prostu ten, kto napisał tekst. Akcja – inaczej fabuła. Ciąg zdarzeń w utworze, np. w powieści albo w dramacie. Akcja jest jednym z typowych dla epiki i dramatu (a nie dla liryki)
Na początek krótki test: rozpoznaj swój typ pisania i zobacz, jak nad nim pracować. Prezentujemy pięć fragmentów prac na ten sam temat. Pięć fragmentów – a tym samym pięć sposobów pisania. W którym rozpoznajesz swój styl? Pamiętaj, że te typy pisania występują często w postaci mieszanej, na przykład „gaduła” łączy się z „naukowcem”, a „ścisłowiec” z „kronikarzem”. Każdy z podanych sposobów pisania ma jednak swoje plusy i minusy (koniecznie to przeanalizuj!). Temat:
Żelazny schemat postępowania: analizuję temat, szukam w temacie czasownika, konstruuję treściwy wstęp, stosując się do polecenia tematu, analizuję tekst, odwołuję się do całej wiedzy o lekturze, przywołuję konteksty, komponuję wszystko spójnie, nie piszę o sobie, wieńczę pracę podsumowującym zakończeniem. Żelazna zasada Sprawdź, co każe czasownik w temacie. Porównaj fragmenty – szukaj podobieństw i różnic. Zaprezentuj sceny – szukasz potrzebnych scen i opisujesz je. Wskaż cechy – wypisujesz kolejne cechy wyczytane z tekstu. Przedstaw obraz społeczeństwa –
