GIMNAZJUM
Chciałeś choć raz w życiu mieć skrzydła i polecieć jak ptak? Pewnie tak. Bo to z pewnością fajne uczucie. I bez wątpienia częsty motyw w sztuce. Uskrzydleni bohaterowie Anioły w Piśmie Świętym. W jaki sposób się przemieszczają? Na pięknych, białych skrzydłach. Hermes. Grecki bóg handlu, także złodziei i oszustów. Pełnił rolę olimpijskiego posłańca. I do tego potrzebne mu były skrzydełka. A konkretnie niezwykłe uskrzydlone sandały. Amor – pojawił się już u nas w poprzednim numerze, kiedy pisaliśmy o sercu. Tym razem zwracamy uwagę
Jak można rozumieć słowo „ja”? Ja, nastolatek Ja, człowiek pełen uczuć Ja, chrześcijanin Ja, Polak Ja, Europejczyk Ja, nastolatek… Mam swoje ideały lub nieustannie ich poszukuję Mam wrażenie, że jestem stworzony do rzeczy wielkich, że na pewno nie będę żyć tak przeciętnie i zwyczajnie jak moi rodzice. Mam sto pomysłów na minutę. Niestety, okazuje się, że większości z nich absolutnie nie da się zrealizować. Trudno, wymyślam następne. Lubię bawić się, jestem raczej
Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest – zawyrokował Joseph Conrad, angielski pisarz, polskiego pochodzenia. Miał rację. Gdzież nam, zwykłym ludziom, do arcydzieł? Są wprawdzie jednostki wybitne, ale są też potwory, świadczące o jakimś kosmicznym błędzie! Zresztą różne zdarzają się opinie na ten temat: W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę – upiera się Albert Camus, inny wielki obrońca etyki w literaturze. Ludzie są słabi, występni, nędzni i zbuntowani –
Nastaje, panuje, przemija i kończy się. Bywa powszechnie obowiązująca albo dziwna. Co to jest moda? Słowo „moda” pochodzi od łacińskiego „modus”, określającego jakiś sposób, manierę, przepis, miarę. Moda nie trwa wiecznie, jest przejściowa. Ciągle ulega zmianom, ale korzysta, nawiązuje do elementów mody dawniejszej. Kojarzy się z luksusem, postępem, indywidualnością. Urodziła się we Francji. W XVII wieku na francuskim dworze, który słynął z odzieżowych ekstrawagancji. Mówiąc o modzie, mamy zazwyczaj na myśli zmiany w formie strojów, historię
Początek świata – początek ludzkości Ludzie od zawsze zastanawiają się, skąd wziął się świat i jak powstali ludzie. Opowiadają sobie różne historie na ten temat. W różnych miejscach świata – inne. Historii tych nie potwierdzi żaden naukowiec. Dlaczego? Bo to mity. Uwaga! Definicje! Mit – wypowiedź (najczęściej narracyjna) wyrażająca wierzenia danej społeczności. Opowiada o początkach świata, powstaniu bogów, ludzi. Bohaterami są istoty boskie lub wyposażone w ponadludzkie cechy. Mitologia – zbiór mitów jakiegoś kręgu
Stylizacja – zjawisko często pojawiające się w utworach literackich. Jej istotą jest świadome wprowadzenie do tekstu środków językowych, które są charakterystyczne dla innych odmian języka. Zabieg ten służy określonym celom: może wprowadzać w realia epoki czy przedstawianego środowiska, bywa źródłem humoru, czasem też np. czyni tekst patetycznym, podniosłym. Można wskazać różne typy stylizacji: a) Stylizacja archaizująca (archaizacja) – polega na wprowadzeniu elementów języka dawnych epok. Dzięki temu autor może lepiej oddać klimat
Narracja to wypowiedź prezentująca zdarzenia powiązane z postaciami w nich uczestniczącymi oraz ze środowiskiem, w którym się rozgrywają. Jeśli na plan pierwszy przedstawienia wysuwają się zjawiska dynamiczne, rozwijające się w czasie, mamy do czynienia z opowiadaniem. Jeśli statyczne, rozmieszczone w przestrzeni, narracja przybiera formę opisu. Wypowiedzi postaci są przedstawione za pomocą: mowy zależnej: Powiedział, że podjął już decyzję. mowy niezależnej: Powiedział: – Podjąłem decyzję. Zobacz: Mowa zależna i mowa niezależna Jeżeli narrator używa mowy zależnej, to jest
Powrót prokonsula Postanowiłem wrócić na dwór cesarza jeszcze raz spróbuję czy można tam żyć mógłbym pozostać tutaj w odległej prowincji pod pełnymi słodyczy liśćmi sykomoru i łagodnymi rządami chorowitych nepotów gdy wrócę nie mam zamiaru zasługiwać się będę bił brawo odmierzoną porcją uśmiechał się na uncje marszczył brwi dyskretnie nie dadzą mi za to złotego łańcucha ten żelazny wystarczy postanowiłem wrócić jutro lub pojutrze nie mogę żyć wśród winnic wszystko tu
Wesele a sprawa polska… Wesele Stanisława Wyspiańskiego to nasz największy narodowy dramat. Mowa w nim o najważniejszych narodowych sprawach: o rzezi galicyjskiej, postawie lojalistów, powstaniu, o konfliktach między panami a chłopstwem. Wesele poety z chłopką było doskonałym pretekstem do spotkania się ludzi różnych stanów i do wymiany poglądów. Można tam usłyszeć słowa prawdy o konfliktach chłopsko-szlacheckich. Można też przekonać się o tym, jak niewiele ci ludzie mają ze sobą wspólnego, jak płytkie jest zainteresowanie chłopów
Zasady rządzące państwem totalitarnym na przykładzie fragmentu „Folwarku zwierzęcego” George’a Orwella. Dziwne to państwo, bo jego mieszkańcami są… zwierzęta. Świnie, owce, konie, krowy były najpierw typowymi zwierzętami gospodarskimi, ale znudziło im się takie życie. Zapragnęły swobody, wolności, możliwości decydowania o sobie – a więc demokracji. Zasiał w nich to pragnienie Stary Major – modelowy knur rasy angielskiej, który jako źródło wszelkiego zła i zniewolenia wskazywał tyranię człowieka wobec zwierząt. Zwierzęta
Wskaż nawiązania do Biblii w wierszu Edwarda Stachury Confiteor. Wiersz współczesnego poety Edwarda Stachury jest głęboko zakorzeniony w kulturze chrześcijańskiej. Już tytuł utworu: Confiteor (łac. wyznawać, przyznawać się do winy) sugeruje, że autor posłużył się formą gatunkową znaną z liturgii kościoła katolickiego. Jest nią spowiedź, wyznanie grzechów. Mianem CONFITEOR określa się także pokutną część mszy świętej. Z niej właśnie pochodzi refren: moja wina, moja bardzo wielka wina… Wiersz możemy więc nazwać spowiedzią współczesną. W opisie
Czego alegorią jest opowiadanie Johna Steinbecka „Perła”? „Po miasteczku krąży opowieść o wielkiej perle – o tym, jak ją znaleziono i jak ją później stracono”. Tak zaczyna się opowiadanie, a właściwie jego część zamieszczona w jednym z Waszych podręczników. Już z tego początkowego fragmentu wiemy wszystko – ktoś znalazł perłę, a potem ją stracił. To jak w baśniach lub opowieściach przekazywanych z pokolenia na pokolenie o skarbach, które zostały najpierw dane, a potem zabrane (choćby w tej o rybaku i złotej rybce). Prawda w nich przekazywana
Na podstawie utworu Ignacego Krasickiego „Żona modna” wskaż cechy dwóch stylów życia w Polsce XVIII-wiecznej (styl oparty na wzorach cudzoziemskich i styl szlachecki). Dziś większość z nas miałaby problem z określeniem, jaki styl życia preferujemy. Bierzemy po trochu z każdej mody: krótką spódniczkę na wzór Britney Spears, obszarpane dżinsy metalowców albo szerokie raperskie spodnie. Trudno stwierdzić, jaki dokładnie rodowód mają te ciuchy. Wszystkie mody się już dokładnie wymieszały. Zupełnie inaczej było w Polsce za
MIKOŁAJ REJ (1505-1569) był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy okresu renesansu (to ten okres, w którym tworzył Jan Kochanowski), uczył się w różnych szkołach, ale żadnej nie skończył, dopiero w wieku późniejszym kształcił się samodzielnie (samouk), z katolicyzmu przeszedł na protestantyzm, a potem na kalwinizm, więc reformacji „doświadczył” na własnej skórze, • szlif pisarski i ogładę towarzyską zdobywał na dworze magnata Andrzeja Tęczyńskiego, jako pierwszy świadomie zrezygnował w swojej twórczości z łaciny na rzecz języka polskiego, z tego też
Fleksja (nauka o odmianie wyrazów) jest działem morfologii (nauki o budowie wyrazów). Deklinacja – odmiana wyrazu przez przypadki i liczby. Trzeba podkreślić, że w polskiej gramatyce mamy siedem przypadków. Są to: mianownik (kto? co?); symbol M. dopełniacz (kogo? czego?); symbol D. celownik (komu? czemu?); symbol C. biernik (kogo? co?); symbol B. narzędnik
Zapamiętaj! Koronacja to dokonywany publicznie akt przekazania monarsze insygniów królewskich. Zwykle koronacja połączona była z ceremonią kościelną, podczas której wysoki duchowny namaszczał władcę olejami świętymi. Insygnia królewskie – symboliczne, zewnętrzne oznaki jakiejś godności, urzędu, władzy. Zapamiętaj insygnia królewskie! Berło Korona Jabłko królewskie Zapamiętaj ważne polskie koronacje! Bolesław Chrobry – 1025 r. Bolesław Śmiały – 1076 r. Władysław Łokietek – 1320 r. Kazimierz Wielki – 1333 r. Władysław Jagiełło – 1386 r. Henryk Walezy – 1573 r. Stefan
Zapamiętaj! Przywileje to akty wydawane przez króla, nadające poszczególnym osobom lub całym stanom określone uprawnienia. Zapamiętaj najważniejsze przywileje! Przywilej budziński – 1355 r. Przywilej koszycki – 1374 r. Przywilej piotrkowski – 1388 r. Przywilej czerwiński – 1422 r. Przywilej jedlneński – 1430 r. Przywilej krakowski – 1433 r. Przywileje cerekwicko-nieszawskie – 1454 r. Przywilej piotrkowski – 1496 r. Konstytucja nihil novi – 1505 r. To jest ważne! Polska szlachta zdobyła w okresie późnego średniowiecza takie prawa, które umożliwiły jej
Zapamiętaj! Konstytucja to taka ustawa, która określa zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego danego państwa. Formułuje także podstawowe prawa i obowiązki obywateli. Istniejące w państwie zasady prawne muszą być zgodne z konstytucją. Zapamiętaj najważniejsze konstytucje! Stany Zjednoczone – konstytucja – 1787 r. Polska – Konstytucja 3 maja – 1791 r. Polska – konstytucja – 1807 r. Polska – konstytucja – 1815 r. Polska – konstytucja marcowa – 1921 r. Polska – konstytucja kwietniowa – 1935 r. Polska – konstytucja lipcowa –
Zapamiętaj najważniejsze powstania! insurekcja kościuszkowska – 1794 r. powstanie listopadowe – 1830 r. powstanie krakowskie – 1846 r. powstanie styczniowe – 1863 r. powstanie w getcie warszawskim – 1943 r. powstanie warszawskie – 1944 r. Przykładowe zadanie z egzaminu Przeczytaj uważnie fragment tekstu: Konspiratorzy zdecydowali o wybuchu powstania 29 listopada 1830 r. Było ich niewielu (…). Armia polska była doskonale wyszkolona, gorzej uzbrojona, nie miała najmniejszych szans wobec liczebnej przewagi wojsk rosyjskich. (…) Mimo to 25 lutego w bitwie na
Czym były rozbiory? Rozbiory to zagarnięcie ziem polskich przez trzy sąsiadujące z Polską mocarstwa: Rosję, Austrię i Prusy. Przypomnij sobie, jakie mocarstwa sąsiadowały z Polską! W drugiej połowie XVIII w. Rzeczpospolita była otoczona przez trzy mocarstwa: Rosję, Prusy i Austrię. Potrafiły one wystawić po kilkaset tysięcy żołnierzy, miały sprawną administrację i znaczne zasoby finansowe. Starały się nie dopuścić do jakichkolwiek zmian, które wzmocniłyby Polskę. Bezwładna Rzeczpospolita nie zagrażała ich interesom. To ważne! Trzy rozbiory nastąpiły
