GIMNAZJUM
Wojenna Już Iliada jest historią pełną wojennych przygód. Achilles ginie ugodzony w jedyny swój słaby punkt – piętę (pięta Achillesa), Grecy, ze sprytnym Odysem na czele, dostają się podstępnie do miasta wewnątrz drewnianego konia (koń trojański). Przygodom bohaterów sekundują bogowie i to od nich zależą losy bohaterów, ich klęski i zwycięstwa. Bohaterowie Trylogii i Krzyżaków przeżywają niezwykłe przygody w walce z wrogiem. Pan Zagłoba ocala przyjaciół przed śmiercią z rąk Szwedów, odbijając ich z rąk księcia Bogusława.
Sofokles, Antygona Czas i miejsce akcji: I połowa XIII w. p.n.e., Teby. Gatunek literacki: Tragedia grecka. Akcja tragedii toczy się w ciągu jednej doby – zaczyna się przed świtem, kończy po zachodzie słońca (jedność czasu). Nie zmienia się miejsce akcji (pałac w Tebach) – jedność miejsca. O innych miejscach dowiadujemy się z pieśni Chóru lub wypowiedzi postaci. Wydarzenia ograniczone są do jednego wątku (zakazany czyn Antygony) – jedność akcji. Tragedia Sofoklesa nie jest podzielona na akty
Jeśli coś znamy, dobrze wiemy, czego się spodziewać, czego oczekiwać. Znana nam osoba, znane miejsce, znana rzecz nie zaskoczy, nie zdziwi, nie przestraszy. Znane jest bezpieczne. Ale z drugiej strony może też okazać się nudne, bo właśnie takie łatwe do przewidzenia. A nieznane? Pociąga, kusi, zachęca do robienia rzeczy nowych. Tajemnicza nieznajoma, nieodkryte lądy, niezbadane zjawiska – to wyzwania, które lubimy podejmować. Jakie są znaczenia słów „znane” i „nieznane”? znane, realne, swoje,
Szkoła wczoraj i dziś Starożytność Z tej epoki wywodzą się nazwy obecnych szkół, chociaż geneza tych nazw niewiele ma wspólnego ze współczesną edukacją. Gimnazjum to w starożytnej Grecji publiczny ośrodek ćwiczeń gimnastycznych, które w dodatku odbywały się nago. Najsłynniejsze gimnazjum mieściło się w Sparcie (ojczyzna wojowników) i Atenach. Liceum (Likejon) – przekształcone z czasem w szkołę filozoficzno-naukową. W liceum uczył Arystoteles. To właśnie w liceum zaczęto przykładać ogromną wagę do badań naukowych, uznając ich wyniki za ważniejsze od
Nadludzki wysiłek, łzy szczęścia, gorycz porażki, bite z najwyższym trudem rekordy, wiwatujący tłum – to magia sportu. Idea Chęć sprawdzenia siebie i własnych możliwości, zmierzenia się z innymi, zdobycia tytułu mistrza i międzynarodowej sławy, pobicia rekordu, wysławienia własnego kraju. To także idea braterstwa, jedności, równości, zniesienia granic, solidarności między narodami, pomocy niezamożnym, a zdolnym sportowcom. Taką ideę sportu najlepiej realizują igrzyska olimpijskie. Zagrożenie To przede wszystkim kontuzje, wypadki, które niejednokrotnie kończą się trwałym kalectwem. To
Jak rodzi się pycha? Mały człowiek zaczyna marzyć o wielkości. Chce zasmakować choć odrobinkę władzy, a potem ta odrobinka przestaje wystarczać. Potrzebuje więcej i więcej. Pragnie sięgnąć nieba, gwiazd, wznieść się na szczyt kariery, zdobyć władzę! Zadania Od dumy do pychy naprawdę niedaleko… Postaraj się wskazać różnice między tymi pojęciami. Duma jest cechą pozytywną do momentu, kiedy nie jest podszyta pychą. Nie ma nic złego w tym, że ktoś jest ambitny – uczy
Jak pisać o poszukiwaniach i wyborach? Czego ludzie poszukują? Zasad Życie bez zasad to podążanie drogą bez drogowskazów, błądzenie. O kimś, kto często zmienia zdanie, mówi się, że nie ma zasad. Taki człowiek nie dotrzymuje słowa, jest nieobliczalny, nie można na niego liczyć. Kiedy człowiek ma swoje zasady, łatwiej mu porozumieć się z innymi (tak jak gra w brydża czy szachy możliwa jest tylko wtedy, gdy gracze znają zasady tych gier), wie, czego
Czym jest pycha? To przekonanie, że jest się lepszym niż inni, wywyższanie się nad swoje otoczenie, brak obiektywizmu w ocenianiu samego siebie. Pycha to inaczej zarozumiałość, często wiąże się z pogardą i lekceważeniem innych ludzi. Człowiek pyszny jest egoistą, myśli jedynie o zaspokojeniu własnych pragnień. Nie potrafi być samotnikiem, on potrzebuje otoczenia, które będzie się nim zachwycać, wymaga publiczności. Człowiek pyszny nie przyjmuje słów krytyki, jakiekolwiek niepowodzenie przeżywa ogromnie, jak największą klęskę. Albo przeciwnie
Jak pisać o prawdzie i kłamstwie? Czym jest prawda? Uwaga, to wcale nie jest takie łatwe! Po pierwsze Prawda to podstawa poznania świata. Coś jest prawdziwe, czyli jest zgodne z rzeczywistością. Opowiadamy zgodnie z prawdą, czyli opowiadamy dokładnie tak, jak było. Po drugie Wydarzenia prawdziwe, takie, które miały miejsce, nazywamy faktami. Można je udowodnić, potwierdzić zeznaniami świadków. Pamiętaj! Fakty są zawsze autentyczne. Dlatego nie mów „fakt autentyczny”. To błąd językowy, zwany tautologią
Kultura, co to jest? Kultura (słowo pochodzi z łaciny cultura – uprawa, kształcenie) to materialny i duchowy dorobek ludzkości. To także zbiór wartości, zasad i norm współżycia przyjętych przez daną zbiorowość; wszystko to, co powstaje dzięki pracy człowieka, co jest wytworem jego myśli i działalności. Kultura dzieli się na: materialną, oznaczającą to samo co cywilizacja (osiągnięcia techniczne, naukowe), duchową – wytwory i osiągnięcia z dziedziny sztuki, wierzenia religijne, wartości, zasady moralne, funkcjonujące w postaci np. dzieł artystycznych,
Czym jest rzeczywistość? Najprościej powiedzieć, że rzeczywistość to to, co nas otacza. Poznajemy ją zmysłami – wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem, czasem także smakiem. Rzeczywistości jesteśmy pewni – możemy jej doświadczyć, przekonać się, że jest taka, a nie inna. Przykład: Wyglądasz przez okno i widzisz bloki, podwórko, ulicę, samochody. To rzeczywistość. Czym jest wyobraźnia? Wyobraźnia to psychiczna zdolność tworzenia obrazów (tzw. wyobrażeń) ludzi, zwierząt, przedmiotów, krain, zjawisk itp., istniejących, ale nieobecnych w danej chwili,
Czym jest tradycja? Według encyklopedii tradycja to przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (poglądy, wierzenia, sposoby myślenia, normy postępowania, obyczaje), które dana społeczność wyróżnia spośród całokształtu dziedzictwa kulturowego jako ważne i niezbędne do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Co to znaczy? Tradycja to coś, czego nie podważamy, co przyjmujemy jako istotny składnik naszego życia. Tradycja jest nam potrzebna, ponieważ dzięki niej czujemy się jednością kulturową, odróżniamy się od innych narodów. O tradycji mówimy z dumą,
Kto to jest marzyciel? Marzyciel to człowiek, który często ucieka od szarej rzeczywistości w świat marzeń, wyobraźni, ucieka od realiów, a pogrąża się w marzeniach, snach, wyobrażeniach… To ktoś trochę odrealniony, poszukujący ucieczki od codziennego życia, marzący o czymś lepszym. Często nieobecny tu i teraz, roztrzepany, zamyślony. Często takich marzycieli – zamyślonych ludzi przedstawiają obrazy romantycznych twórców. Ale marzyciel to nie tylko ktoś bierny, pogrążony w swoich snach, wyobrażeniach i odizolowany od rzeczywistości. To także ktoś, kto
Człowiek – to bez wątpienia najważniejszy i podstawowy temat literatury. Ilu pisarzy, tyle obrazów ludzkich. Czy można dopatrzyć się między nimi podobieństw? Oczywiście. Przypomnijmy sobie, jak zmieniła się wizja człowieka i jego stosunek do świata na przestrzeni epok. Ta wiedza przyda się na egzaminie gimnazjalnym. Jaki jest człowiek Mocny, dobry, wielki Dowody: Akty poświęcenia się człowieka dla drugiego człowieka. Zwycięstwo człowieka nad sobą samym, pokonanie własnej słabości. Walka i zwycięstwo ludzi
Swój Znają się, potrafią przewidzieć wzajemne zachowania. Czasem się kochają, przyjaźnią, czasem tylko trochę lubią lub zaledwie tolerują. Ale trzymają się razem, stanowią jakąś grupę. „To swój człowiek” – tak mówią o sobie. Rodzina Cóż… rodziny się nie wybiera, ale też nie wolno o niej zapomnieć ani jej zdradzić. Dla wielu ludzi to właśnie rodzina jest najważniejszą wartością. Odyseusz – przez wiele lat wędruje do rodzinnego domu, pokonując rozmaite przeszkody. Cierpliwość została
Motyw śmierci jest jednym z tych najbardziej interesujących, bowiem każda epoka, każda społeczność zaznaczała temat śmierci w tworzonych przez siebie tekstach kultury. Nie zawsze ponuro: bywało, że śmierć traktowano z humorem, a przerażające widmo uczynił z niej dopiero romantyzm. Jest o czym mówić i jest się czego uczyć… Jak przedstawiano śmierć w kolejnych epokach? Antyk W starożytności powstały dwie koncepcje filozoficzne dotyczące duszy i śmierci: epikurejskiej i platońskiej. Epikurejczycy traktowali duszę jak zbiór atomów. Śmierć pojmowali jako rozpad
Cierpienie często staje się tematem literatury, tak jak często obecne jest w naszym życiu. Pisarze niczym dokumentaliści zapisują dramatyczne ludzkie doświadczenia, których choćby w minionym wieku nie brakowało. Tak jak miłość, radość, szczęście, tak i cierpienie jest jednym z wielu doznań ludzkich. Cierpimy, ponieważ mamy uczucia, nie jesteśmy obojętni. Utrata ukochanej osoby, nieszczęśliwe wydarzenie czy po prostu brak powodzenia w życiu to powód do cierpienia. Cierpienie w literaturze Losy tych postaci w naszego kręgu
Sława niejedno ma imię. Czym innym jest w wypadku artysty, czym innym bohatera wojennego. Czasem się na nią pracuje przez całe życie, niekiedy wystarcza dla jej zdobycia jedna chwila. Bywa też, że przychodzi zupełnie przypadkiem… Co to właściwie znaczy być sławnym? Wydaje się, że najprostsza definicja tego pojęcia to: być powszechnie znanym, popularnym. Przykłady literackie dowodzą jednak, że to definicja za szeroka, która nic w zasadzie nie mówi, potrzebne są definicje
Wiek XIX nazywa się często wiekiem żelaza i pary. Wiek XX – wiekiem elektryczności, mediów i masowej produkcji. Ludzkość przebyła wielką drogę w samym tylko wieku XIX. Pomyślcie: zaczął się epoką Napoleona – kiedy to jedynym środkiem przemieszczania się był poczciwy koń i powóz – a zakończył się wynalezieniem samochodu, kinematografu, radiogramu. W XIX wieku człowiek odkrył silnik parowy, potem prąd elektryczny, co sprawiło, że wiek XX zupełnie uzależnił się od elektryczności. Źródła naszego życia,
Jaki był wiek XX? Trudno ocenić go jednoznacznie. Obfitował w postęp nauki i wynalazki, które można zwać cudami techniki. Zajaśniał aktami bohaterstwa i wielkimi dziełami sztuki. Z drugiej strony właśnie w XX wieku miały miejsce dwie wielkie wojny światowe, zbrodnie totalitaryzmu, okrucieństwo masowego ludobójstwa, pieców krematoryjnych i sowieckich obozów pracy. To nie do pomyślenia, że ludzie XX wieku zhańbili się okrucieństwem i mordowaniem w imię wyższości rasy, faszyzmu lub stalinizmu. Wiek XX nazywa się wiekiem wojen światowych, masowej
